Doornik

Stad in België ![]() | |||
---|---|---|---|
Geografie | |||
Gewest | ![]() | ||
Provincie | ![]() | ||
Arrondissement | Doornik-Moeskroen | ||
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
215,34 km² (2021) 75,74% 8,98% 15,28% | ||
Coördinaten | 50° 36' NB, 3° 23' OL | ||
Bevolking (bron: Statbel) | |||
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
68.518 (01/01/2022) 49,14% 50,86% 318,18 inw./km² | ||
Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder |
(01/01/2022) 17,81% 60,76% 21,43% | ||
Buitenlanders | 12,81% (01/01/2022) | ||
Politiek en bestuur | |||
Burgemeester | Paul-Olivier Delannois (PS) | ||
Bestuur | PS, Ecolo | ||
Zetels PS MR Ecolo Ensemble! PTB |
39 16 10 7 5 1 | ||
Economie | |||
Gemiddeld inkomen | 18.600 euro/inw. (2020) | ||
Werkloosheidsgraad | 12,94% (jan. 2019) | ||
Overige informatie | |||
Postcode 7500 7500 7500 7501 7502 7503 7504 7506 7520 7520 7521 7522 7522 7522 7522 7530 7531 7532 7533 7534 7534 7536 7538 7540 7540 7540 7540 7542 7543 7548 |
Deelgemeente Doornik Ere Saint-Maur Orcq Esplechin Froyennes Froidmont Willemeau Ramegnies-Chin Templeuve Chercq Blandain Hertain Lamain Marquain Gaurain-Ramecroix Havinnes Beclers Thimougies Barry Maulde Vaulx Vezon Kain Melles Quartes Rumillies Mont-Saint-Aubert Mourcourt Warchin | ||
Zonenummer | 069 | ||
NIS-code | 57081 | ||
Politiezone | Du Tournaisis | ||
Hulpverleningszone | Picardisch Wallonië | ||
Website | www.tournai.be | ||
Detailkaart | |||
![]() | |||
ligging binnen het arrondissement Doornik-Moeskroen in de provincie Henegouwen | |||
|

Doornik (Frans: Tournai, van het Latijn Turnacum) is een stad gelegen in het Picardisch taalgebied in het westen van de Belgische provincie Henegouwen in Wallonië en Romaans-Vlaanderen aan de Schelde met bijna 70.000 inwoners, en qua oppervlakte de grootste gemeente van België.
De stad is na Tongeren de oudste stad van België en heeft cultuurhistorisch een grote rol gespeeld.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Romeinse tijd[bewerken | brontekst bewerken]

Doornik bestond al in de Romeinse tijd onder de naam Turnacum en kende haar hoogtepunt tijdens de 1e en 2e eeuw. De stad werd gesticht aan de Schelde op de kruising van heirbanen. De politieke onrust en de invallen maakten een einde aan deze bloeitijd en in de 3e en 4e eeuw kende de stad een krimp en werd ze versterkt.
Middeleeuwen[bewerken | brontekst bewerken]

De stad kwam rond 432 in Frankische handen door een inval van Chlodio. Onder de Salische Franken Childerik en Clovis was Doornik tot 486 de hoofdstad van het Frankische rijk. Het graf van Childerik werd in 1653 bij toeval ontdekt.
Clovis verplaatste in 486 het Frankische machtscentrum naar Parijs, maar de rol van Doornik was nog niet uitgespeeld. Clovis maakte de stad bij zijn vertrek tot bisschopszetel, die bestreek quasi het hele gebied van het toekomstige graafschap Vlaanderen. De in Doornik geboren Eleutherius werd de eerste bisschop.
Onder Karel de Kale, de eerste koning van West-Francië, ontstond rond 850 het graafschap Vlaanderen, dat als Kroon-Vlaanderen een leen bleef van de Franse koning en als Rijks-Vlaanderen een leen van het Duitse keizerrijk. De stad trok welvarende kooplieden aan en hun streven naar onafhankelijkheid leidde ertoe dat Doornik vanaf 1187 rechtstreeks onder de Franse kroon kwam.
In de 15e eeuw kende de stad een bloeiende lakenhandel en was het een voorname leverancier van wandtapijten. De economische voorspoed en de speciale handelsstatus die de stad in het Franse koninkrijk genoot, verhinderde niet dat Doornik tussen 1421 en 1428 het toneel was van opstanden, onder andere vanwege de ontwaarding van de plaatselijke munt ten opzichte van de Franse kroon. De opstanden werden gevoerd tussen het stadsbestuur en de gilden, voornamelijk die van de kunstenaars en lakenhandelaars. De opstanden leidden er uiteindelijk toe dat de gilden meer macht genoten, waaronder stemming in bestuurlijke zaken waarvan zij tot dan toe waren uitgesloten.[1]
Nieuwe tijd[bewerken | brontekst bewerken]
In 1513 veroverde de Engelse koning Hendrik VIII Doornik op de Fransen.[2] Het is daarmee de enige stad in België die (voor korte tijd) door Engeland werd bestuurd. Jean le Sellier werd afgevaardigd naar Westminster om in het House of Commons te zetelen. In 1519 werd Doornik weer aan Frankrijk overgedragen.
Keizer Karel V voegde in 1521 de stad bij zijn Nederlandse erflanden, waarop een periode van godsdiensttwisten en economisch verval volgde. In 1544 werd de eerste protestantse gemeente gesticht met als codenaam "La Palme". Ze verzocht Martin Bucer in Straatsburg om een predikant. Hij stuurde in september Pierre Brully, maar een half jaar later werd deze al op de Grote Markt verbrand. In 1561 verspreidde Guido de Brès in Doornik zijn Nederlandse Geloofsbelijdenis, waarin de kernpunten van het gereformeerde geloof werden uiteengezet. Hij moest vluchten, maar met Ambrosius Wille kwam er opnieuw een clandestiene predikant. Vergeefs verzette hij zich tegen de Beeldenstorm, die de stad op 23 augustus 1566 bereikte. De calvinisten beweerden driekwart van de Doornikse bevolking uit te maken,[3] en eisten eigen kerken. Margaretha van Parma stuurde de graaf van Horne om de rust te herstellen. Hij wilde dat bereiken door middel van een soort religievrede, waarbij hij de calvinisten toeliet onder andere hun eigen kerken te bouwen. De koning en landvoogdes namen hem dit zeer kwalijk en riepen Horne terug.[4] In de nacht van 1 op 2 januari 1567 heroverde Filips van Noircarmes Doornik zonder slag of stoot en ontwapende de burgers.[5]
Als gevolg van het Eeuwig Edict (1577) verlieten de Spaanse troepen de stad. In 1581 werd zij door landvoogd Alexander Farnese, hertog van Parma, heroverd na een langdurig beleg. Parma was politiek slimmer dan zijn meester, koning Filips II: in plaats van de protestanten uit te moorden, gaf hij ze een jaar de tijd om hun bezittingen te verkopen en te emigreren. Dat voorbeeld droeg ertoe bij dat bij latere belegeringen de protestanten minder geneigd waren om tot het einde door te vechten.
Onder de Franse koning Lodewijk XIV kwam de stad weer in Frans bezit (Verdrag van Aken, 1668). De Fransen moesten echter aan het eind van de Spaanse Successieoorlog volgens de bepalingen van de Vrede van Utrecht (1713) aanvaarden dat de voormalige Spaanse Nederlanden Oostenrijks werden.
In 1815 ging Doornik deel uitmaken van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en in 1830 van België.
Op 16 en 17 mei 1940 werden de archieven van Doornik gedeeltelijk vernietigd door Duitse bombardementen die bijna het ganse stadscentrum plat legden.
Kernen[bewerken | brontekst bewerken]
Doornik is de gemeente met de grootste oppervlakte in België. Naast het stadscentrum bestaat de gemeente uit nog 29 deelgemeenten meer dan enig andere Belgische gemeente.
Deelgemeenten[bewerken | brontekst bewerken]
# | Naam | Opp. (km²) |
Inwoners (2020) |
Inwoners per km² |
NIS-code |
---|---|---|---|---|---|
1 | Doornik (I) | 15,76 | 30.275 | 1.921 | 57081A |
2 | Warchin (XX) | 3,41 | 1.453 | 427 | 57081B |
3 | Chercq (II) | 3,08 | 956 | 311 | 57081C |
4 | Havinnes (XXI) | 9,48 | 1.250 | 132 | 57081D |
5 | Melles (XXII) | 2,86 | 319 | 112 | 57081E0 |
6 | Quartes (XXIII) | 4,64 | 261 | 56 | 57081E1 |
7 | Beclers (XXV) | 13,50 | 1.070 | 79 | 57081F |
8 | Thimougies (XXIV) | 3,72 | 271 | 73 | 57081F4 |
9 | Barry (XXVII) | 8,25 | 1.272 | 154 | 57081G |
10 | Maulde (XXVI) | 5,58 | 367 | 66 | 57081G1 |
11 | Vezon (XXVIII) | 7,73 | 1.358 | 176 | 57081H |
12 | Gaurain-Ramecroix (XXIX) | 12,29 | 3.619 | 294 | 57081J |
13 | Vaulx-lez-Tournai (XXX) | 4,03 | 1.332 | 330 | 57081K |
14 | Saint-Maur (III) | 3,77 | 410 | 109 | 57081L |
15 | Ere (IV) | 6,37 | 544 | 85 | 57081L3 |
16 | Willemeau (V) | 3,79 | 629 | 166 | 57081M |
17 | Froidmont (VI) | 5,16 | 1.036 | 201 | 57081M2 |
18 | Esplechin (IX) | 8,81 | 909 | 103 | 57081N |
19 | Orcq (VII) | 4,64 | 1.011 | 218 | 57081P0 |
20 | Marquain (VIII) | 5,20 | 758 | 146 | 57081P1 |
21 | Lamain (X) | 3,59 | 570 | 159 | 57081P2 |
22 | Blandain (XII) | 11,51 | 2.200 | 191 | 57081R |
23 | Hertain (XI) | 2,41 | 231 | 96 | 57081R3 |
24 | Templeuve (XIII) | 15,62 | 3.646 | 233 | 57081S |
25 | Ramegnies-Chin (XIV) | 4,33 | 953 | 220 | 57081T |
26 | Froyennes (XV) | 5,93 | 2.177 | 367 | 57081U |
27 | Kain (XVI) | 11,27 | 6.770 | 601 | 57081V |
28 | Mont-Saint-Aubert (XVII) | 8,90 | 588 | 66 | 57081V4 |
29 | Rumillies (XIX) | 6,86 | 1.840 | 268 | 57081W |
30 | Mourcourt (XVIII) | 12,18 | 971 | 80 | 57081W2 |
Kaart[bewerken | brontekst bewerken]
Aangrenzende gemeenten[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente Doornik grenst aan de volgende gemeenten en dorpen:
|
|
Demografische ontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]
Demografische ontwikkeling voor de fusie[bewerken | brontekst bewerken]

- Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen; 1976= inwoneraantal op 31 december
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente[bewerken | brontekst bewerken]
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

- Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]
Doornik geldt nog steeds als een der voornaamste monumentensteden van België. Van groot belang is de romaanse Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. Er is een 13e-eeuwse brug 'Pont des Trous' over de Schelde, het oudste belfort van België en een lakenhal, beide aan de bezienswaardige Grote Markt, en verder verschillende stadspoorten en pakhuizen.
Kerkelijke architectuur[bewerken | brontekst bewerken]
- Onze-Lieve-Vrouwekathedraal
- Sint-Piatuskerk
- Sint-Kwintenskerk op de Grote Markt
- Sint-Brixiuskerk, waar men op 27 maart 1653 de tombe vond van Childerik I (zoon van Merovech en vader van Clovis)
- Église Sainte-Marie-Madeleine
- Église Sainte-Marguerite
- Église Saint-Jacques
- Église des Rédemptoristes
- Église Saint-Jean
- Église Saint-Nicolas
- Église Saint-Pierre (afgebroken in 1822)
Burgerlijke architectuur[bewerken | brontekst bewerken]
- Grote Markt met gevels in neostijl
- Het Belfort van Doornik
- Lakenhalle van Doornik
- Het Stadhuis van Doornik en het stadspark, als onderdeel van de oude Sint-Maartensabdij
- De Halle des Conseaux en de Tour des six (afgebroken in 1818)
- Romaanse herenhuizen (waaronder de oudste en best bewaarde in Europa)
- Renaissance- en barokhuizen (Deze huizen worden ook wel "Spaanse huizen" genoemd. De gevels zijn in baksteen opgebouwd en de omlijsting van de vensters en de dakgevels is ook voor het eerst in steen. De "barokhuizen" zijn gebouwd in de 17de eeuw en deze zijn vooral bekend door hun praalrijke gevels en fijn uitgewerkte luchters.)
- Art-nouveauhuizen (jugendstil) bevinden zich vooral in de buurt van het station. Vermeldenswaardig zijn het huis op de Place Victor Carbonnelle 5 ontworpen door Georges De Poore in 1903, de huizen die Gustave Strauven bouwde op de Avenue Van Cutsem en het gebouw dat het Museum voor Schone Kunsten huisvest en dat dateert uit de latere periode van Victor Horta.
- De deconstructivistische gebouwen van de Faculteit architectuur van de UCLouvain (université catholique de Louvain) geopend in 2018.
Militaire architectuur[bewerken | brontekst bewerken]
- De Pont des Trous (deels afgebroken in 2019), de Tour Henri VIII en diverse andere overblijfselen van de stadsomwalling.
- De Citadel (deels afgebroken in 1860)
Musea[bewerken | brontekst bewerken]
- Het Museum voor Schone Kunsten naar ontwerp van Victor Horta bevattende de Collectie Van Cutsem
- Archeologisch museum
- Folkloremuseum MUFIM
- Museum voor de tapijt- en textielkunst TAMAT
- Museum voor decoratieve kunst
- Museum voor natuurgeschiedenis en Vivarium
- Museum voor militaire geschiedenis
- Musée des arts de la Marionnette
Église Saint-Brice op de "Place Clovis"
Pont des Trous over de Schelde
Politiek[bewerken | brontekst bewerken]
Burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]
|
|
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]
Partij of kartel | 10-10-1976[7] | 10-10-1982 | 9-10-1988 | 9-10-1994 | 8-10-2000 | 8-10-2006[8] | 14-10-2012[9] | 14-10-2018 | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Stemmen / Zetels | % | 39 | % | 39 | % | 39 | % | 39 | % | 39 | % | 39 | % | 39 | % | 39 | |
PRL1 / PRL-MCC2 / MR3 | 18,511 | 7 | 21,81 | 9 | 21,111 | 8 | 18,31 | 7 | 23,252 | 9 | 24,693 | 10 | 30,053 | 12 | 22,673 | 10 | |
PSC1 / cdH2 / Ensemble!3 | 24,841 | 11 | 25,341 | 10 | 23,491 | 10 | 23,711 | 10 | 18,741 | 7 | 16,762 | 7 | 11,112 | 4 | 14,023 | 5 | |
PS | 28,12 | 12 | 39,8 | 17 | 41,82 | 18 | 45,58 | 20 | 43,87 | 19 | 40,94 | 18 | 42,19 | 18 | 35,92 | 16 | |
ECOLO | - | 5,34 | 1 | 6,59 | 2 | 8,03 | 2 | 12,98 | 4 | 11,75 | 4 | 10,17 | 3 | 17,77 | 7 | ||
PTB | - | - | - | 0,56 | 0 | - | - | - | 5,60 | 1 | |||||||
Tournai Plus | - | - | - | - | - | - | 6,47 | 2 | - | ||||||||
PCB1 / PC2 | 16,291 | 6 | - | 6,212 | 1 | - | - | - | - | - | |||||||
UPWT | - | 7,31 | 2 | - | - | - | - | - | - | ||||||||
IT | 8,91 | 3 | - | - | - | - | - | - | - | ||||||||
Anderen(*) | 3,34 | 0 | 0,41 | 0 | 0,78 | 0 | 3,82 | 0 | 1,15 | 0 | 5,84 | 0 | - | 4,02 | 0 | ||
Totaal stemmen | 45964 | 44345 | 45228 | 45354 | 44766 | 45232 | 44048 | 43525 | |||||||||
Opkomst % | 91,26 | 90,55 | 89,41 | 89,96 | 86,27 | 86,13 | |||||||||||
Blanco en ongeldig % | 4,78 | 4,9 | 6,61 | 7,07 | 9,23 | 6,62 | 7,05 | 8,10 |
(*) 1976: RW (3,34%) / 1982: Votez W. (0,41) / 1988: FN (0,78%) / 1994: BEB (3,82%) / 2000: VETO (1,15%) / 2006: FN (4,06%), RWF (0,71%), VIVANT (1,07%) / 2018: DéFI (1,05%), Nation (1,79%), Oxygène (1,18%)
De gevormde coalitie wordt vet aangegeven. De grootste partij is in kleur.
Geboren in Doornik[bewerken | brontekst bewerken]
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
- Bisdom Doornik
- Lijst van beschermd erfgoed in Doornik
- Tournaisien (geologisch tijdvak)
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|