Castagnetten

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Castagnetten
castañuelas, palillos
Afbeelding uit het Nordisk familjebok
Classificatie

Idiofoon

Gerelateerde instrumenten
menat
Meer artikelen
Spaanse muziek, Latijns-Amerikaanse muziek
Portaal  Portaalicoon   Muziek

Castagnetten zijn een slagwerkinstrument dat vooral gebruikt wordt in Spanje, en daarnaast Latijns-Amerika, Portugal, de Filppijnen, Zuid-Italië en Kroatië. Verwante versies vindt men in Noord-Afrika. Het instrument bestaat uit een paar holle hardhouten schelpen die aan één kant verbonden zijn met een koordje. Ze worden in de hand gehouden en produceren een klikgeluid of een ratelend geluid bij snel opeenvolgende kliks.

Castagnetten

Volgens de meeste historici, zijn de instrumenten al rond de 3000 jaar geleden via de reizende Feniciërs in Spanje en elders in het Mediterraanse gebied terecht gekomen, maar hebben ze waarschijnlijk hun oorsprong in het oude Egypte. Daar bestonden van oudsher versies van metaal, hout, en ivoor. De oude Romeinen troffen ze reeds aan onder de inheemse volkeren (Iberiërs en anderen) in Hispania (nu Spanje/Iberisch schiereiland).

Het werd en wordt traditioneel gebruikt in verschillende volksmuziek in Spanje, onder meer in de Jota (noordoostelijk gelegen Aragón, Midden-Spanje (Kastilië/meseta), Valencia, Murcia), Fandango, en delen van de Flamenco, en andere Zuid-Spaanse en Andalusische muziek (w.o. Sevillanas). Het hoorde vaak bij bijbehorende volksdansen, en heeft daar de langste traditie. Ook in delen van Portugal werden en worden ze gebruikt, en mettertijd verspreidde het zich ook naar andere delen van Spanje (zoals NW Spanje).

Buiten Spanje vindt men het in voormalige Spaanse kolonies (Mexico e.a., Filippijnen - daar gemaakt van bamboe), en elders in Europa met name in Zuidelijk Italië, met name in Napels in de Tarantella volksmuziek en -dans, vermoedelijk door Spaanse invloed, maar ook in Kroatië. Metalen varianten bestonden in het voormalige Ottomaanse rijk, en in delen van Marokko.

In de praktijk gebruikt de speler een paar in elke hand. Het koordje wordt aan de duim vastgemaakt en de castagnetten liggen in de handpalm. Traditioneel geeft de ene ("zwakke") hand basale/vaste ritmes en slagen aan met enkele vingers tegelijk, en gebruikt men met de castagnet in de andere hand alle vier vingers los voor variaties, onder meer richting ratelen.

Nog voortlevend in Spaanse volksmuziek en -dansen, worden castagnetten nog weinig buiten Spaanse volksmuziek, of Spaanse of Latijns-Amerikaanse neo-folk muziek, gebruikt, hoewel enkele Jazz-artiesten het hebben gebruikt (o.m. Miles Davis), en enkele percussionisten in World genres.

Ze worden ook gebruikt in klassieke muziek om een Spaanse sfeer op te roepen, zoals in Georges Bizets opera Carmen of in Emmanuel Chabriers orkestwerk España. Ook kan men ze horen in de "Dans van de zeven sluiers" in Richard Strauss' opera Salome en in Richard Wagners Tannhäuser.

Een voorloper van de castagnetten is de menat, uit de Oud-Egyptische muziek.

Zie de categorie Castanets van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.