Coöperatieve zuivelfabriek en korenmalerij Noordbarge
| De Fabriek | ||||
|---|---|---|---|---|
| Coöperatieve zuivelfabriek en korenmalerij Noordbarge | ||||
.jpg)
| ||||
Oude melkfabriek, 2009
| ||||
| Locatie | Ermerweg 88 Emmen | |||
| Coördinaten | 52° 46′ NB, 6° 53′ OL | |||
| Type | Voormalige fabriek Kunstmuseum Bedrijfsverzamelgebouw | |||
| Thema | Industrieel museum | |||
| Openingsdatum | 2010 | |||
| Huisvesting | ||||
| Gebouwd | 1893 | |||
| Detailkaart | ||||
  | ||||
| Officiële website | ||||
| ||||
De Coöperatieve zuivelfabriek en korenmalerij Noordbarge is een voormalige zuivelfabriek in de woonwijk Noordbarge in Emmen.
Tegenwoordig is er het kunstmuseum van het Centrum Beeldende Kunst (CBK) gevestigd dat vijf middagen per week geopend is en waar exposities organiseerd worden. Het museum is gevestigd in 'De Fabriek' die tegenwoordig een kantoorfunctie heeft voor meerdere bedrijven.
Geschiedenis
De melkfabriek werd in 1893 gesticht door de Coöperatieve Stoomzuivelfabriek te Emmen. De fabriek werd niet alleen door de Coöperatieve Stoomzuivelfabriek gefinancierd, maar ook mede door de boeren in de omgeving. Deze boeren hadden veel kapitaal, dus investeerden de boeren hun geld in de fabriek. Doordat de boeren de fabriek financierden konden zij hun melk bij de fabriek inleveren in ruil voor een minimumprijs.
De boeren konden ook graan naar de fabriek brengen. Dit was handig voor zowel de boeren als de fabriek. De fabriek had zekerheid van productie en bestaan en de boeren hadden de zekerheid van een inkomen.
De fabriek zat economisch gezien op een goede plek, want de essen van de boeren lagen vlak bij de melkfabriek. Je had in die tijd nog de Emmer-es, de Noordbarger-es en de Westenesch. De Melkfabriek lag ongeveer in het midden van al die essen. Doordat de boerderijen zo dicht bij de fabriek lagen scheelde het in kosten voor het vervoeren en dus waren de boeren bereid de melk te brengen.
Een sociale reden voor het oprichten van de fabriek in Emmen is waarschijnlijk omdat hier nog niet zoveel was aan economische activiteit. De melkfabriek had hier in Emmen ook geen concurrentie van andere melkfabrieken want de dichtstbijzijnde fabriek lag in Hoogeveen. De fabriek werkte wel samen met die fabriek in Hoogeveen.
In 1952 werd de fabriek afgebroken voor uitbreiding.
In 1953 werd de fabriek al vervangen door de grotere fabriek die er tegenwoordig staat. Hieruit kan men opmaken dat het na de oorlog economisch goed ging met de fabriek.
De melkfabriek ligt aan de hoofdweg bij het kanaal in Noordbarge. Voor de fabriek lag ook een tramlijn richting Emmen vanuit Hoogeveen. Deze tram werd soms gebruikt voor het vervoeren van boter van de fabriek naar Hoogeveen. Er was nog een vervoersmiddel bij de fabriek, namelijk de melkrijders. Deze vervoerden de melk vanaf de essen naar de fabriek.
Vanaf 1965 kwam er nog een uitbreiding aan de fabriek. Hierdoor heette de fabriek Cominzo, De Coöperatieve Melkinrichting Zuid-Oost Drenthe.
De fabriek had zich in deze jaren ook bij een nationale en internationale organisatie aangesloten, bij Domo Beilen. De melkfabriek heeft zich aangesloten bij deze organisatie voor meer winst en meer productie.
De Cominzo heeft nog tot 1988 geproduceerd. De fabriek werd gesloten in 1989 en heeft dus bijna honderd jaar geproduceerd.
In 1995 woedde er een grote brand waardoor het pand jaren heeft leeggestaan.
Van 2003 tot en met 2008 is het gebouw gerenoveerd. Nu is er een kunstmuseum met een kantorencomplex gevestigd.
De fabriek en het landschap
De melkfabriek lag op een uitermate geschikte plek in het landschap. De fabriek lag namelijk naast een kanaal. In 1893, toen de fabriek gesticht werd had men in Drenthe nog geen andere geschikte brandstof dan turf. Deze turf kwam onder andere uit de veenkoloniën in de buurt. De turf werd vervolgens via het Oranjekanaal naar onder andere de fabriek gestuurd. Vlak bij de fabriek bevindt zich de Laadweg, waar de turf van de boot gehaald en naar de fabriek werd gebracht. De fabriek moest dicht bij een turfwinningsgebied liggen voor brandstof. Aangezien droge vervening makkelijker was dan natte vervening moesten ze bij een hoogveengebied liggen. Die hoogveengebieden zijn onder andere te vinden bij Emmen.
De fabriek ligt om een andere reden ook nog op deze plek in het landschap. Het lag aan de tramlijn en dus ook aan een van de hoofdwegen die richting Emmen ging vanuit Hoogeveen. Dit was handig voor de boeren, want die moesten hun melk en graan vanaf de Es naar de fabriek brengen. Boeren deden hun melk in zogenaamde pongen (melkbussen). Die pongen werden dan vervolgens opgehaald door melkrijders van de fabriek.
In de foto hiernaast valt duidelijk de geschikte ligging van de fabriek te zien. In de foto zie je het Oranjekanaal. Aan het Oranjekanaal aan de zuidkant van de Fabriek ligt de Laadweg, op die plek werd het turf naar de fabriek gebracht. Naast de fabriek zie je de Melkweg liggen, waarschijnlijk reden daar de melkrijders over naar de fabriek. De melkrijders waren van essentieel belang voor de fabriek. De melkbussen die de boeren moesten vervoeren naar de fabriek waren zeer zwaar en vaak hadden ze er meerdere van te vervoeren.
Tegenwoordig: kantoren met een kunstmuseum
De fabriek is nog steeds een kenmerkend gebouw in Noordbarge. De grote pijp is goed herkenbaar en laat de geschiedenis van het gebouw zien.
"De Fabriek", zoals het complex tegenwoordig heet, een bedrijfsverzamelgebouw met kantoren en een kunstmuseum. Het museum bestaat uit drie expositieruimtes die door het Centrum Beeldende Kunst (CBK) wordt ingericht met wisselende exposities. Het is van woensdag tot en met zondag 's middags geopend. Voorheen exposeerde het CBK in het Bruggebouw tussen het gemeentehuis en het winkelcentrum van Emmen.
Externe link
- Centrum Beeldende Kunst, Actuele tentoonstellingen
- Barends, S. (2010). Het Nederlandse landschap. Utrecht: Uitgeverij Matrijs.
- Bos, J. (sd). Oranjekanaal: De geschiedenis van het kanaal
- Eding, M., van der Velde, R., Witting, F., & Rappard, F. (sd), Noordbarge: De Melkfabriek
- Post, J. (2013, 10 20). De melkfabriek. (Tomas Post, interviewer)
- Centrum Beeldende Kunst, vesigiging in De Fabriek