Donepezil

Donepezil
Chemische structuur
	1 : 1 mixture (racemate)
Farmaceutische gegevens
Plasma-eiwitbinding	95%
Halveringstijd (t1/2)	70 uur
Uitscheiding	57% met de urine; 15% met de ontlasting
Gebruik
Geneesmiddelengroep	acetylcholinesteraseremmer
Subklasse	antidementiemiddelen
Merknamen	Aricept, Navazil
Indicaties	Licht tot Matig ernstige ziekte van Alzheimer
Voorschrift/recept	Ja
Toediening	Oraal
Dosering	5mg & 10mg
Risico met betrekking tot
Zwangerschapscat.	onvoldoende gegevens; niet gebruiken
Lactatie (borstvoeding)	ontraden
Alcohol	kan de werkzame concentratie verlagen
Databanken
CAS-nummer	120014-06-04
ATC-code	N06DA02
PubChem	3152
DrugBank	DB00843
Farmacotherapeutisch Kompas	donepezil
Chemische gegevens
Molecuulformule	C24H29NO3
IUPAC-naam	(RS)-2-[(1-benzyl-4-piperidyl)methyl]- 5,6-dimethoxy-2,3-dihydroinden-1-one
Molmassa	379,49·mol-1 g/mol
Portaal	Geneeskunde

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Donepezil is een geneesmiddel voor licht tot matig ernstige ziekte van Alzheimer. Het medicijn is oorspronkelijk ontwikkeld door Eisai (Tokio, Japan) en is vanaf 1998 wereldwijd (niet in Nederland) op de markt gebracht door Pfizer onder de merknaam Aricept. In Nederland is donepezil vanaf 2013 beschikbaar gemaakt door de firma Navamedic onder de merknaam Navazil.

Toepassing[bewerken | brontekst bewerken]

Donepezil is een cholinesteraseremmer die de achteruitgang van de ziekte van Alzheimer vertraagt. Acetylcholine is een neurotransmitter: een stof die betrokken is bij het versturen van berichten in de hersenen. Cholinesterase is een enzym dat acetylcholine splitst tot choline en azijnzuur, en zo onwerkzaam maakt. Een cholinesteraseremmer remt het enzym cholinesterase, waardoor acetylcholine minder snel afgebroken wordt. Het doel van deze behandelmethode is het handhaven van het cognitief vermogen, het verbeteren van gedragssymptomen en het verminderen van de last voor de zorgverlener.^[1]^[2]

Dosering[bewerken | brontekst bewerken]

De startdosis voor licht tot matig ernstige ziekte van Alzheimer is 5 mg per dag en na 4 tot 6 weken verhogen naar 10 mg. 5 mg is al gelijk een effectieve dosis. In Nederland en het Verenigd Koninkrijk is de maximale dosis 10 mg. In de Verenigde Staten is 23 mg donepezil geïndiceerd voor ernstige dementie van het type Alzheimer. Het is tevens de enige cholinesteraseremmer die een FDA-goedkeuring heeft voor de toepassing bij matig tot ernstige ziekte van Alzheimer.

Contra-indicatie[bewerken | brontekst bewerken]

Van cholinesteraseremmers is bekend dat ze de hartslag kunnen vertragen. Dit geldt ook voor donepezil. Patiënten met een voorgeschiedenis van een hartkwaal (in het bijzonder het 'sick sinussyndroom' of een vergelijkbare aandoening) moeten goed worden gecontroleerd en er is een ECG noodzakelijk. Farmacokinetische waarden van donepezil worden niet beïnvloed door digoxine (Lanoxin). Bij kleinschalige proeven met gezonde vrijwilligers is geen verandering waargenomen in ECG en cardiale geleiding.^[3] Remming van zowel van AChE als BuChE zou een neuroprotectief effect moeten hebben maar de publicaties hierover zijn niet eensluidend. Donepezil heeft een sterke selectiviteit voor AChE waardoor een verminderd optreden van perifere bijwerkingen kan worden verklaard.

Overgevoeligheid kan optreden voor donepezil, piperdiveraten en hulpstoffen.

Bijwerkingen[bewerken | brontekst bewerken]

De meest voorkomende bijwerkingen zijn bradycardie (trage hartslag), misselijkheid, diarree, verminderde eetlust (anorexie) en buikpijn. Er zijn aanwijzingen dat er minder vaak misselijkheid en braken optreedt dan bij galantamine.^[4] Donepezil heeft een goed gastro-intestinaal bijwerkingen-profiel^[5]^[6]

Stereochemie[bewerken | brontekst bewerken]

Donepezil is een racemaat, dat wil zeggen een 1: 1 mengsel van de volgende twee enantiomeren:^[7]

Enantiomeer van Donepezil
(R)-Enantiomeer	(S)-Enantiomeer

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

GVS-rapport 13/11 donepezil (hydrochloride) Aspen®, 24 juni 2013
Donepezil in het Farmacotherapeutisch Kompas

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Geldmacher, D.S., Treatment guidelines for Alzheimer's disease: redefining perceptions in primary care, In., Prim Care Companion J Clin Psychiatry, vol 9 (2) 2007, 113-121
↑ Winblad, B., H. Brodaty, S. Gauthier, et al. Pharmacotherapy of Alzheimer's disease: is there a need to redefine treatment success?, In. Int J Geriatr Psychiatry, vol 16 2001, 653-666
↑ Jann, M.W., K.L. Shirley and G.W. Small, Clinical Pharmacokinetics and Pharmacodynamycs of Cholinesterase Inhibitors, In. Clin. Pharmacokinet, vol 41 (10) 2002, 719-739
↑ Hansen, R.A., G. Gartlehner, A.P. Webb, L.C. Mrgan, C.G. Moore and D.E. Jones, Efficacy and safety of donepezil, galantamine, and rivastigmine for the treatment of Alzheimer's disease: A systematic review and meta-analysis, In. Clinical Interventions in Aging, vol 3 (2) 2008, 211-225
↑ Andlin-Sobocki, P., B. Jönsson, H.U. Wittchen, et al., Cost of disorders of the brain in Europe, In. Eur J Neurol, vol 12 (1) 2005, 1-27
↑ GVS-rapport 13/11 donepezil (hydrochloride) Aspen®, 24 juni 2013
↑ Rote Liste Service GmbH (Hrsg.): Rote Liste 2017 - Arzneimittelverzeichnis für Deutschland (einschließlich EU-Zulassungen und bestimmter Medizinprodukte). Rote Liste Service GmbH, Frankfurt/Main, 2017, Aufl. 57, ISBN 978-3-946057-10-9, S. 178.

[1] Geldmacher, D.S., Treatment guidelines for Alzheimer's disease: redefining perceptions in primary care, In., Prim Care Companion J Clin Psychiatry, vol 9 (2) 2007, 113-121

[2] Winblad, B., H. Brodaty, S. Gauthier, et al. Pharmacotherapy of Alzheimer's disease: is there a need to redefine treatment success?, In. Int J Geriatr Psychiatry, vol 16 2001, 653-666

[3] Jann, M.W., K.L. Shirley and G.W. Small, Clinical Pharmacokinetics and Pharmacodynamycs of Cholinesterase Inhibitors, In. Clin. Pharmacokinet, vol 41 (10) 2002, 719-739

[4] Hansen, R.A., G. Gartlehner, A.P. Webb, L.C. Mrgan, C.G. Moore and D.E. Jones, Efficacy and safety of donepezil, galantamine, and rivastigmine for the treatment of Alzheimer's disease: A systematic review and meta-analysis, In. Clinical Interventions in Aging, vol 3 (2) 2008, 211-225

[5] Andlin-Sobocki, P., B. Jönsson, H.U. Wittchen, et al., Cost of disorders of the brain in Europe, In. Eur J Neurol, vol 12 (1) 2005, 1-27

[6] GVS-rapport 13/11 donepezil (hydrochloride) Aspen®, 24 juni 2013

[Rote_Liste-7] Rote Liste Service GmbH (Hrsg.): Rote Liste 2017 - Arzneimittelverzeichnis für Deutschland (einschließlich EU-Zulassungen und bestimmter Medizinprodukte). Rote Liste Service GmbH, Frankfurt/Main, 2017, Aufl. 57, ISBN 978-3-946057-10-9, S. 178.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]