Friedrich Kuhlau

Friedrich Kuhlau
	Friedrich Kuhlau
Volledige naam	Friedrich Daniel Rudolph Kuhlau
Geboren	11 september 1786
Overleden	12 maart 1832
Land	Duitsland; Denemarken
Nevenberoep	muziekpedagoog, dirigent, pianist
Instrument	piano
Leraren	Christian Friedrich Gottlieb Schwencke
Belangrijkste werken	Røverborgen, Lulu, Elverhøj, groot aantal van werken voor dwarsfluit en/of piano
	(en) IMDb-profiel
	(en) Allmusic-profiel
	(en) Discogs-profiel;
	(en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Friedrich Daniel Rudolph Kuhlau (Uelzen, 11 september 1786 – Lyngbye, 12 maart 1832) is een Duits-Deens componist, muziekpedagoog, dirigent en pianist. Kuhlau was de voortrekker van een Deense nationale opera.

Levensloop[bewerken | brontekst bewerken]

Kuhlau was een zoon van een militaire muzikant. De familie verhuisde in 1793 naar Lüneburg. Drie jaar later verloor hij bij een ongeluk zijn rechteroog. Om 1802/1803 vertrok hij naar Hamburg en werd aldaar opgeleid door de stadcantor Christian Friedrich Gottlieb Schwencke. Al korte tijd erna ontstonden zijn eerste composities. In het gevolg van de belegging van Hamburg in 1810 door het leger van Napoleon verhuisde of beter vluchtte hij naar Kopenhagen om niet in diens leger te hoeven dienen. Hij leefde aldaar als pianoleraar en componist. In 1813 werd hij in Denemarken genaturaliseerd en in hetzelfde jaar werd hij lid van de hofkapel. In 1816/1817 was hij koorleider in het koninklijke theater. In 1818 werd hij aangesteld als hofcomponist.

In het koninklijke theater werden alle muziektheaterwerken van Kuhlau uitgevoerd, waarvan het zangspel Røverborgen (1814), de sprookjesopera Lulu (1824) en de muziek tot het nationaal romantische toneelstuk Elverhøj (1828) een doorslaggevend succes hadden en hem naast Christoph Ernst Friedrich Weyse tot de vooraanstaande Deense componisten van de romantiek maakten.

Reizen als concertpianist maakte hij in heel Scandinavië, Duitsland en Oostenrijk. Zijn laatste levensjaren werden door meerdere lotgevallen beschaduwd: Zijn bij hem levende ouders overlijden binnen korte tijd, hij zelf had met ziekte, drankzucht en financiële problemen te vechten en als gevolg van een brand in zijn woonhuis in 1831 kreeg hij een zware longziekte, aan die hij in het volgende jaar overlijdt. Hij is begraven op de Assistẹns Kirkegård in Lyngby.

Kuhlau's opuslijst beslaat 232 nummers; het omvat alle muzikale genres met uitzondering van kerkmuziek. Kuhlau is bekend om zijn sonatines voor piano. Deze worden veel gebruikt voor piano-onderwijs. Diverse werken voor fluit worden eveneens in de pedagogische praktijk tot nu gebruikt. Er bestaat een biografie door Carl Thrane, Friedrich Kuhlau (1886) met een omvangrijke oeuvrelijst, die in 1979 herdrukt werd. Verder bestaat er een thematisch-bibliografisch cataloog van Dan Fog Composities van Friedrich Kuhlau (1977), ISBN 87-87099-09-8; verschillende werken worden met deze cataloog nummers betekend (DF ...).^[1]

Composities[bewerken | brontekst bewerken]

Werken voor orkest[bewerken | brontekst bewerken]

1812: - Concert in C majeur, voor piano en orkest, op. 7
1821-1822: Concertino in F majeur, voor 2 hoorns en orkest, op. 45
- Adagio in a mineur, voor harp, cello en strijkorkest

Werken voor harmonieorkest[bewerken | brontekst bewerken]

- Kronings Marsch in Es majeur, voor harmonieorkest
- Ouverture tot het toneelstuk "Elverhøj", voor harmonieorkest - bewerkt door K. Veenendaal

Muziektheater[bewerken | brontekst bewerken]

Opera's[bewerken | brontekst bewerken]

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1803-1804	Amors Triumph, DF 223; (verloren gegaan)		3 maart 1804, Hamburg; (alleen de ouverture)
1817	Alfred	3 bedrijven	niet uitgevoerd, onvoltooid, verloren gegaan	August von Kotzebue, vertaald door Levin Christian Sander
1820	Elisa eller Venskab og Kjærlighed, op. 29	3 bedrijven	17 april 1820, Kopenhagen, koninklijk theater	Caspar Johannes Boye
1824	Lulu, op. 65	3 bedrijven	29 oktober 1824, Kopenhagen, koninklijk theater	Carl Christian Frederik Güntelberg, naar August Jacob Liebeskind

Zangspel[bewerken | brontekst bewerken]

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1814	Røverborgen (De roverburcht), DF 129	3 bedrijven	26 mei 1814, Kopenhagen, koninklijk theater	Adam Oehlenschläger, naar Christian Leberecht Heyne
1816	Trylleharpen (De toverharp), op. 27	2 bedrijven	30 januari 1817, Kopenhagen, koninklijk theater	Jens Baggesen
1819	Aandsprøven eller Krigseventyret	2 bedrijven	niet uitgevoerd, onvoltooid, verloren gegaan	Laurids Kruse
1827	Hugo og Adelheid, op. 107	3 bedrijven	29 oktober 1827, Kopenhagen, koninklijk theater	Caspar Johannes Boye

Toneelmuziek[bewerken | brontekst bewerken]

1826: - William Shakespeare, op. 74 - première: 28 maart 1826, Kopenhagen
1828: - Elverhøj in vier bedrijven, op. 100 - tekst: Johan Ludvig Heiberg
1830: - Trillingbrødrene fra Damask in vijf bedrijven, op. 115 - tekst: Adam Oehlenschläger

Vocale muziek[bewerken | brontekst bewerken]

Cantates[bewerken | brontekst bewerken]

1813: - Ode an die Freude, cantate voor solisten, gemengd koor en orkest (alleen een fragment) - tekst: Friedrich von Schiller
1814: - Die Feier des Wohlwollens, voor mannenkoor en orkest, op. 36 - tekst: Sander
1814: - Kantatino, kleine cantate voor 2 sopranen, gemengd koor, dwarsfluit en strijkorkest
1816: - Eurydice in Tartarus, voor solisten, gemengd koor en orkest, op. 47 - tekst: Jens Baggesen
1828: - Formaelingskantate (Huwelijks-cantate), voor sopraan, alt, tenor, bas, gemengd koor en piano

Werken voor koor[bewerken | brontekst bewerken]

1817: - Comische Canons, voor mannenkoor
1825: - Sechs Gesänge, voor vierstemmig mannenkoor (TTBB), op. 67 - tekst: Johann Wolfgang von Goethe, Johannes Falk
1827: - Acht vierstimmige Gesaenge, voor mannenkoor
1. Selinde
2. Lebensglück
3. Beim Weine
4. In der Freunde
5. Amor
6. Serenade
7. Die Nacht
8. Romanze vom zerbrochenen Teufel
1827: - Neun vierstimmige Gesänge, voor mannenkoor, op. 82
1. Waldessprache
2. Gelegenheit
3. Der Abend
4. Berglied
5. Minnelied
6. Reiters Ausfahrt
7. Alonzo
8. Schifferlied
9. Die Wolke
1828: - Acht Gesänge, voor vierstemmig mannenkoor (TTBB), op. 89

Liederen[bewerken | brontekst bewerken]

1806: - 6 Leichte Stücke, voor zangstem en piano
1806: - Die Blumen, 6 liederen voor zangstem en piano
1806: - 3 Gesänge, voor zangstem en piano, op. 5b
1813/1819: - 3 Canzonetti, voor zangstem en piano
1814: - 6 Canzoni, voor zangstem en piano, op. 9
1814: - 10 Deutsche Lieder, voor zangstem en piano, op. 11a
1. Das Grab - tekst: Johann Gaudenz von Salis-Seewis (1765-1834)
2. Einladung ins Thal la Cava - tekst: Friedrike Brun, geb. Münter (1765-1835)
3. Lied um Regen - tekst: Matthias Claudius
4. Stimme aus dem Grabe
5. Schlachtgesang - tekst: Karl Mastalier (1731-1795)
6. Aladdin auf dem Grabe seiner Mutter - tekst: Adam Oehlenschläger
7. Engel der Unschuld - tekst: Aloys Wilhelm Schreiber
8. Fremdlings Abendlied - tekst: Georg Philipp Schmidt
9. Zartes Herz - tekst: Aloys Wilhelm Schreiber
10. Auf ein Lautenband - tekst: Friedrich Kind
1819: - 10 Deutsche Gesänge, voor zangstem en piano, op. 19
1820: - 3 Gedichte, voor zangstem en piano, op. 21 - tekst: Heinrich Wilhelm von Gerstenberg
1820: - 12 Deutsche Lieder, voor zangstem en piano, op. 23
1823: - 3 Gesänge, voor zangstem en piano, op. 72b
1. Die Mitternachtssterne - tekst: Frederik Høegh-Guldberg (1771-1852)
2. Mein Lied - tekst: August Friedrich Cranz (1737-1801)
3. Der Sterbende - tekst: Frederik Høegh-Guldberg
1826: - 2 Gedichte, voor zangstem en piano, op. 78 - tekst: Ignaz Franz Castelli
1826-1830: - 6 Romanzen und Lieder, voor zangstem en piano, op. 106 - tekst: Friedrich de la Motte Fouqué

Kamermuziek[bewerken | brontekst bewerken]

1812: - Sonate in D majeur, voor viool ad libitum en piano, op. 6b
1814: - 3 Duetten, voor 2 dwarsfluiten (e mineur, D majeur, G majeur), op. 10a
1815: - 3 Trios, voor 3 dwarsfluiten (D majeur, g mineur, F majeur), op. 13
1822: - 3 Duetten, voor 2 dwarsfluiten (e mineur, Bes majeur, D majeur), op. 39
1822: - 3 Kwintetten, voor dwarsfluit, viool, 2 altviolen en cello (D majeur, E majeur, A majeur), op. 51
1824: - 3 Grote solo's, voor dwarsfluit en piano ad libitum (F majeur, a mineur, G majeur), op. 57
1825: - Introduktion und Variationen über ein Thema "Unter blühenden Mandelbäumen" aus Carl Maria von Webers "Euryanthe" in G majeur, voor dwarsfluit en piano, op. 63
1825: - Sonate in E majeur, voor dwarsfluit en piano, op. 64
1825: - 6 Divertissements, voor dwarsfluit en piano ad libitum (G majeur, D majeur, Bes majeur, E majeur, G majeur, c mineur), op. 68
1826: - Sonate in e mineur, voor dwarsfluit en piano, op. 71
1827: - 3 Duetten, voor 2 dwarsfluiten (G majeur, C majeur, e mineur), op. 80
1827: - 3 Duetten, voor 2 dwarsfluiten (D majeur, F majeur, g mineur), op. 81
1827: - 3 Sonates, voor dwarsfluit en piano (G majeur, C majeur, g mineur), op. 83
1827: - Grande sonate concertante, voor dwarsfluit en piano, op. 85
1827: - 3 Trios, voor 3 dwarsfluiten (e mineur, D majeur, E majeur), op. 86
1827: - 3 Duetten, voor 2 dwarsfluiten (A majeur, g mineur, D majeur), op. 87
1828: - Trio in b mineur, voor drie dwarsfluiten, op. 90
1829: - Variationen über "Pour des filles" von Onslows "Le colporteur" in Bes majeur, voor dwarsfluit en piano, op. 94
1829: - 3 Fantaisies, voor dwarsfluit en piano ad libitum (g mineur, e mineur, D majeur), op. 95
1829: - 3 Briljante duetten, voor 2 dwarsfluiten, op. 102
1830: - Rondo über "Ah! quand il gèle" aus "Le colporteur" von George Onslow in e mineur, voor dwarsfluit en piano, op. 98
1830: - Introduktion und Rondo, voor dwarsfluit en piano, op. 98 (a)
1830: - Variationen über "Toujours de mon jeune âge" aus "Le colporteur" von George Onslow in a mineur, voor dwarsfluit en piano, op. 99
1830: - Introduktion und Variationen über ein Duett "Schönes Mädchen" aus Louis Spohrs "Jessonda" in G majeur, voor dwarsfluit en piano, op. 101
1830: - 3 Duetten, voor 2 dwarsfluiten (D majeur, e mineur, A majeur), op. 102
1830: - Kwartet in e mineur, voor vier dwarsfluiten, op. 103
1830: - Variationen über ein schottische Ballade "Durandarte and Belerma" in F majeur, voor dwarsfluit en piano, op. 104
1830: - Variationen über das irische Lied "Tis the last rose of summer" in G majeur, voor dwarsfluit en piano, op. 105
1830: - Trois duos brillant, voor dwarsfluit en piano (Bes majeur, G majeur, D majeur), op. 110
1832: - Trio in G majeur, voor 2 dwarsfluiten en piano, op. 119
- Große Sonate in G majeur, voor dwarsfluit en piano, op. 69
- Strijkkwartet, op. 122

Werken voor piano[bewerken | brontekst bewerken]

1810: - Rondo in C majeur, op. 1
1810: - Rondo in a mineur, op. 2
1810: - Rondo in F majeur, op. 3
1810: - Sonate in E majeur, op. 4
1810: - Sonate in F majeur, voor piano vierhandig, op. 8b
1812: - Sonate in d mineur, op. 5a
1812: - 3 Sonates, (a mineur, D majeur, F majeur), op. 6a
1813: - Rondo über ein Thema von Rode in a mineur
1813: - Variationen über das Dänische Lied "Manden med Glas I Haand" in C majeur, op. 14
1814: - Sonate in a mineur, op. 8a
1815: - Variationen über "Guide mes pas" aus Cherubini's "Les deux journées" in E majeur, op. 12
1816: - Variationen über das Norwegische Volkslied "God dag, Rasmus Jansen" in a mineur, op. 15
1818: - Variationen über das Dänische Lied "Kong Christian stod ved højen mast" in D majeur, op. 16
1818: - Sonatina in F majeur, voor piano vierhandig, op. 17
1819: - Variationen über "Willkommen, Purpurschale" aus "Røverborgen" in a mineur, op. 18
1820: - 3 Sonatines, (C majeur, G majeur, F majeur), op. 20
1820: - Sonatine, op. 21
1820: - Variationen über ein Dänisches Lied in f mineur, op. 22
1821: - 8 Walsen, voor piano vierhandig, op. 24
1821: - Fantaisie et Variations sur le airs et danses Suedoises, op. 25
1821: - 3 Sonates, (G majeur, C majeur, E majeur), op. 26
1821: - 6 Walsen, voor piano vierhandig, op. 28
1821: - Sonate in Bes majeur, op. 30
1821: - Rondo über Themen aus "Don Giovanni", "Le nozze di Figaro" und Boieldieu’s "Le petit chaperon rouge", (C majeur, G majeur, C majeur), op. 31
1821: - Variationen über ein Dänisches Lied in F majeur, op. 35
1822: - Sonate in G majeur, op. 34
1822: - 6 Rondos, op. 40
1822: - 8 Rondos, op. 41
1822: - Variaties over 6 Oostenrijkse liederen, op. 42
1822: - Variationen über "Wir winden dir" aus Weber's "Der Freischütz" in C majeur, op. 48
1822: - Variationen über "6 Themen" aus "Der Freischütz", (E majeur, F majeur, D majeur, G majeur, A majeur, Bes majeur), op. 49
1823: - 3 Sonatines, voor piano vierhandig, op. 44
1823: - 3 Sonates, (G majeur, d mineur, C majeur), op. 46
1823: - 3 Sonates, (F majeur, Bes majeur, A majeur), op. 52
1823: - Variationen über "3 Themen" aus Weber's "Preciosa", (G majeur, D majeur, F majeur), op. 53
1823: - Variationen über Bianchi's canzonetta "Silenzio che sento" in G majeur, op. 54
1823: - 6 Sonatines, (C majeur, G majeur, C majeur, F majeur, D majeur C majeur), op. 55
1823: - Rondos über Themen aus "Le nozze di Figaro", (C majeur, G majeur, F maejur), op. 56
1824: - Variationen über "Deh calma o ciel" aus Rossini's "Otello" in A majeur, voor piano vierhandig, op. 58
1824: - 3 Sonates, (A majeur, F majeur, C majeur), op. 59
1824: - 3 Sonates met variaties over thema's van Rossini, (F majeur, A majeur, C majeur), op. 60
1824: - Variationen über "3 Themen" aus Weber's "Euryanthe", (A majeur, C majeur, A majeur), op. 62
1825: - 3 Sonates, voor piano vierhandig, op. 66
1826: - 3 Rondos, voor piano vierhandig, op. 70
1826: - Variations on "Herz, mein Herz, was soll das geben", op. 72
1826: - Variationen über Beethoven’s "Herz, mein Herz" in C majeur, voor piano vierhandig, op. 72a
1826: - 3 Rondos über Themen aus Auber's "La neige" und Rossini's "Il barbiere di Siviglia", (F majeur, G majeur, D majeur), op. 73
1826: - Variationen über Beethoven's "Der Wachtelschlag" in F majeur, voor piano vierhandig, op. 75
1826: - Variationen über Beethoven's "Lebensglück" in A majeur, voor piano vierhandig, op. 76
1826: - Variationen über Beethoven's "Sehnsucht" in Bes majeur, voor piano vierhandig, op. 77
1827: - 3 Rondos über Themen aus Boieldieu's "La dame blanche" und Auber's "Le maçon", (C majeur, F majeur, A majeur), op. 84
1827: - 4 Sonatines, (C majeur, G majeur, a mineur, F majeur), op. 88
1828: - Variationen über das Schwedische Lied "Och liten Karin tjente" in e mineur, op. 91
1828: - Rondo "Les charmes de Copenhagen" über Dänische Lieder in D majeur, op. 92
1828: - Rondo über Themen aus Onslow's "Le colporteur" in Bes majeur, op. 96
1829: - Rondo über Themen aus Hérold's "Marie", op. 97
1830: - Rondos über Themen aus Rossini's "Semiramide" und Französische und Deutsche Lieder, (G majeur, C majeur, F majeur), op. 109
1831: - 3 Rondos, voor 2 piano's, op. 111
1831: - 3 Airs variés über Themen von Vincenzo Bellini, Johann Nepomuk Hummel und ein Österreichisches Lied, (C majeur, G majeur, F majeur), op. 112
1832: - 3 Rondos über Themen aus Rossini's "Ricciardo e Zoraide" und "Tancredi" und Isouard's "Joconde", (C majeur, D majeur, A majeur), op. 113
1832: - Variationen über 3 Themen, voor piano vierhandig, op. 114
1832: - Variationen über "2 Themen" aus Rossini's "Guillaume Tell", (C majeur, G majeur), op. 116
1832: - Rondos über Lieder von Beethoven, (G majeur, Bes majeur, C majeur), op. 117
1832: - Rondos über Themen aus Auber's "Fra Diavolo", (G majeur, A majeur, G majeur), op. 118
1832: - La légèrete, rondeau brillant sur une theme de Paganini, op. 120
1832: - Rondeau "La clochette" sur une theme de Paganini, op. 121
1832: - Allegro pathétique in c mineur, voor piano vierhandig, op. 123
1832: - Adagio und Rondo, voor piano vierhandig, op. 124
1833: - Rondo in C majeur, op. 125
1833: - Sonate in E majeur, op. 127