Gebruiker:Ø11/Diamantgate

Diamantgate verwijst naar een conflict binnen het Antwerpse gerecht over onderzoek naar fraude in de Antwerpse diamantsector, specifiek naar geheime Zwitserse bankrekeningen bij HSBC.

Monstrey en HSBC

Monstrey

De Antwerpse Diamantbeurs in 2013

Op 21 oktober 2004 begon naar aanleiding van een melding van de antiwitwascel een onderzoek naar verzendingsbedrijf Monstrey Worldwide Services (MWS), dat ervan beschuldigd werd tussen 2001 en 2005 vier fraudecircuits te hebben opgezet. Het koeriersbedrijf was de spil was in een enorme zwarte diamanthandel en leverde vervalste documenten af waarmee de Antwerpse diamantsector in het zwart diamanten verhandelde. De omvang van de grootschalige fraude werd op 800 miljoen euro geschat. Zaakvoerder Raymond Monstrey werd in oktober 2005 in voorlopige hechtenis genomen. In 2013 begon het proces waarbij 107 diamanthandelaars en -bedrijven voor witwassen, belastingontduiking, schriftvervalsing en lidmaatschap van een criminele organisatie terechtstonden. Enkele diamantairs sloten met de fiscus een dading af, maar werden alsnog naar de strafrechter doorverwezen. In mei 2016 werden een 100 diamantairs tot celstraffen van zes maanden tot vier jaar veroordeeld, op bijna 100 miljoen euro onrechtmatig gemaakte winsten beslag gelegd en kregen enkele diamantairs een beroepsverbod voor enkele jaren. Een van de grootste Antwerpse diamantbedrijven, Rosy Blue, en haar eigenaar, Dilip Mehta, werden vrijgesproken. In beroep kreeg Monstrey een lichtere straf en zes vennootschappen en tien diamantairs kregen alleen nog een schuldigverklaring omdat de redelijke termijn in de zaak verstreken was.

HSBC

Op 14 september 2010 overhandigde de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) aan het Antwerpse parket een cd-rom met namen van gecodeerde rekeninghouders bij het Zwitserse filiaal van de Britse financiële dienstverlener HSBC. Het betrof een kopie van een cd-rom die door de Franse politie tijdens een huiszoeking bij Hervé Falciani, een ex-werknemer van HSBC in Genève, in beslag werd genomen. Drie dagen later, op 17 september, verzochten Axel Haelterman en Raf Verstraeten, de advocaten van de diamantlobby Antwerp World Diamond Centre (AWDC), een onderhoud met de procureur-generaal van Antwerpen, Yves Liégeois. Ze wilden onderhandelen over de HSBC-rekeningen van Antwerpse diamantairs en werden op 21 september door Liégeois ontvangen. Het dossier rond HSBC betrof onderzoek naar honderden Antwerpse diamantairs die via het Zwitserse filiaal van HSBC voor meer dan 1 miljard euro aan belastingen onttrokken zouden hebben.

Antwerpse gerecht

Het Antwerpse gerechtsgebouw in 2015

Uit briefwisseling tussen Liégeois en de Antwerpse procureur des Konings Herman Dams van oktober 2011 bleek dat de procureur-generaal vragen stelde bij de aanpak van substituut Peter Van Calster in de dossiers rond HSBC en diamantvervoerder Monstrey Worldwide Services. Van Calster was vanaf 2005 bevoegd voor onderzoeken naar fraude in de diamantsector en trad als openbare aanklager in grote fraudezaken in de diamantsector op. Terwijl hij bezig was met de fraudedossiers rond HSBC en Monstrey wilde het Antwerpse parket-generaal achter zijn rug een minnelijke schikking met de diamantsector afsluiten. Volgens Van Calster waren deze schikkingen te laag. Bovendien verzette hij zich tegen de afkoopwet, die fraudeurs toelaat op elk moment hun proces af te kopen. Reeds op 26 september 2007 stuurde Liégeois omtrent de zaak-Monstrey een brief met het verzoek "de nodige initiatieven te nemen zodat verdachten binnen een maatschappelijk aanvaardbare termijn berecht zouden worden (afsplitsing)", maar het onderzoek werd echter tot ongeveer 220 verdachten uitgebouwd. De eindvordering werd op 18 maart 2011 opgesteld, maar de procedure werd door de verdediging vertraagd aangezien ze op een goede afloop van de onderhandelingen over een minnelijke schikking tussen het Antwerpse parket en de advocaten van het AWDC hoopten.

Op 18 november 2011 verdedigde Van Calster in een verweerschrift aan Dams zijn aanpak. Ook sprak hij van "niet-transparante tussenkomsten in het dossier HSBC". Hiermee verwees hij naar onderhandelingen tussen procureur-generaal Liégeois en de advocaten van het AWDC, waarbij Van Calster niet aanwezig mocht zijn. Bovendien hadden die advocaten de hulp van minister van Justitie Stefaan De Clerck (CD&) gevraagd. Ondanks het gegeven dat Liégeois hiervoor niet openstond - zo blijkt uit een brief van 24 februari 2011 - vond op 13 oktober 2011 bij minister De Clerck in aanwezigheid van Liégeois een vergadering over de behandeling van de fraudedossiers plaats. Dezelfde dag vonden ook tussen het parket-generaal en de advocaten van het AWDC onderhandelingen plaats. Op 10 november vond op aangeven van eerste advocaat-generaal Flor De Mond een geheime vergadering met de federale politie in Brussel plaats. De bedoeling van deze vergadering was het dossier rond HSBC naar het federaal parket over te dragen met Chris Nys, de sectiechef van Van Calster, als nieuwe parketmagistraat bevoegd voor diamantdossiers. Johan Denolf, directeur van de centrale directie van de bestrijding van de economische en financiële criminaliteit, weigerde het onderzoek over te nemen.

Op 5 januari 2012 vond een huiszoeking plaats in het kantoor van Van Calster, die werd beschuldigd van valsheid in geschrifte. Hij zou een proces-verbaal in de zaak rond HSBC hebben vervalst. De huiszoeking werd als een zoveelste afrekening met Van Calster gezien. Er vonden tevens huiszoekingen plaats bij twee door de BBI gedetacheerde belastingambtenaren, die het parket bij fraudeonderzoeken hielpen, en de diamantsectie van de federale gerechtelijke politie van Antwerpen. Na verhoor op 17 januari werd Van Calster niet in verdenking gesteld, maar in februari 2012 verwijderde het Antwerpse parket-generaal hem als aanklager van alle diamantfraudeprocessen die hij behandelde voor het Antwerpse hof van beroep.

Bezoek aan Jaïntempel

De Jaïntempel in Wilrijk in 2008

Op 11 december 2011 brachten 35 Antwerpse rechters een bezoek aan de Jaïntempel in Wilrijk, die door Indiase diamantairs werd gefinancierd. Het bezoek werd op 11 januari 2012 in Panorama aan het licht gebracht. Het AWDC distantieerde zichzelf van het bezoek en zei dat de lunch deel uitmaakte van een cultureel bezoek dat niet aan de diamantsector was gelinkt, wat het Antwerpse gerecht ook bevestigde. De lunch werd in eerste instantie wel door het AWDC aangeboden, maar op de valreep werd dit gewijzigd en werd hij door het Indiaas consulaat-generaal aangeboden. Het bezoek kwam op initiatief van Jacques Mahieu, voorzitter van de Antwerpse rechtbank van eerste aanleg, wat bleek uit een mailbericht van 14 oktober 2011 gericht aan alle rechters van eerste aanleg van Antwerpen. De officiële uitnodiging door Marc Huybrechts, honorair consul-generaal van India, volgde op 27 oktober 2011. Na de reportage van Panorma vroeg minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open Vld) de Antwerpse procureur-generaal om een verslag over het omstreden tempelbezoek. In juni 2012 werd een van de rechters die de tempel bezocht gewraakt in de zaak-Monstrey.

Diamantlobby

In januari 2008 werd een wetsvoorstel om de inbeslagname van bedrijfsgoederen door een onderzoeksrechter aan banden te leggen ingediend. Het voorstel, op maat gemaakt voor de Antwerpse diamantsector, werd door Servais Verherstraeten (CD&V), Bart De Wever (N-VA), Melchior Wathelet (cdH), Renaat Landuyt (sp.a), Ludo Van Campenhout (Open Vld), Marie-Christine Marghem (MR) en Mia De Schamphelaere (CD&V) ingediend. De vereniging van onderzoeksrechters reageerde boos op het wetsvoorstel en noemde het "een regelrechte inbreuk op de scheiding der machten" en gaf aan zo geen financiële strafonderzoeken meer te kunnen voeren. Het voorstel werd echter in gerechtelijke kringen afgeschoten, kreeg een negatief advies van het college van procureurs-generaal en de Raad van State en werd niet goedgekeurd.

Zie Afkoopwet voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De wet op de minnelijke schikking in strafzaken werd in 2011 meermaals hervormd na een wetsvoorstel ingediend door Servais Verherstraeten, Sonja Becq en Raf Terwingen (allen CD&V). Met de verruimde afkoopwet konden fraudeurs in alle fases van een strafzaak hun veroordeling met een financiële deal met her parket afkopen. Zo konden ook diamantairs een dading afsluiten. Over een dergelijke minnelijke schikking voerde Liégeois met de diamantlobby gesprekken waarvan Van Calster, die daarvan geen voorstander was en de fraude wilde onderzoeken, werd uitgesloten. De advocaten die het AWDC bij die gesprekken vanaf september 2010 vertegenwoordigden waren Haelterman en Verstraeten. Haelterman was tevens medeauteur van de wijzigingen aan de wet op de minnelijke schikking in strafzaken. Ze stuurden op een globale regeling aan, zowel voor de zaak-Monstrey als de zaak-HSBC en dit voor de hele diamantsector.