Gebruiker:JakobHosp/Kladblok/ZwagerMieden25Aug
 |
Mee bezig Aan deze pagina of deze sectie wordt de komende uren of dagen nog druk gewerkt.
Klik op geschiedenis voor de laatste ontwikkelingen. |
| Zwagermieden(De Mieden) | ||
|---|---|---|
| ||
Ontginning van de Zwagermieden door de Kleine Zwemmer op te varen is mogelijk. De Eelke Meinertswei loopt parallel aan dit veenriviertje.
| ||
| Type | Veenweidegebied | |
| Locatie | Westergeest (Kollumerwaard)] | |
| Coördinaten | 53° 15′ NB, 6° 2′ OL | |
| Oppervlakte | 390 ha | |
| Beheerder | Staatsbosbeheer, Land van Ons, Particulieren | |
| Status | EHS,Weidevogelgebied | |
| Voorzieningen | Cultuurlandschap | |
| Detailkaart | ||
  | ||
De Zwagermieden is een Weidevogelgebied in de Nederlandse provincie Friesland. Het is eigendom van Staatsbosbeheer en een aantal boeren en bestaat uit laaggelegen veen en klei-op-veen. De streek Zwagermieden ligt binnen de ring gevormd door de dorpen Westergeest,Damwoude, Dreisum, Kollumerzwaag en Zwaagwesteinde.
Het vogelreservaat wordt omgeven door de Miedwei, de Kollumerzwaagstervaart, Petsloot en de Easterbroeksterwei.
De Zwagermieden zijn winterpoldergraslanden en worden in de winter niet (bewust) onder water gezet en zijn wel bedijkt.[1][2][3][4][5]
 − |
 − |
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Voorgeschiedenis Geologie[bewerken | brontekst bewerken]
Tijdens het Holoceen steeg de zeespiegel met tientallen meters en ontstond laagveen in de laagtes die gevuld waren met regenwater waaruit hoogveen groeide door opname van regenwater in het vochtige klimaat. In de Middeleeuwen besloeg dit hoogveen uiteindelijk zeer grote delen van de provincie Friesland. Tijdens de Grote Ontginning kwamen de nieuwe bewoners vanuit de kleigebieden via de toen ontstane beeklopen en veenriviertjes het gebied binnen. Sinds de 13e eeuw werd turf gewonnen uit Zwagermieden dat tijdens het interglaciaal ontstaan is. Door turfwinning en ontwatering verdween het 6 meter dikke hoogveenpakket en daalde de bodem. De smalle lange weilanden dateren uit deze periode en zijn nog zichtbaar in het veenweidegebied op de hoogtekaart. Rondom 1400 verdween de bewoning van de door ontwatering lagere mieden naar de dan hogere dekzandruggen van de Friese Wouden.[4] Tegen het einde van de Middeleeuwen was de ontginning voltooid. Mieden zijn laaggelegen hooilanden, ongeschikt voor bewoning, die niet bemest werden omdat ze vaak ver van de boerderij lagen.[6][7][8][9][10][11]
(Her)inrichting[bewerken | brontekst bewerken]
Begin twintigste eeuw[bewerken | brontekst bewerken]
Oorspronkelijk waren de Mieden op de grens van het Drents Plateau marginaal hooilanden voor de plaatselijke boeren. Met de komst van waterschappen en de aanleg van afwatering veranderd dit. Topotijdreis laat zien dat omstreeks 1930 grote veranderingen plaatsvinden (De in 1910 weergegeven situatie is waarschijnlijk niet de echte) in de Zwagermieden zoals de drooglegging van de plassen. De ontsluiting gebeurt door aanleg van de Langweer, Miedweg en Petslootsweg en de nog steeds zeer spaarzame bebouwing verschijnt waaronder in 1954 het dieselgemaal Zwagermieden in het natuurgebied de Brekke aan de Petsloot. In de tijd van Gemeenschappelijk landbouwbeleid en de modernisering van de landbouw door Sicco Mansholt wordt in 1956 een ruilverkaveling aangevraagd voor vooral de Kollumerwaard[12][13][14].
Jaren 80[bewerken | brontekst bewerken]
Vanaf de jaren 80 wil men de veenweidegebieden beter beschermen door een natte as van natuurgebieden aan te leggen in de ecologische hoofdstructuur. Door uitbreiding worden de natuurgebieden robuster en met elkaar verbonden waardoor Staatsbosbeheer steeds meer gebieden krijgt. Naast natuur gaat recreatie, wateropvang en cultuur(historie) ook een steeds grotere rol spelen bij ruilverkavelingen[15].
In de Relatienota uit 1975 werd al 180 hectare als natuurgebied aangewezen. In 1990 werd een deel van de Zwagermieden via het NatuurBeleidsplan 'kerngebied' van de ecologische hoofdstructuur (EHS)[16]. Bij de ruilverkaveling van Kollumerland (1992-2009) ontstond 400 hectare natuur wat de streekbewoners als verlies en bedreiging zagen zodat inrichtingsavonden gehouden werden[17][18]. Na de landschapsherinrichting zal Staatsbosbeheer 1400 hectare in eigendom hebben in de Mieden. In 2004 zijn twee jonge moerasgebieden aangelegd en sinds 2017 is een informatiepaneel en een vogelkijkhut aanwezig bij het Natuurreservaat en waterbergingsplas Zwagermieden oost.[19][20][10]
Landschap[bewerken | brontekst bewerken]
Ecologische Hoofdstructuur[bewerken | brontekst bewerken]
De Zwagermieden zijn onderdeel van de ecologische hoofdstructuur (EHS) een netwerk van Natuurgebieden. De Mieden zijn een schakel in de 'Natte As' van de natte as van Friese natuurgebieden Lauwersmeer, Houtwiel, Ottema-Wiersma-reservaat en Groote Wielen-complex en wordt al sinds de jaren 80 verstevigd en uitgebreid ondanks boerenweerstand. In het centrum van het gebied liggen een paar broekbosjes die deels gekapt worden voor de weidevogels.
Grondwater, afkomstig van de hoger gelegen zandgronden, komt als kwel weer boven in De Mieden. De nadruk in De Mieden zal dan ook liggen op grondwater gebaseerde natuur[21].
De Kleine, Nieuwe of Oude Zwemmer[bewerken | brontekst bewerken]
De Zwagermieden liggen aan de Kleine of Oude Zwemmer, een beek die door de Zwagermieden stroomt en dit beekdal vormde vanaf de 7e eeuw het beginpunt voor de veenontginningen. Figuur 1.1 laat de Grote Vuilstort en de locatie van de Kleine Zwemmer zien. [22]. In 1776 is het Nieuwe Kanaal of De Zwemmer aangelegd en De Nieuwe Zwemmer werd in 1881 belangrijk verbreed. Voordat het kanaal Nije Swemmer (Nieuwe Zwemmer) gegraven werd verzorgde de Oude Zwemmer(Aldswemmer) nog de afwatering van de Zwagermieden wat soms wateroverlast gaf bij DokkumDennis Worst & Susanne Coppens (Cultuurland Advies), prof. dr. Hans Mol, prof. dr. Gilles de Langen, Landschapsbiografie van Noardeast-Fryslan. </ref>.
Weidevogels & Flora[bewerken | brontekst bewerken]
Het landschap van Zwagermieden is al honderden jaren niet aangetast en ook de flora is hier van oudsher aanwezig zonder grootschalige inzaaing met bijzondere planten als Stijve moerasweegbree en kleinste egelskop die van sloten met een zanderige bodem houdt [23][24][25]. De Zwagermieden is een bolwerk voor de Welriekende agrimonie[26][27]. De watersnip, roerdomp, tureluur, Veldleeuwerik, Zomertaling en Kievit zijn als broedvogel vastgesteld en worden ook beschermd door verwijderen van bosjes en aanpassing van waterstanden. In 2019 en 2020 vond onderzoek naar de predatie van weidevogels door beschermde Steenmarter plaats[28] met cameravallen. De vos kon veel veldmuizen eten zodat bruine rat en steenmarter de grootste belagers waren voor de weidevogels in de Zwagermieden in 2019.
Bronnen, noten en/of referenties
|
Categorie:Natuurgebied in Friesland Categorie:Friesland Categorie:Geografie van Friesland Categorie:Landschapsmonument Categorie:Provinciaal landschap Categorie:Streek in Friesland Categorie:Polder in Friesland Categorie:Geografie van Noardeast-Fryslân Categorie:Kollumerland en Nieuwkruisland