Gebruiker:YKoekkoek/Kladblok
De herschikking van partijstelsels is het gedachtegoed (binnen de politicologie) dat er in de huidige politieke samenleving sprake is van een nieuwe tegenstelling waarop partijen hun gedrag baseren.[1] Namelijk tussen de groep mensen in de samenleving die de natiestaat willen beschermen tegen immigratie en globalisering, en de groep mensen die juist voor migratie, open grenzen en globalisering zijn. Het gedachtegoed bouwt voor op de politieke theorie dat het politieke speelveld verdeelt is langs structurele lijnen gebaseerd op conflicten.[2]
In de West-Europese context bestonden deze structurele tegenstellingen in de partijstelsels voornamelijk langs ‘’’religie’’’ of “’sociale klasse’’’ of tussen aanhangers van ‘’’links’’’ of ‘’’rechts’’’[3]. Na de jaren '70 hebben ontwikkeling en processen, zoals sociaaleconomische ontwikkeling of ontkerkelijking, voornamelijk in het Westen, tot verandering in deze politieke structuur van conflicten geleid [4]. De tegenstellingen tussen partijen zijn opgekomen door thema's als vluchtelingen en de Europese Unie. In deze 'nieuwe' tegenstelling staan de nieuwere ideologieën van kosmopolitisme lijnrecht tegenover welvaartschauvinisme, het beschermen en voorstander zijn van de eigen nationale welvaartsstaat tegen buitenstanders[5].
Scheidslijnen[bewerken | brontekst bewerken]
De eerste politicoloog, die het politieke stelsel uitlegde aan de hand van het idee van scheidslijnen (structurele conflicterende verdeling), was Eric Schattschneider[2]. Eric Schattschneider gaat ervan uit dat wat er gebeurt in politiek afhangt van hoe mensen verdeelt zijn in partijen, groepen of classes. De uitkomst of de verdeling hangt af van het aantal conflicten die er in de samenleving zijn en welk conflict uiteindelijk gezien wordt als meeste dominante of het belangrijkste. Het politieke universum blijft intact, los van de verschuiving, maar wat mensen wel of niet kunnen doen hangt af van de landspecifieke verdeling. Hoewel, zijn theorie gebaseerd is op de Amerikaanse politiek hebben meerdere wetenschappers geprobeerd deze te koppelen aan West-Europese politieke stelsels.
Seymour Martin Lipset and Stein Rokkan interpreteren de scheidslijnen theorie als volgt, een nationaal partij systeem is de uiting van onderliggende sociale conflicten[3][6]. Met dat idee onderzochten zijn de verschillende partijsystemen in Westelijke Europa [3]. Dit onderzoek resulteerde in de opstelling van vier structurele scheidslijnen. Deze scheidslijnen zijn ontstaan in het begin van de 19e eeuw en dus de oorzaken voor de opkomst van de verschillende partijen en partijsystemen in Europa.
De eerste twee scheidslijnen ontstonden rond het begin van de 19e eeuw door invloedrijke gebeurtenissen zoals nationale revoluties.
- centrum versus regio’s: geografische en economische verdeling tussen het centrum, voornamelijk de hoofdsteden, en de regio’s, kleinere steden en provincies.
Terwijl de andere scheidslijnen kwamen door de verschillende industriële revoluties in Europa.
- de arbeidersklasse versus bezittende klasse, over het algemeen worden voorstanders van arbeiders gezien als 'links' georiënteerd terwijl aanhangers van de bezittende klasse meestal gezien worden als 'rechts'.
- de tegenstellingen tussen stad en platteland (urbaan-ruraal), boeren vs bourgeoisie.
Herschikkingstheorie[bewerken | brontekst bewerken]
Hanspeter Kriesi, voorstander van de herschikkings theorie, stelt dat er twee dimensies van grote invloed zijn op het gedrag van partijen in partijstelsels; een economische en een culturele dimensie. [1] Ook Simon Bornschier deed onderzoek naar de nieuwe culturele dimensie en de tweedimensionale verdeling in zes West-Europese landen; Zwitserland, Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Nederland en Oostenrijk. [7] In alle landen, behalve Groot-Brittannië, is er sprake van een soortgelijke tweedimensionale verdeling op het politieke speelveld. Bovendien stelt Kriesi dat ontwikkelingen binnen de culturele dimensie, zoals globalisering, migratie en europeanisering, geleid hebben tot een nieuwe tweedeling in de samenleving[1]. Enerzijds, de verliezers, de groep mensen die niet profiteren van deze ontwikkelingen, zoals laagopgeleiden, die hun banen verliezen doordat grote bedrijven en fabrikanten hun fabrieken naar laagloonlanden verschuiven. Bijvoorbeeld de Nederlandse Textielindusterie die zo goed als verdwenen is en tegenwoordig in Azie zit.. Anderzijds, de winnaars, mensen die profiteren van deze ontwikkeling, bijvoorbeeld hoogopgeleiden, die profiteren van de internationale economie en arbeidsmarkt. Daarnaast heeft de culturele dimensie ook een herschikking ondergaan en draait deze tegenwoordig om de tegenstelling tussen de groep 'verliezers' die de natiestaat willen beschermen en tegen migranten zijn, of de groep 'winnaars' die voor open grenzen, culturele integratie en internationale samenwerking zijn, zoals de Europese Unie. Net als Hanspeter Kriesi, beargumenteert Simon Bornschier, dat de nieuwe onderwerpen van discussies in de samenleving, tot de herschikking van de culturele dimensie hebben geleid.[7] In ieder geval, na de jaren 70 kwam het thema van immigratie op de politieke agenda en heeft dit uiteindelijk geleid tot een nieuwe verdeling tussen de kosmopolitische voorstanders en welvaarts chauvinistische tegenstanders.
Kritiek[bewerken | brontekst bewerken]
De Nederlandse Politicologen Wouter van der Burg & Joost van Spanje vinden dat de partijposities gestructureerd zijn langs één dimensie in plaats van twee. Hierdoor gaan zijn tegen het gehele idee van een tweedimensionaal verdeling en verwerpen zij tevens de herschikkingstheorie[8].
Terwijl, Liesbet Hooghe en Gary Marks, stellen dat er geen sprake is van een herschikking maar van een transnationale evolutie van de scheidslijnen[6]. De scheidslijnen theorie voor hen is gebaseerd op interactie en niet op vervanging. Zij erkennen wel dat er een verandering heeft plaatsgevonden binnen de politieke samenleving, net zoals voorstanders van de herschikkingstheorie. Ook de oorzaak van de transnationale scheidslijn komt dus door de verzwakte nationale soevereiniteit en identiteit, als gevolg van de groei van internationale economische uitwisselingen, immigratie en de verbittering van cultuur, waarvan niet iedere groep in de samenleving economische bloei van ondervindt. Desalniettemin, leidt verandering er volgens Liesbet Hooghe en Gary Marks niet toe dat scheidslijnen opnieuw gestructureerd worden maar eerder tot toevoegingen. Zodoende, zullen nieuwe conflicten eerder leiden tot nieuwe partijen, zoals Forum voor Democratie, die de strijd met de traditionele partijen aangaan in plaats van het vervangen van de traditionele partijen[9]. Forum voor Democratie is het Nederlandse voorbeeld van de nieuwe golf partijen die opbloeien door nieuwe conflicten als de Europese vluchtelingencrisis
Nederland[bewerken | brontekst bewerken]
Philip van Praag plaatst kanttekening bij de herschikkingstheorie via een Nederlands voorbeeld[4] Hij stelt dat de Nederlandse politieke partijen erg gecompliceerd zijn te plaatsen op de multidimensionale verdeling. Hoewel verschillende partijen in Nederland eurosceptisch zijn, zoals de SP of de PVV , wijken de standpunten hiervoor onderling af van elkaar. De extreemlinkse partijen, zoals de SP, zijn vooral tegenstander van de structuur van Europese Unie. Terwijl de extreemrechts partijen uit nationale principes tegen Europese integratie zijn. Zodoende is de tweedimensionale verdeling volgens Philip van Praag te grof voor de Nederlandse Politiek[4].
Een andere kritiekpunt op de tweedimensionale verdeling vanuit Nederlandse perspectief is, dat immigratie pas relatief laat onderdeel werd van de politieke agenda. Hoewel Bolkestein wordt gezien als een van eerste politici die onderwerpen als multiculturalisme, immigratie en de Europese Unie aan het licht bracht. Wordt Pim Fortuyn gezien als de eerste die daadwerkelijk, het probleem omtrent immigratie, als centraal punt in zijn partijprogramma opname en hiermee succes had zonder gezien te worden als ondemocratisch of extremistisch [1] . De discussie omtrent immigratie en intergratie kwam in Nederland uiteindelijk pas in de jaren 90 op de politek agenda in tegenstelling tot andere Europese landen.
Daarnaast stellen de Nederlandse Politicologen, Rudy Andeweg en Irwin Galen, dat Nederland in de kern een 'land van de minderheden' is[10]. Die gedachtegoed is historisch gezien het meest belangrijke kenmerk van de Nederlandse politiek en langs de ideologie van de minderheden is de politiek gestructureerd. Andeweg en Irwin stellen daarom dat er sprake is van andere vrij unieke tweedeling in de Nederlandse politiek. Enerzijds, de traditionele sociaal-economische links-rechts dimensie en anderzijds religieuze-seculaire dimensie. Deze dimensie heeft altijd aan de basis geleggen van de Nederlandse politiek en is nog steeds van belang, er heeft dus geen herschikking plaatsgevonden, maar Nederland heeft nog steeds zijn eigen uniek politieke verdeling.
==Notes==
{{reflist}}
- ↑ a b c d (en) Hanspeter Kriesi, Edgar Grande, Romain Lachat, Martin Dolezal, Simon Bornschier and Timotheos Frey (September 2012). West European politics in the age of globalization. Cambridge University Press, pp. 154-182. ISBN 9780511790720.
- ↑ a b (en) [| Elmer Eric Schattschneider] (1975). The Semisovereign People. A Realist’s View of Democracy in America.. Harcourt Brace Jovanovich College Publishers, pp. 60-75. ISBN 9780030133664.
- ↑ a b c (en) Martin Seymour Lipset, Stein Rokkan (1967). Cleavage Structures, Party Systems, and Voter Alignments. The Free Press.
- ↑ a b c Philip van Praag (2017). Politicologie en de veranderende politiek. Amsterdam University Press. ISBN 9789462984486.
- ↑ (en) Cas Mudde. The ideology of he extreme right. Manchester University Press.
- ↑ a b (en) Hooghe, Liesbet, Gary Marks (28 april 2017). Cleavage theory meets Europe’s crises: Lipset, Rokkan, and the transnational cleavage. Journal of European Public Policy 25 (1)
- ↑ a b (en) Bornschier, S. (12 May 2010). The New Cultural Divide and the Two-Dimensional Political Space in Western Europe. West European Politics 33 (3)
- ↑ Brug van der, W., Spanje van, J. (1 april 2009). Immigration, europe and the 'new' cultural dimension. European Journal of Political Research 48 (3)
- ↑ (en) Inglehart, R, Rabier, J. R. (1 October 1986). Political realignment in advanced industrial society: from class‐based politics to quality‐of‐life politics. Government and Opposition 21 (4)
- ↑ (en) Andeweg, Rudy B., Galen A. Irwin (27 juni 2014). Governance and politics of the Netherlands. Macmillan International Higher Education., pp 27 - 139. ISBN 9781137289933.