Häädemeeste (plaats)
Plaats in Estland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie | Pärnumaa | ||
| Gemeente | Häädemeeste | ||
| Coördinaten | 58° 5′ NB, 24° 30′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (2021) |
589 | ||
| Foto's | |||
| |||
| De Sint-Michaelskerk | |||
| |||
Häädemeeste (Duits: Gudmannsbach)[1] is een plaats in de Estlandse gemeente Häädemeeste, provincie Pärnumaa. De plaats heeft de status van vlek (Estisch: alevik). Tot in 2017 was Häädemeeste de hoofdplaats van de gemeente. In dat jaar werd de gemeente Tahkuranna bij Häädemeeste gevoegd. Vanaf dat moment was Uulu de hoofdplaats.
Bevolking
[bewerken | brontekst bewerken]De ontwikkeling van het aantal inwoners blijkt uit het volgende staatje:
| Jaar | 2000[2] | 2010[2] | 2011[3] | 2017[4] | 2019[4] | 2020[4] | 2021[5] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aantal inwoners | 916 | 790 | 692 | 638 | 585 | 552 | 589 |
Ligging
[bewerken | brontekst bewerken]Häädemeeste ligt aan de Golf van Riga, ongeveer 40 km ten zuiden van Pärnu. De rivier Häädemeeste komt bij Häädemeeste in de zee uit. De Põhimaantee 4, de hoofdweg van Tallinn via Pärnu naar de grens met Letland, komt langs Häädemeeste.
De plaats heeft al sinds de zestiende eeuw een haven,[1] die vooral gebruikt wordt door vissers.
Häädemeeste heeft twee kerken, de lutherse Sint-Michaelskerk (Häädemeeste Mihkli kirik), gebouwd in 1874, en de oosters-orthodoxe Kerk van de Transfiguratie van de Heer (Häädemeeste Issanda Muutmise kirik), gebouwd in 1872. De orthodoxe kerk valt onder de Estische Apostolisch-Orthodoxe Kerk.
Het plaatselijke museum (Häädemeeste Muuseum) biedt een overzicht van de geschiedenis van de streek. Het is gesticht in 1991 en was tot in 2022 gevestigd in een voormalig schoolgebouw. Sinds 2022 zit het in het vroegere gemeentehuis.[6]
In de buurt van de plaats ligt een meer dan 600 meter diepe bron waaruit mineraalwater wordt gewonnen. Het wordt verkocht onder de naam Häädemeeste vesi.[7]
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]De Duitse naam Gudmannsbach is afgeleid van het Nederduitse Guedenn mans becke (‘Haven van de goede (of adellijke) mannen’). Ook de Estische naam hangt mogelijk hiermee samen (Heade meeste betekent ‘van de goede mannen’), maar er zijn ook andere theorieën in omloop. Bij de haven ontstond al in de 16e eeuw een nederzetting. In de 17e eeuw stond deze bekend als Edemest Byy of Edemest Kylla. Andere varianten op de naam waren Gudemannsbecke (1530), Gudemanns Beke (1624) en Godemansbekh (1638). Vanaf 1624 was er sprake van een landgoed Gudmannsbach of Ædemeste. Het behoorde toen toe aan de burgemeester van Pärnu, Arend Eckhoff. In 1682 werd het genationaliseerd en omgezet in een kroondomein.[1][8]
In de jaren zestig van de 19e eeuw werd bij de haven een scheepswerf gebouwd. Häädemeeste was gedurende enkele decennia een belangrijk centrum voor de scheepsbouw. Bekende schepen die hier gebouwd zijn, waren de Markus en de Julie. Rond 1920 verdween de scheepsbouwindustrie weer. Sindsdien is de haven van Häädemeeste vooral in gebruik als vissershaven.[2][9]
Häädemeeste had al in de middeleeuwen een kleine kerk. Tot in de 19e eeuw was ze een bijkerk van de parochie van Saara (Saarde), daarna korte tijd van de parochie van Torgel (Tori). In 1862 kreeg Häädemeeste een eigen parochie, die de landgoederen Gudmannsbach, Orrenhof (Orajõe) en Tackerort (Tahkuranna) bediende. In 1874 werd de huidige kerk gebouwd.[1][10]
De plaats kreeg in 1930 de status van alevik (vlek), in 1945 de status van küla (dorp) en in 1977 opnieuw de status van alevik.[8]
Foto's
[bewerken | brontekst bewerken]-
Het voormalige onderkomen van het museum -
Muziekschool -
Zangstadion -
Gemeenschapshuis -
Gedenkteken voor het zeilschip Julie -
Omgeving van de lutherse kerk -
Interieur -
De orthodoxe kerk -
Interieur
- ↑ a b c d Hans Feldmann, Heinz von zur Mühlen en Gertrud Westermann, Baltisches historisches Ortslexikon. Teil 1. Estland (einschließlich Nordlivland), Böhlau Verlag, Köln/Wien, 1985, blz. 91/92.
- ↑ a b c (et) Häädemeeste alevik. Eestigiid. Gearchiveerd op 29 oktober 2022.
- ↑ (en) Population by Place of Residence (Settlement), Sex and Age, 31 December 2011. Estisch bureau voor de Statistiek (31 december 2011). Geraadpleegd op 29 oktober 2022. Tik onder het middelste vak ‘Häädemeeste small town’ in.
- ↑ a b c (mul) Interactieve kaart. Estisch bureau voor de Statistiek. Geraadpleegd op 29 oktober 2022.
- ↑ (en) Population by Place of Residence (Settlement), Sex and Age, 31 December 2021. Estisch bureau voor de Statistiek (31 december 2021). Geraadpleegd op 27 augustus 2023. Tik boven het voorlaatste vak ‘Häädemeeste small town’ in.
- ↑ (en) Häädemeeste Muuseum. Häädemeeste vald. Gearchiveerd op 16 oktober 2022. Geraadpleegd op 1 november 2022.
- ↑ (en) Juhan Tere, Estonia gets its third natural mineral water plant Häädemeeste vesi. The Baltic Course (16 mei 2012). Gearchiveerd op 30 oktober 2022. Geraadpleegd op 29 oktober 2022.
- ↑ a b (et) Marja Kallasmaa, Häädemeeste. Dictionary of Estonian Place names. Gearchiveerd op 2 november 2022. Geraadpleegd op 2 november 2022.
- ↑ (et) Häädemeeste sadam. Eesti Entsüklopeedia. Gearchiveerd op 2 november 2022. Geraadpleegd op 2 november 2022.
- ↑ (et) Häädemeeste kihelkond. Eesti mõisaportaal. Gearchiveerd op 4 april 2022.
