Hr.Ms. O 13 (1931)

Vlag Hr. Ms. O 13 Vlag
Geschiedenis
Kiellegging	1 december 1928
Tewaterlating	18 april 1931
In dienst gesteld	1 oktober 1931
Uit dienst gesteld	vermist 25 juni 1940
Algemene kenmerken
Waterverplaatsing	610 ton (boven water) 754 ton (onder water)
Afmetingen	60,4 x 6,8 x 3,6 meter
Bemanning	29/31 koppen
Techniek en uitrusting
Machinevermogen	2 x 900 pk(dieselmotor) 2 x 310 pk (elektromotor)
Snelheid	16 knopen (boven water) 8 knopen (onder water)
Bewapening	5 x 53,3 cm torpedobuis 2 x 44 mm mitrailleur 1 x 12,7 mm mitrailleur
Portaal    Marine

Hr. Ms. O 13 was een Nederlandse onderzeeboot van de O 12-klasse, gebouwd door de Koninklijke Maatschappij De Schelde uit Vlissingen. Tijdens de Spaanse Burgeroorlog voerde de O 13 konvooidiensten uit ter bescherming van de Nederlandse handelsvaart. In meidagen van 1940 was de O 13 op patrouille voor de Nederlandse kust en werd verschillende keren aangevallen door Duitse vliegtuigen. Na te zijn uitgeweken naar het Verenigd Koninkrijk is het schip verloren gegaan tijdens een patrouille op de Noordzee.

De O 13 voor de Tweede Wereldoorlog

Op 26 september 1933 had de O 13 een aanvaring, in het Schulpengat, met de Helderse vissersboot HD 7. De HD 7 liep door deze botsing zoveel schade op dat ze zonk. Tijdens de Wereldtentoonstelling in 1935 in Brussel, bracht de O 13 samen met de O 15 een bezoek aan de stad. Later dat jaar bracht de O 13 samen met de O 12, O 15, Hertog Hendrik, Van Ghent, Kortenaer en Z 5 een tocht waar de schepen de havens van het Zweedse Göteborg en het Noorse Oslo aandeden. In 1937 heeft de O 13 in verband met de Spaanse Burgeroorlog enkele maanden konvooidiensten in de Straat van Gibraltar uitgevoerd. Andere Nederlandse marineschepen die hierbij betrokken waren, waren de Hertog Hendrik, Johan Maurits van Nassau, Nautilus, Java en de O 15.

De O 13 tijdens de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Duitse aanval op Nederland in 1940 patrouilleerde de O 13 voor de Nederlandse kust en werd het schip meermalen aangevallen door Duitse vliegtuigen. Op 10 mei 1940 vertrok de O 13 onder begeleiding van mijnenveger Jan van Gelder naar Zuid-Engeland. Op 11 mei 1940 arriveerden deze schepen 's middags in het Engelse Portsmouth. Tijdens de evacuatie van Duinkerke en Bordeaux patrouilleerde de O 13 in het Kanaal. Na de val van Frankrijk werd Portsmouth niet langer meer als veilig beschouwd; daarom werd O 13 samen met de andere Nederlandse onderzeeboten O 20, de O 21, de O 23 en de O 24 overgeplaatst naar de tijdelijke haven in het Schotse Dundee. Vanuit Dundee voerde de O 13 patrouilles uit op de Atlantische Oceaan en de Noordzee. Op 20 juni 1940 werd O 13 terug verwacht van een van haar patrouilles. Toen op 25 juni de O 13 nog niet terug was in Dundee, werd ze als vermist vermeld. Omdat na de oorlog in Duitse archieven geen informatie is gevonden over het eventueel tot zinken brengen van de O 13, wordt algemeen aangenomen dat de O 13 op een mijn is gelopen. Wat deze theorie ondersteunt, is het feit dat er een Duits mijnenveld lag in het gebied waar de O 13 de patrouilles uitvoerde. Dit mijnenveld is mogelijk hetzelfde waar ook de Poolse onderzeeboot Orzeł verloren is gegaan. Een andere mogelijkheid is dat de O 13 door de Poolse onderzeeboot Wilk is geramd. De Wilk rapporteerde een onbekende vijandige onderzeeboot te hebben geramd in de periode dat de O 13 niet meer terugkeerde.

Monument

In september 2009 is in Dundee een nieuw monument onthuld ter nagedachtenis van de opvarenden die zijn omgekomen op de onderzeeboten die tijdens de oorlog vanuit Dundee opereerden, waaronder de O-13 en de O-22, die nooit terugkwamen. Zij worden aangeduid als 'Still on patrol'. In september 2012 maakte de Koninklijke Marine bekend dat zij in samenwerking met enkele bedrijven een intensieve zoektocht gaat houden met geavanceerde apparatuur.

Als blijk van waardering werd aan de Onderzeedienst in 1947 de Militaire Willems-Orde uitgereikt door koningin Wilhelmina.

Bronnen, noten en/of referenties