Jan Adriaanszoon Leeghwater
_van_Niel_Steenbergen.jpg)
Jan Adriaanszoon Leeghwater (De Rijp, 1575 - Amsterdam, 1650) was een Nederlandse molenbouwer en waterbouwkundige. Hij bedacht een bovenkruiende oliemolen en was betrokken bij diverse droogmakerijen. Daarnaast maakte hij uurwerken en speelwerken voor de Amsterdamse Zuiderkerk en Westerkerk.
Leeghwater werd geboren als zoon van een timmerman. Hij kreeg het oppertoezicht over de poldermolens die bij de droogmaking van de Beemster (1612) werden gebruikt. Mede onder zijn leiding werden in Noord-Holland tussen 1607 en 1643 diverse plassen drooggelegd: Heerhugowaard (1625), Purmer (1622), Schermer (1635), Starnmeer en Wormer (1626). Bij het Beleg van 's-Hertogenbosch in 1629 had hij de leiding bij het droogleggen van de moerassen rondom het door de Staatse troepen belegerde 's-Hertogenbosch. In het buitenland adviseerde hij bij het droogleggen van moerassen bij Bordeaux (1628) en bij Metz (1630) en in 1633 was hij in Sleeswijk-Holstein betrokken bij de afsluiting van het Bottschlotter Tief in de buurt van Dagebüll. (De afsluitdijk wordt plaatselijk Holländerdeich genoemd.)
In 1641 publiceerde Leeghwater zijn Haarlemmermeer-boek. Hij was hiermee een van de eersten die pleitten voor drooglegging van het gevaarlijk groeiende Haarlemmermeer. Pas in 1852 werd dit gerealiseerd. Een van de drie grote gemalen die hierbij gebruikt werden, werd naar hem genoemd. Dit Gemaal Leeghwater, aan de zuidrand van de Haarlemmermeer, is nog steeds in gebruik.
Over de naam
Leeghwater is geboren als Jan Adriaanszoon. De naam Leeghwater heeft hij pas later aangenomen in verband met een octrooi dat hem in 1605 werd verleend. De schrijfwijze van de naam Leeghwater is niet geheel duidelijk. Zelf schreef Jan Adriaanszoon zijn naam als Leegwater. Het woordje leeg verwijst naar "laag". Ook wordt in oude documenten verwezen naar Jan Adriaanszoon als Leechwater.
Hedendag wordt de naam Leeghwater door verschillende instanties gebruikt, waaronder "Gezelschap Leeghwater". Gezelschap Leeghwater is de studievereniging van Werktuigbouwkunde aan de Technische Universiteit in Delft