Koper(I)fosfide

Koper(I)fosfide
Structuurformule en molecuulmodel
	Structuur van koper(I)fosfide
Algemeen
Molecuulformule
IUPAC-naam	Koper(I)fosfide
Andere namen	Koperfosfide; Cuprofosfide
Molmassa	221,6127 g/mol
CAS-nummer	12019-57-7
PubChem	159399
Wikidata	Q167575
Beschrijving	gelig-grijze kristallen
Fysische eigenschappen
Smeltpunt	900 °C
Geometrie en kristalstructuur
Kristalstructuur	Natriumarsenide (hexagonaal,
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal	Scheikunde

Koper(I)fosfide, ook wel aangeduid als koperfosfide of cuprofosfide, is een binaire verbinding van koper en fosfor met de formule: ${\ce {Cu3P}}$ . Het ziet er uit als een gelig grijze massa brosse kristallen.

Synthese[bewerken | brontekst bewerken]

${\ce {Cu3P}}$ kan gemaakt worden in een reverberator-oven^[3] of in een smeltkroes, bijvoorbeeld in de reactie van rode fosfor met een koperrijke stof. Er is ook een fotochemische route beschreven via bestraling van koper(II)hypofosfiet met UV-licht.^[4] De reductie van koper(II)fosfaat met metallisch aluminium leidt ook tot de stof.^[5] Op witte fosfor ontstaat een laagje koper(I)fosfide als het wordt blootgesteld aan een waterige oplossing van koper(II)sulfaat.

Structuur[bewerken | brontekst bewerken]

Kristallografisch onderzoek heeft aangetoond dat de verbinding eigenlijk koper-deficiënt is, wat wil zeggen dat er er (iets) minder dan 3 koper-ionen per fosfor-atoom aanwezig zijn.^[6]

Eigenschappen[bewerken | brontekst bewerken]

Onder ultraviolet licht zal koper(I)fosfide fluoresceren. De stof reageert niet met water.

Toepassingen[bewerken | brontekst bewerken]

Koper(I)fosfide speelt een rol in de bereiding van koperlegeringen, met name in fosforbrons. Het is bovendien een zeer goede deoxidizer voor koper.

De vorming van koperfosfide uit oplossingen van koper(II)sulfaat en witte fosfor wordt gebruikt bij de behandeling van wonden ten gevolge van brandbommen, die witte fosfor kunnen bevatten als brandbare stof. De wond wordt gewassen met een 1% koper(II)sulfaat-oplossing. De fosfordeeltjes kunnen dan makkelijk verwijderd worden, mede dank zij hun fluorescentie. De vorming van het laagje ${\ce {Cu3P}}$ op witte fosfor wordt ook gebruikt in gevallen waarbij fosfor is ingeslikt: als deel van de behandeling wordt de maag met een koper(II)sulfaat-oplossing gespoeld. Er ontstaat een laagje koperfosfide op de fosfordeeltjes en doordat het fosfide niet met water reageert wordt het lichaam beschermd tegen kwalijke gevolgen van de aanwezigheid van elementaire (niet in een verbinding) fosfor.^[7]

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Copper(I) phosphide op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

↑ Olofsson, Olle; Holmlund, Lars; Ingri, Nils; Tricker, M. J.; Svensson, Sigfrid (1972). The Crystal Structure of Cu3P.. Acta Chemica Scandinavica 26: 2777–2787. DOI: 10.3891/acta.chem.scand.26-2777.
↑ Wolff, Alexander; Doert, Thomas; Hunger, Jens; Kaiser, Martin; Pallmann, Julia; Reinhold, Romy; Yogendra, Sivatmeehan; Giebeler, Lars; Sichelschmidt, Jörg; Schnelle, Walter; Whiteside, Rachel; Gunaratne, H. Q. Nimal; Nockemann, Peter; Weigand, Jan J.; Brunner, Eike; Ruck, Michael (23 oktober 2018). Low-Temperature Tailoring of Copper-Deficient Cu 3– x P—Electric Properties, Phase Transitions, and Performance in Lithium-Ion Batteries. Chemistry of Materials 30 (20): 7111–7123. DOI: 10.1021/acs.chemmater.8b02950.
↑ Engels: reverberatory furnace
↑ Electrophotographic elements and processes. United States Patent 4113484. Gearchiveerd op 24 augustus 2023. Geraadpleegd op 6 juni 2009.
↑ Phosphorus - Sciencemadness Wiki. www.sciencemadness.org. Geraadpleegd op 21 augustus 2022.
↑ (en) Wolff, Alexander; Doert, Thomas; Hunger, Jens; Kaiser, Martin; Pallmann, Julia; Reinhold, Romy; Yogendra, Sivatmeehan; Giebeler, Lars; Sichelschmidt, Jörg (23 oktober 2018). Low-Temperature Tailoring of Copper-Deficient Cu 3– x P—Electric Properties, Phase Transitions, and Performance in Lithium-Ion Batteries. Chemistry of Materials 30 (20): 7111–7123. ISSN: 0897-4756. DOI: 10.1021/acs.chemmater.8b02950.
↑ Copper Poisoning: Introduction. Gearchiveerd op 26 november 2010. Geraadpleegd op 6 juni 2009.

[1] Olofsson, Olle; Holmlund, Lars; Ingri, Nils; Tricker, M. J.; Svensson, Sigfrid (1972). The Crystal Structure of Cu3P.. Acta Chemica Scandinavica 26: 2777–2787. DOI: 10.3891/acta.chem.scand.26-2777.

[2] Wolff, Alexander; Doert, Thomas; Hunger, Jens; Kaiser, Martin; Pallmann, Julia; Reinhold, Romy; Yogendra, Sivatmeehan; Giebeler, Lars; Sichelschmidt, Jörg; Schnelle, Walter; Whiteside, Rachel; Gunaratne, H. Q. Nimal; Nockemann, Peter; Weigand, Jan J.; Brunner, Eike; Ruck, Michael (23 oktober 2018). Low-Temperature Tailoring of Copper-Deficient Cu 3– x P—Electric Properties, Phase Transitions, and Performance in Lithium-Ion Batteries. Chemistry of Materials 30 (20): 7111–7123. DOI: 10.1021/acs.chemmater.8b02950.

[3] Engels: reverberatory furnace

[4] Electrophotographic elements and processes. United States Patent 4113484. Gearchiveerd op 24 augustus 2023. Geraadpleegd op 6 juni 2009.

[5] Phosphorus - Sciencemadness Wiki. www.sciencemadness.org. Geraadpleegd op 21 augustus 2022.

[6] (en) Wolff, Alexander; Doert, Thomas; Hunger, Jens; Kaiser, Martin; Pallmann, Julia; Reinhold, Romy; Yogendra, Sivatmeehan; Giebeler, Lars; Sichelschmidt, Jörg (23 oktober 2018). Low-Temperature Tailoring of Copper-Deficient Cu 3– x P—Electric Properties, Phase Transitions, and Performance in Lithium-Ion Batteries. Chemistry of Materials 30 (20): 7111–7123. ISSN: 0897-4756. DOI: 10.1021/acs.chemmater.8b02950.

[brandwond-7] Copper Poisoning: Introduction. Gearchiveerd op 26 november 2010. Geraadpleegd op 6 juni 2009.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]