Lijst van inspecteurs van de Waterstaat
De lijst van inspecteurs van de Waterstaat is een onderdeel van de lijst van alle managers die leiding gegeven hebben aan een regionale of specialistische eenheid van Rijkswaterstaat. Tot aan 1848 werd niet gesproken van Rijkswaterstaat maar van de Waterstaat. Deze organisatie werkte zowel onder centraal gezag als onder de verantwoordelijkheid van het provinciaal bestuur.
De organisatie - opgericht in 1798 - heeft in de loop van de tijd veel verschillende organisatievormen gehad. De lijst van managers wordt daarom steeds voorafgegaan door een overzicht van de organisatievorm in de betreffende periode.
In het begin worden de regionale chefs aangeduid met de term commissaris. Al vrij gauw komt de term inspecteur in zwang. In de Franse tijd - in 1811 toen het Koninkrijk Holland door Napoleon Bonaparte werd ingelijfd bij het Franse Keizerrijk werd de term l'ingenieur en chef gebruikt, later in het Nederlands vertaald als hoofdingenieur.
In de lijst zijn tevens de hoogste bazen van de organisatie opgenomen omdat zij doorgaans eerder in hun loopbaan een rol als regionale baas vervulden. Deze hoogste bazen zijn ook afzonderlijk vermeld in de lijst van directeuren-generaal Rijkswaterstaat.
Organisatie tijdens de Bataafse republiek 1798-1806
[bewerken | brontekst bewerken]In de eerste jaren van het bestaan van een centrale organisatie voor de waterstaatszorg in Nederland (1798-1800) was er slechts sprake van een Bureau van de Waterstaat in Den Haag. Christiaan Brunings was president en dr. Cornelis Krayenhoff was zijn tweede man (chef de bureau).
Pas in 1800 ontstond de eerste regionale organisatie met een achttal (eigenlijk vijf) commissies, (Romeins) genummerd van I tot en met VIII. Omdat er direct combinaties werden gemaakt was er feitelijk sprake van vijf commissies. In elke commissie zaten een aantal commissarissen-inspecteurs; van eenhoofdige leiding was nog geen sprake. Alleen Christiaan Brunings stond - aangeduid als eerste commissaris-inspecteur aan het hoofd van de gehele organisatie.
code | naam | Commissarissen-inspecteurs | |
---|---|---|---|
I en II | Eems en Oude IJssel | J.Sabrier en J.Stapert | |
I | Eems | J.Stapert in Leeuwarden | |
II | Oude IJssel | J.Sabrier in Zwolle | |
III | Rijn | W.Beyerinck en W. van Ommeren | |
IV en V | Amstel en Texel | G.C. van Vladeracken, A.F.Goudriaan, F.W.Conrad, C.L.Brunings (tevens voor Rijn en Dommel) en Chr.Brunings jr. | |
VI en VII | Delf en Dommel | J.D. van Huichelbos van Lienden, J.Blanken Jzn., M.Monsier (tevens voor Amstel en Texel) en Chr.Brunings jr. | |
VIII | Schelde en Maas | A.Dingmans, J.Bosdijk en A.Schraver |
Hoewel bij Eems en Oude IJssel er formeel sprake was van een gecombineerde commissie, was er in de praktijk toch sprake van aparte verantwoordelijkheden van Stapert en Sabrier, alleen al door hun vestigingsplaats.
Organisatie 1803
[bewerken | brontekst bewerken]In 1803 volgde de volgende reorganisatie en werden twee Commissies van Superintendentie (oppertoezicht) ingesteld, één voor de rivieren en één voor de zeehavens en zeegaten. Binnen elk van de commissies werden districten ingericht. Christiaan Brunings kreeg als hoofd van deze organisatie de titel: directeur-generaal van de Nationale Rivier- en Zeewerken.
Commissie van Superintendentie over de Rivieren | Commissie van Superintendentie over de Zeehavens en Zeegaten | ||||
Directeur-generaal van de Nationale Rivier- en Zeewerken | |||||
Christiaan Brunings | |||||
voor de rivieren | Inspecteurs | voor de zeehavens en zeegaten | Inspecteurs | ||
BOR | 1e district | W. van Ommeren en W.Beyerinck | 1 | 1e district: | J. Blanken |
Bovenrivieren | Zuid-Holland | ||||
MR | 2e district: | dr.C.R.Th. baron Krayenhoff, C.L.Brunings | 2 | 2e district: | F.W.Conrad |
Middelrivieren | Noord-Holland | ||||
3 | 3e district: | A.Dingmans | |||
Domeinen van Nassau, Brabant en Zeeland | |||||
4 | 4e district: | K.J.Koers | |||
Groningen, Schokland, Friesland, Overijssel |
Organisatie tijdens Koninkrijk Holland
[bewerken | brontekst bewerken]De eerste wijziging na het ontstaan van het Koninkrijk Holland was de aanduiding van het hoofd van de organisatie: de opvolger van de overleden Brunings Frederik Willem Conrad werd in 1807 geen directeur-generaal maar inspecteur-generaal (IG). Hij overleed al in 1807 en werd niet direct opgevolgd.
Bij de volgende reorganisatie - 1808 - ontstonden 12 districten en een Algemene Dienst met ieder aan het hoofd een inspecteur. De districten waren:
code | gebied | inspecteur |
---|---|---|
1 | Noord-Holland tot Naarden | A.H.J. van der Plaat |
2 | Den Helder, Texel, Vlieland, Terschelling en de eilanden | J. Peereboom |
3 | Naarden langs Harderwijk tot Deventer | A.H.J. van der Plaat |
4 | Friesland | J.W. Karsten |
5 | Groningen en Noordelijk Drenthe | J. Bosdijk |
6 | Zuidelijk Drenthe | J.E. Wildeman |
7 | de IJssel, de Rijn, de Waal enz. tot de Grebbe | W. van Ommeren |
8 | van de Grebbe over Utrecht naar Gorinchem tot Dordrecht enz. en geheel Brabant tot Grave enz. | C.L.Brunings |
9 | Naarden langs Muiden en Amsterdam. Rijnland, Delfland en Schieland, de Alblasserwaard langs de Merwede enz. tot achter Utrecht | A. Blanken Jzn. |
10 | van Scheveningen tot achter Breda en Bergen op Zoom en Goeree en Overflakkee | A. Blanken Jzn. |
11 | noordelijk deel van Zeeland enz. tot Bergen op Zoom | A. Schraver |
12 | zuidelijk deel van Zeeland | A. Dingmans |
AD | Algemeene Dienst | L.A.C baron van Delen |
Boven de districten 1-7 en 8-12 stond ieder een Inspecteur-generaal, respectievelijk Adrianus Goudriaan en Jan Blanken.
Lijst van Inspecteurs van de Waterstaat (1800-1811)
[bewerken | brontekst bewerken]In onderstaand schema zijn de verschillende mutaties aangegeven, waarbij de managers in volgorde van geboortejaar staan. De organisatie-eenheid, waarin ze in het betreffende jaar leiding aan gaven is weergegeven met een lettercode en een kleurcode, zoals aangegeven in bovenstaande tekst. De kleurcode blijft in de opvolgende schema's gelijk voor een bepaald geografisch gebied.
Behalve onderstaande inspecteurs is er in de organisatie tot 1930 nog een ander soort inspecteurs geweest: een managementlaag boven de hoofdingenieurs en na 1903 boven de hoofdingenieurs-directeuren. Deze zijn vermeld onder Inspectie van de Waterstaat
nr | naam | geb | 1798 | 1799 | 1800 | 1801 | 1802 | 1803 | 1804 | 1805 | 1806 | 1807 | 1808 | 1809 | 1810 | 1811 | 1812 | 1813 | 1814 | 1815 | 1816 | 1817 | 1818 | 1819 | 1820 | 1821 | 1822 | 1823 | 1824 | 1825 | 1826 | 1827 | 1828 | 1829 | 1830 | 1831 | 1832 | 1833 | 1834 | 1835 | 1836 | 1837 | 1838 | 1839 | 1840 | ||
Volg | Volg | J.D.HuichelboschvanLienden123 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 | J.D. Huichelbosch van Lienden | 1732 | VI/VII | VI/VII | VI/VII | VI/VII | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 | C. Brunings | 1736 | Pr | Pr | 1CI | 1CI | 1CI | DG | DG | † | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3 | J. Sabrier | 1740 | II | II | II | II | jaren , waarin betrokkene ouder is dan 65 jaar (tenzij nog werkzaam) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 | M. Monsier | 1750 | VI/VII | VI/VII | VI/VII | VI/VII | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5 | W. van Ommeren | 1753 | III | III | III | BOR | BOR | BOR | BOR | BOR | 7 | 7 | 7 | IS | IS | IS | 3 pr | 3 pr | 3 pr | I4 | I4 | I4 | I4 | I4 | I4 | I4 | I4 | I4 | I4 | I4 | I4 | I1 | I1 | I1 | I1 | I1 | † | ||||||||||
6 | A. Schraver | 1754 | VIII | VIII | VIII | VIII | 11 | 11 | 11 | BE | BE | BE | 5 pr | 5 pr | 5 pr | ZL | ZL | ZL | ZL | ZL | ZL | ZL | ZL | ||||||||||||||||||||||||
7 | J. Blanken jr. | 1755 | VI/VII | VI/VII | VI/VII | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | ||||||||||||||||||
8 | C. Brunings jr | 1756 | IV/V | IV/V | IV/V | IV/V | belast met de droogmakerijen | AD | AD | AD | AD | AD | AD | AD | AD | ||||||||||||||||||||||||||||||||
8 | C. Brunings jr | 1756 | VII | VII | VII | VII | belast met de droogmakerijen | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
9 | W. Beijerinck | 1756 | III | III | III | BOR | BOR | BOR | BOR | BOR | † | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
10 | dr. C.R.Th. baron Krayenhoff | 1758 | MR | MR | MR | MR | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
11 | K.J. Koers | 1760 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
12 | P.M. Bouesnel | 1760 | NM | NM | NM | NM | NM | AD | AD | AD | AD | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
13 | E.A.P.A. de Ketelbuter | 1760 | LL | LL | LL | LL | LL | LK | LK | LK | LK | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
14 | A.H.J. van der Plaat | 1761 | 2 | 1 | 1 | 1 | ZZ | ZZ | ZZ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
14 | A.H.J. van der Plaat | 1761 | 3 | 3 | 3 | 3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
15 | G.C. van Vladeracken | 1763 | IV/V | IV/V | IV/V | IV/V | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
16 | A. Blanken jr. | 1766 | 9 | 9 | 9 | BM | BM | BM | 2 pr | 2 pr | 2 pr | ZH | ZH | ZH | ZH | ZH | ZH | ZH | |||||||||||||||||||||||||||||
16 | A. Blanken jr. | 1766 | 10 | 10 | 10 | 10 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
17 | F. Beijerinck | 1766 | GL | GL | GL | GL | GL | GL | GL | GL | GL | GL | GL | GL | GL | GL | GL | GL | GL | GL | |||||||||||||||||||||||||||
18 | L.A.C baron van Delen | 1767 | AD | AD | AD | AD | I3 | I3 | I3 | I3 | † | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
19 | J. Peereboom | 1767 | 2 | 2 | 2 | FR | FR | FR | 7 pr | 7 pr | 7 pr | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
20 | A.F. Goudriaan | 1768 | IV/V | IV/V | IV/V | IV/V | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | IG | Adm | Adm | Adm | IG | IG | IG | † | |||||||||||||||||||
nr | naam | geb | 1798 | 1799 | 1800 | 1801 | 1802 | 1803 | 1804 | 1805 | 1806 | 1807 | 1808 | 1809 | 1810 | 1811 | 1812 | 1813 | 1814 | 1815 | 1816 | 1817 | 1818 | 1819 | 1820 | 1821 | 1822 | 1823 | 1824 | 1825 | 1826 | 1827 | 1828 | 1829 | 1830 | 1831 | 1832 | 1833 | 1834 | 1835 | 1836 | 1837 | 1838 | 1839 | 1840 | ||
21 | F.W. Conrad | 1769 | IV/V | IV/V | IV/V | 2 | 2 | 2 | 2 | IG | † | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
22 | J.E. Wildeman | 1770 | 6 | 6 | 6 | BI | BI | BI | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
23 | J. Stapert | 1772 | I | I | I | I | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
24 | C.L. Brunings | 1775 | IV/V | IV/V | IV/V | MR | MR | MR | MR | MR | 8 | 8 | 8 | BR | BR | BR | 4 pr | 4 pr | † | ||||||||||||||||||||||||||||
25 | J.W. Karsten | 1775 | 4 | 4 | 4 | Eoc | Eoc | Eoc | 8 pr | 8 pr | 8 pr | GD | GD | GD | GD | GD | AD | AD | AD | † | |||||||||||||||||||||||||||
26 | J. Bosdijk | 1775 | VIII | VIII | VIII | VIII | 5 | 5 | 5 | 5 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
27 | A. Dingmans | 1775 | VIII | VIII | VIII | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 12 | 12 | 12 | 12 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
28 | D.J. Thomkins | 1777 | GR | GR | ZH | ZH | ZH | ZH | ZH | OV | OV | OV | OV | OV | OV | ||||||||||||||||||||||||||||||||
29 | C. van der Poel | 1782 | DR | GR | GR | GR | GR | GR | GR | GR | GR | GR | † | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
30 | J. de Brock | 1783 | Wvl | Wvl | Wvl | Wvl | Wvl | Wvl | Wvl | Wvl | Wvl | Wvl | Wvl | Wvl | Wvl | Wvl |
Het vervolg op deze lijst is de Lijst van hoofdingenieurs van de Waterstaat en Rijkswaterstaat. Deze lijst behandelt de periode 1811 -1903. De daaropvolgende lijst - Lijst van hoofdingenieurs-directeuren van Rijkswaterstaat - behandelt de periode van 1903 tot heden.
De eerste versie van dit artikel is gebaseerd op de publicatie
- J.R. Hoogland, Ingenieur van den Waterstaat. Geschiedenis van de organisatie van de Rijkswaterstaat en zijn managers. [Den Haag, Rijkswaterstaat, Ministerie van Verkeer en Waterstaat], 2010.