Ludwig Carl van Ottweiler

Ludwig Carl Reichsgraf von Ottweiler (Saarbrücken, 30 mei 1776 – Urserental (Zwitserland), 16 augustus 1799) was een buitenechtelijke, later gelegitimeerde zoon van vorst Lodewijk van Nassau-Saarbrücken. Hij sneuvelde in Zwitserland tegen de Fransen.

Biografie[bewerken | brontekst bewerken]

Ludwig Carl werd als Ludwig Carl von Ludwigsberg geboren te Saarbrücken op 30 mei 1776 en de volgende dag gedoopt in Slot Saarbrücken.^[1] Hij was de tweede buitenechtelijke zoon van vorst Lodewijk van Nassau-Saarbrücken uit diens relatie met zijn toenmalige maîtresse en titre, en latere tweede echtgenote, Katharina Kest^[2] (bijgenaamd das Gänsegretel von Fechingen),^[3] dochter van de horige landbouwer Johann Georg Kest (1702–1762) en zijn derde vrouw Anna Barbara Wohlfahrt (1717–1795).^[4] Ludwig Carl groeide op bij zijn ouders, broers en zusters in Slot Saarbrücken.

Ludwig Carl en zijn broers en zusters werden op 20 november 1781 door keizer Jozef II gelegitimeerd.^[5] Ze werden op 24 november 1781 te Wenen verheven tot rijksbaron(es) van Ottweiler en op 27 juli 1784 te Wenen tot rijksgraaf(gravin) van Ottweiler.^[6]

Op 28 februari 1787, zeven jaar na de dood van Lodewijks vrouw Wilhelmina van Schwarzburg-Rudolstadt, huwden Lodewijk en Katharina.^[7] Lodewijk liet haar op 8 maart 1787 als heersende vorstin van Nassau-Saarbrücken uitroepen. Hoewel Lodewijk het huwelijk niet als morganatisch bedoelde, werd het door overige vorsten van Nassau alleen als morganatisch erkend. Ze erkenden de kinderen uit het huwelijk niet als erfgenamen van het vorstendom Nassau-Saarbrücken.

Op 31 oktober 1791 vielen Franse revolutionaire troepen onder generaal Ligneville Saarbrücken binnen. Op 13 mei 1793 vluchtten Lodewijk, die in slechte gezondheid was, Katharina en hun kinderen via Mannheim naar Aschaffenburg in Keur-Mainz, waar ze in ballingschap gingen. Daar overleed Lodewijk in 1794. Ludwig Carl trad in militaire dienst.^[8]

In de rang van kapitein sneuvelde hij op 16 augustus 1799 in het Urserental in Zwitserland tegen de Fransen door een schot in de rechterborst.^[9] Ludwig Carl was ongehuwd en had geen kinderen.

Lodewijk van Nassau-Saarbrücken
Katharina Kest
Slot Saarbrücken
Het Urserental

Bronnen, noten en/of referenties

Frank Becker, Zeittafel zur Geschichte des Saarbrücker Schlosses in: Gerhard Bungert & Charly Lehnert (Hg.), Das Saarbrücker Schloss. Zur Geschichte und Gegenwart, Lehnert Verlag, Saarbrücken, 1989, ISBN 3-926320-15-X.
Wolfgang Behringer & Gabriele Clemens, Geschichte des Saarlandes, München, 2009.
Ingrid und Klaus Berndt, Die Einwohner von Fechingen vor 1900, Saarbrücken, 2006.
A.L. Carstens, De bastaarden van Nassau en de nakomelingen uit morganatische verbintenissen van leden van dit huis, in: Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie deel II, Den Haag, 1948.
dr. A.W.E. Dek, Genealogie van het Vorstenhuis Nassau, Europese Bibliotheek, Zaltbommel, 1970.
H.F. von Ehrenkrook, K. Fürster, K.E. Marchtaler, Ahnenreihen aus allen deutschen Gauen, Görlitz, 1928-1942 (4 delen).
Frank Baron Freytag von Loringhoven, Stammtafeln zur Geschichte der europäischen Staaten, Marburg, 1956-1970.
Meinrad Maria Grewenig (Hrsg.): Katharina Kest - Gänsegretel, Mätresse, Herzogin, Annweiler, 2013.
O.T. Hefner, Stammbuch des Adels in Deutschland, Ratisbonne, 1860 (4 delen).
H.R. Hiort-Lorenzen, Livre d'Or des Souverains, Parijs, 1895.
Kurt Hoppstädter, Der Saarbrücker Hofadel im 18. Jahrhundert, in: Zeitschrift für die Geschichte der Saargegend, 16, 1968.
Michel Huberty, Alain Giraud, F. & B. Magdelaine, l’Allemagne Dynastique. Tome III Brunswick-Nassau-Schwarzbourg, Alain Giraud, Le Perreux, 1981.
H. Klipstein, Das Haus Nassau-Saarbrücken und die Grafen von Ottweiler, Alt Nassauischer Kalender, Wiesbaden, 1913.
Friederich Köllner, Geschichte des vormaligen Nassau-Saarbrückischen Landes und seiner Regenten, Saarbrücken, 1841.
Dominika Kolodziej, Katharina Kest - Leben und Zeit, in: Meinrad Maria Grewenig (Hrsg.), Katharina Kest - Gänsegretel, Mätresse, Herzogin, Annweiler, 2013, p. 84–85.
Willibrord Lithardt, Katharina Margaretha Kest aus Fechingen genannt Gänse-Gretel - Freifrau und Reichsgräfin von Ottweiler, Herzogin von Dillingen, Fürstin von Nassau-Saarbrücken, in: Brebach-Fechingen einst und jetzt, Gemeinde Brebach-Fechingen, 1973.
Paul Menoti, Der Ludwigsberg, Fürstliche Gartenkunst in Saarbrücken (1769–1793), Saarbrücken, 2009.
E.M. Oettinger, Moniteur des dates, Dresden, 1866-1873 (een deel en een supplement).
Uta Plisch, My Fair Lady in der Grafschaft Nassau-Saarbrücken oder wie Katharina Kest zur Gräfin avancierte.
Franz-Josef Reichert, Katharina Kest genannt “Gänsegretel” in: Gerhard Bungert & Charly Lehnert (Hg.), Das Saarbrücker Schloss. Zur Geschichte und Gegenwart, Saarbrücken, 1989.
Albert Ruppersberg, Geschichte der Grafschaft Saarbrücken. Band 2, 2e druk, Saarbrücken, 1910, p. 295–372 (herdruk, St. Ingbert, 1979).
Karl August Schleiden, Illustrierte Geschichte der Stadt Saarbrücken, Dillingen/Saar, 2009.
Friedrich Schön, Das Gänsegretel von Fechingen, Stettin, 1940.
Detlev Schwennicke, Europäische Stammtafeln. Stammtafeln zur Geschichte europäischen Staaten. Neue Folge, Marburg 1978-1982.
Doris Seck, Die Gräfin von Ottweiler: Das bewegte Leben der Katharina Kest, SDV Saarländische Druckerei und Verlag, 1996.
Hermann Usener-Klipstein, Gänse-Gretl, Das Leben der Fürstin Katharina von Nassau-Saarbrücken, Ein Beitrag zur Kulturgeschichte des 18. Jahrhunderts, Saarbrücken, 1937.
J.M. van der Venne en Alexander A.M. Stols, Geslachts-Register van het Vorstenhuis Nassau, Maastricht, 1937.
A.A. Vorsterman van Oyen, Het vorstenhuis Oranje-Nassau. Van de vroegste tijden tot heden, A.W. Sijthoff en J.L. Beijers, Leiden en Utrecht, 1882.
Rolf Wittenbrock (Hrsg.), Geschichte der Stadt Saarbrücken, Band 1, Von den Anfängen zum industriellen Aufbruch (1860), Band 2, Von der Zeit des stürmischen Wachstums bis zur Gegenwart, Saarbrücken, 1999.
Memoiren der Gräfin Luise von Ottweiler, verheiratete Fischer in: Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900, p. 278–328.
Medieval Lands - Nassau.

Voetnoten

↑ Huberty et al. (1981), die in een voetnoot vermeldt: “Zie Carstens (1948), de datum wordt bevestigd door Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900, en Hiort-Lorenzen (1895). Zie eveneens het register 4 van de evangelische parochie van Saarbrücken voor 1778, p. 425: ‘Anno 1776 den 30. May wurde gebohren u. empfing den 31t. d.M. die h. Taufe Ludwig Carl von Ludwigsberg, dessen Eltern sind S.D.H. Herr Ludwig regeriender Fürst zu Nassau …’. Kanttekening in de marge: ‘Siehe unter den getauften Anno 1776 n° 52’. Hetzelfde register, maar in het jaar 1776, p. 372, verklaart inderdaad dat op 31-5 in het slot is gedoopt, een kind dat de dag ervoor is geboren en aan wie de voornamen van Louis Charles zijn gegeven, zonder dat de namen van de ouders zijn aangegeven.” Medieval Lands - Nassau en Dek (1970) vermelden ook geboren Saarbrücken 30 mei 1776.
↑ Huberty et al. (1981): “von Ehrenkrook et al., Köllner (1841), p. 475 en Hiort-Lorenzen (1895) noemen haar Kest. Freytag von Loringhoven en Dek (1970) noemen haar Köst.”
↑ Saarlandse Biografieën. Gearchiveerd op 5 maart 2024.
↑ Berndt (2006), p. 31 e.v. en 221 e.v. Huberty et al. (1981): “Zie von Ehrenkrook et al., III, 308 en Usener-Kipstein (1937) die ook de vier grootouders specificeren.” Ook Medieval Lands - Nassau en Saarlandse Biografieën noemen de ouders. Gearchiveerd op 5 maart 2024.
↑ Grewenig (2013), p. 8–9.
↑ Huberty et al. (1981), die in een voetnoot bij Katharina Kest vermeldt: “Zie Köllner (1841), p. 475, volgens wie ze eerst de naam van Frau von Ludwigsburg droeg. Reichsfrau von Ottweiler d.d. Wenen 24-11-1781 (zie von Ehrenkrook et al., Köllner (1841), Usener-Kipstein (1937)). Reichsgräfin von Ottweiler d.d. Wenen 27-7-1784, volgens von Ehrenkrook et al., Usener-Kipstein (1937). Bij Freytag von Loringhoven, Köllner (1841), Hiort-Lorenzen (1895) en Dek (1970) anderzijds, vond de verheffing al in 1783 plaats. Medieval Lands - Nassau vermeldt dezelfde data als Huberty et al. (1981).
↑ Huberty et al. (1981), die in een voetnoot vermeldt: “Zie von Ehrenkrook et al. III, 307. Zie brief van de vorstelijke regering in het Staatsarchiv te Wiesbaden 130^II 1096) d.d. Saarbrücken 6-3-1787: ‘Demnach Serenessimi regentes … untern heutigen gnädigst erlassenen Notifikation mit der Frau Reichsgräfin von Ottweiler … am 28ten vorigen Monats Februar durch priesterliche Einsegnung (eine christliche Eheverbindung) wirklich vollzogen haben …’. We weten niet waarom Usener-Kipstein (1937), die ook 28-2-1787 geeft als de huwelijksdatum, in zijn tabel aan het begin van het boek, dan schrijft op p. 48: ‘liess sich Fürst Ludwig in Gegenwart der gültigen Zeugen am 1-3-1787 dem Geburtstag der Gräfin, mit dieser zur rechten hand und sie 7 Tage darauf am 8-3 öffentlich als regierende Fürstin zu Nassau aufrufen’. Ongetwijfeld heeft hij hier gereproduceerd wat Louise Fischer in haar memoires zegt (zie Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900). Verder, op p. 82, herhaalt hij deze datum wanneer hij schrijft over het weduwschap van de vorstin: ‘so fiel denne auf die ersten Tage des Monats März der Fürstin Geburts-, Hochzeits- u. Witwentag’. In feite moeten we hier de wens zien om de feiten enigszins te wijzigen om ze opvallender te maken: Ruppersberg (1910), II, 316 specificeert dat het niet de dag van de verjaardag van de vorstin is, maar de avond ervoor dat het huwelijk van de vorst en zijn vrouw werd gevierd: ‘Am 28-2-1787 am Vorabend des Geburtstag der Gräfin vollzog der Konsistorialrat Bartels die Trauung’. Zie ten slotte de evangelische parochieregisters van Saarbrücken, 4, jaar 1787, p. 1002: ‘den 28 Februaris 1787 sind … auf dem Fürstl. Schloss dahier … copuliert … Herr Ludwig, regierenden … Fürst zu Nassau-Saarbrücken, und die … Reichsgräfin Frau Catharina, Gräfin von Ottweiler’.” Medieval Lands - Nassau vermeldt ook Saarbrücken 28 februari 1787. Het artikel over Lodewijk op de Duitstalige Wikipedia, Saarlandse Biografieën, Dek (1970) en Van der Venne & Stols (1937) vermelden 28 februari 1787. Het artikel over Katharina Kest op de Duitstalige Wikipedia vermeldt echter 1 maart 1787. Gearchiveerd op 5 maart 2024.
↑ Volgens Dek (1970) in Pruisische dienst. Volgens het artikel over Katharina Kest op de Duitstalige Wikipedia in Oostenrijkse dienst.
↑ Huberty et al. (1981), die in een voetnoot vermeldt: “Terwijl Hiort-Lorenzen (1895) zegt dat hij stierf tijdens de veldtocht tegen Rusland in 1812, die hem verwisselt met zijn broer Adolf, vermeldt Carstens (1948) zijn sneuvelen te Urschlau Thal (Salzburg) op 6 augustus 1799. Deze overlijdensplaats is erg fantasievol: er is geen Urschlau Thal in de buurt van Salzburg. Het is in feite het Urserental, Zwitserland (zie Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900, p. 265). Het Urserental, voormalig district van het kanton Uri, strekt zich uit over acht kilometer tussen Réalp en Andermatt (Nouveau dictionnaire de Géographie Universelle, door Vivien de Saint-Martin). Het Ritter Lexicon zegt dat deze vallei op een hoogte van 1360–1600 m ligt. Dat is waarom zijn zus Luise in een brief (zie Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900, p. 328) zegt ‘dieser trauriger Vorfall war auf den Anhöhen des Urselnbergs’ (sic), de naam verwarrend met die van de hoogte gelegen in het vorstendom Nassau. In Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900, p. 285, schrijft zijn zwager Wilhelmi: ‘fiel 1799 durch den Schuss eines Franzosen in der Schweiz’. De brief van Catherine Wilhelmine waarnaar we hierboven verwijzen, is gedateerd Mannheim 8-9-1799 en gericht aan de privé-adviseur (Geheimrat) Kromayer: ‘Es war am 16-8 dass mein … Bruder Nachmittags 3 Uhr in de rechte Brust geschossen wurde, er that einen lauten Schrei … und in wenigen Augenblicken starb er’. Tot slot, Luise, zijn oudere zus schrijft in haar Memoires (Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900, p. 325): ‘Karl war 1799 in der Schweiz geblieben’.” Medieval Lands - Nassau vermeldt killed in battle Urserenthal, Switzerland 16 augustus 1799. Dek (1970) vermeldt sneuvelde 16 augustus 1799 in Urschau-Thal (Salzburg).

[1] Huberty et al. (1981), die in een voetnoot vermeldt: “Zie Carstens (1948), de datum wordt bevestigd door Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900, en Hiort-Lorenzen (1895). Zie eveneens het register 4 van de evangelische parochie van Saarbrücken voor 1778, p. 425: ‘Anno 1776 den 30. May wurde gebohren u. empfing den 31t. d.M. die h. Taufe Ludwig Carl von Ludwigsberg, dessen Eltern sind S.D.H. Herr Ludwig regeriender Fürst zu Nassau …’. Kanttekening in de marge: ‘Siehe unter den getauften Anno 1776 n° 52’. Hetzelfde register, maar in het jaar 1776, p. 372, verklaart inderdaad dat op 31-5 in het slot is gedoopt, een kind dat de dag ervoor is geboren en aan wie de voornamen van Louis Charles zijn gegeven, zonder dat de namen van de ouders zijn aangegeven.” Medieval Lands - Nassau en Dek (1970) vermelden ook geboren Saarbrücken 30 mei 1776.

[2] Huberty et al. (1981): “von Ehrenkrook et al., Köllner (1841), p. 475 en Hiort-Lorenzen (1895) noemen haar Kest. Freytag von Loringhoven en Dek (1970) noemen haar Köst.”

[saarland-3] Saarlandse Biografieën. Gearchiveerd op 5 maart 2024.

[4] Berndt (2006), p. 31 e.v. en 221 e.v. Huberty et al. (1981): “Zie von Ehrenkrook et al., III, 308 en Usener-Kipstein (1937) die ook de vier grootouders specificeren.” Ook Medieval Lands - Nassau en Saarlandse Biografieën noemen de ouders. Gearchiveerd op 5 maart 2024.

[5] Grewenig (2013), p. 8–9.

[6] Huberty et al. (1981), die in een voetnoot bij Katharina Kest vermeldt: “Zie Köllner (1841), p. 475, volgens wie ze eerst de naam van Frau von Ludwigsburg droeg. Reichsfrau von Ottweiler d.d. Wenen 24-11-1781 (zie von Ehrenkrook et al., Köllner (1841), Usener-Kipstein (1937)). Reichsgräfin von Ottweiler d.d. Wenen 27-7-1784, volgens von Ehrenkrook et al., Usener-Kipstein (1937). Bij Freytag von Loringhoven, Köllner (1841), Hiort-Lorenzen (1895) en Dek (1970) anderzijds, vond de verheffing al in 1783 plaats. Medieval Lands - Nassau vermeldt dezelfde data als Huberty et al. (1981).

[7] Huberty et al. (1981), die in een voetnoot vermeldt: “Zie von Ehrenkrook et al. III, 307. Zie brief van de vorstelijke regering in het Staatsarchiv te Wiesbaden 130^II 1096) d.d. Saarbrücken 6-3-1787: ‘Demnach Serenessimi regentes … untern heutigen gnädigst erlassenen Notifikation mit der Frau Reichsgräfin von Ottweiler … am 28ten vorigen Monats Februar durch priesterliche Einsegnung (eine christliche Eheverbindung) wirklich vollzogen haben …’. We weten niet waarom Usener-Kipstein (1937), die ook 28-2-1787 geeft als de huwelijksdatum, in zijn tabel aan het begin van het boek, dan schrijft op p. 48: ‘liess sich Fürst Ludwig in Gegenwart der gültigen Zeugen am 1-3-1787 dem Geburtstag der Gräfin, mit dieser zur rechten hand und sie 7 Tage darauf am 8-3 öffentlich als regierende Fürstin zu Nassau aufrufen’. Ongetwijfeld heeft hij hier gereproduceerd wat Louise Fischer in haar memoires zegt (zie Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900). Verder, op p. 82, herhaalt hij deze datum wanneer hij schrijft over het weduwschap van de vorstin: ‘so fiel denne auf die ersten Tage des Monats März der Fürstin Geburts-, Hochzeits- u. Witwentag’. In feite moeten we hier de wens zien om de feiten enigszins te wijzigen om ze opvallender te maken: Ruppersberg (1910), II, 316 specificeert dat het niet de dag van de verjaardag van de vorstin is, maar de avond ervoor dat het huwelijk van de vorst en zijn vrouw werd gevierd: ‘Am 28-2-1787 am Vorabend des Geburtstag der Gräfin vollzog der Konsistorialrat Bartels die Trauung’. Zie ten slotte de evangelische parochieregisters van Saarbrücken, 4, jaar 1787, p. 1002: ‘den 28 Februaris 1787 sind … auf dem Fürstl. Schloss dahier … copuliert … Herr Ludwig, regierenden … Fürst zu Nassau-Saarbrücken, und die … Reichsgräfin Frau Catharina, Gräfin von Ottweiler’.” Medieval Lands - Nassau vermeldt ook Saarbrücken 28 februari 1787. Het artikel over Lodewijk op de Duitstalige Wikipedia, Saarlandse Biografieën, Dek (1970) en Van der Venne & Stols (1937) vermelden 28 februari 1787. Het artikel over Katharina Kest op de Duitstalige Wikipedia vermeldt echter 1 maart 1787. Gearchiveerd op 5 maart 2024.

[8] Volgens Dek (1970) in Pruisische dienst. Volgens het artikel over Katharina Kest op de Duitstalige Wikipedia in Oostenrijkse dienst.

[9] Huberty et al. (1981), die in een voetnoot vermeldt: “Terwijl Hiort-Lorenzen (1895) zegt dat hij stierf tijdens de veldtocht tegen Rusland in 1812, die hem verwisselt met zijn broer Adolf, vermeldt Carstens (1948) zijn sneuvelen te Urschlau Thal (Salzburg) op 6 augustus 1799. Deze overlijdensplaats is erg fantasievol: er is geen Urschlau Thal in de buurt van Salzburg. Het is in feite het Urserental, Zwitserland (zie Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900, p. 265). Het Urserental, voormalig district van het kanton Uri, strekt zich uit over acht kilometer tussen Réalp en Andermatt (Nouveau dictionnaire de Géographie Universelle, door Vivien de Saint-Martin). Het Ritter Lexicon zegt dat deze vallei op een hoogte van 1360–1600 m ligt. Dat is waarom zijn zus Luise in een brief (zie Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900, p. 328) zegt ‘dieser trauriger Vorfall war auf den Anhöhen des Urselnbergs’ (sic), de naam verwarrend met die van de hoogte gelegen in het vorstendom Nassau. In Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900, p. 285, schrijft zijn zwager Wilhelmi: ‘fiel 1799 durch den Schuss eines Franzosen in der Schweiz’. De brief van Catherine Wilhelmine waarnaar we hierboven verwijzen, is gedateerd Mannheim 8-9-1799 en gericht aan de privé-adviseur (Geheimrat) Kromayer: ‘Es war am 16-8 dass mein … Bruder Nachmittags 3 Uhr in de rechte Brust geschossen wurde, er that einen lauten Schrei … und in wenigen Augenblicken starb er’. Tot slot, Luise, zijn oudere zus schrijft in haar Memoires (Mitteilungen des Historischen Vereins für die Saargegend, Heft 7, Saarbrücken, 1900, p. 325): ‘Karl war 1799 in der Schweiz geblieben’.” Medieval Lands - Nassau vermeldt killed in battle Urserenthal, Switzerland 16 augustus 1799. Dek (1970) vermeldt sneuvelde 16 augustus 1799 in Urschau-Thal (Salzburg).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]