Nieuwe Vaart (Amsterdam)
De Nieuwe Vaart of Nieuwevaart is een 17e-eeuws kanaal in Amsterdam dat vanaf het centrum naar Amsterdam-Oost loopt.
Werfmuseum 't Kromhout is aan de Nieuwe Vaart gevestigd. De westkap wordt nog steeds gebruikt als scheepswerf, de oosthal is ingericht als museum. Ook de Oosterkerk staat aan de Nieuwe Vaart.
Beschrijving
Vanaf het Kattenburgerplein, dat voor het Scheepvaartmuseum ligt, loopt de gracht in zuidoostelijke richting tussen de Oostelijke Eilanden aan de noordkant en de Kadijken aan de zuidkant. De Oostelijke Eilanden worden door de Nieuwe Vaart van de stad gescheiden en zijn alleen via bruggen over de Nieuwe Vaart bereikbaar. Bij de Dageraadsbrug sluit de Nieuwe Vaart aan bij de Singelgracht en loopt verder in oostelijke richting langs de Cruquiskade en het Zeeburgerpad, tot aan de Zeeburgersluis. Dit oostelijk deel van de Nieuwe Vaart loopt parallel aan de Singelgracht en vormt de zuidgrens van het Oostelijk Havengebied.[1]
Langs het westelijk deel van de gracht loopt, aan de noordkant (op de Oostelijke Eilanden), een straat die van noordwest tot zuidoost vier keer van naam verandert: Kattenburgerplein - Kattenburgergracht - Wittenburgergracht - Oostenburgergracht. Gezamenlijk vormen deze de "Eilandenboulevard". Langs het noordelijk deel van de zuidkant loopt een straat die Nieuwevaart heet, langs het zuidelijk deel de Kruithuisstraat. Aan Nieuwevaart 5-9 is het hoofdkantoor van de gemeentelijke Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer gevestigd.
Het noordelijk einde van de Nieuwe Vaart wordt gemarkeerd door de Kattenburgerbrug, die de Prins Hendrikkade verbindt met het Kattenburgerplein. Halverwege het westelijk deel van het kanaal ligt een brug die Overhaalsgang heet. De Dageraadsbrug, deel van een druk verkeersplein, ligt op het punt waar de Nieuwe Vaart aansluit bij de Singelgracht en in oostelijke richting draait. Over het oostelijk deel van de Nieuwe Vaart liggen drie bruggen, waaronder de brug in de Panamalaan. Ook is er een spoorbrug voor de spoorlijn tussen Station Amsterdam Centraal en Station Amsterdam Muiderpoort.
Geschiedenis
De Nieuwe Vaart ontstond in de 17e eeuw bij de aanleg van het buitendijkse eiland Kattenburg. Het eiland stak zo ver het IJ in dat er problemen met slib ontstonden. Om voor goede doorstroming te zorgen, werd in 1649 een kanaal gegraven, de Nieuwe Vaart.[2]
Oorspronkelijk was er maar één brug over de Nieuwe Vaart naar de Oostelijke Eilanden. Door deze Kattenburgerbrug op te halen konden de bewoners zich afsluiten van de buitenwereld. Dit kwam goed van pas bij het Bijltjesoproer in 1787 van Oranjegezinde scheepstimmerlieden op Kattenburg tegen het patriotsgezinde stadsbestuur.[1]
Ook bij het Aardappeloproer in 1917 speelde de Nieuwe Vaart een rol. Een schuit met aardappelen werd op 30 juni door de Nieuwe Vaart naar het Entrepotdok gestuurd. Een groep vrouwen volgde de schuit en begon met stenen te gooien, waarop ruiters te paard in de lucht begonnen te schieten.[3]
Het westelijk deel van de Nieuwe Vaart is sinds de 17e eeuw in gebruik voor scheepsbouw- en reparatie. Met de komst van stoomschepen in de tweede helft van de 19e eeuw werden er steeds meer havenactiviteiten naartoe verplaatst. De Nieuwe Vaart werd het havenbekken voor alle grote schepen, waardoor de meeste werven plaatsmaakten voor pakhuizen.[4]
In januari 2011 werd Vereniging de Nieuwe Vaart opgericht. Deze vereniging behartigt de belangen van de bewoners van woonboten in het westelijk deel van de Nieuwe Vaart. De vereniging werd opgericht door woonbootbewoners naar aanleiding van herinrichtingsplannen door stadsdeel Centrum waarbij de meeste ligplaatsen voor woonboten in de Nieuwe Vaart zouden verdwijnen.[5]
| Referenties |
