Overleg:Exoot

Vragen

Vraagje over de definitie: hoe lang moet een dier voorkomen om geen exoot meer genoemd te worden? Het konijn bijv. is door de Romeinen in de Lage Landen geintroduceerd: is het daarmee een exoot of is het konijn inmiddels voldoende "ingeburgerd? Falcongj 30 jan 2004 08:18 (CET)

@ Falcongj: volgens de organisatie DAISIE (Delivering Alien Invasive Species Inventories Europe) moet een exoot, die hier op eigen kracht is gekomen, 10 jaar op eigen kracht kunnen voortplanten en overleven. als een soort hier door mensen is ingevoerd, moet hij dat 100 jaar volhouden. Beccosnelder 6 okt. 2011

Een exoot is een exoot. Echter dat betekend nog niet dat hij te vuur en te zwaard bestreden moet worden.. Bij konijn kan je best stellen dat hij door de Romeinen geintroduceerd is en dat hij nu zijn niche gevonden heeft. GerardM 30 jan 2004 11:18 (CET)

Net een artikeltje gevonden hoe men daar in de Nederlandse floristiek mee omgaat. Citaat: Vaak wordt het begrip oorspronkelijk inheemse flora gehanteerd, om een scheiding te maken tussen "autochtone"en "allochtone" plantensoorten. Voor zover dat al een zinvolle verdeling is, moet in elk geval worden aangegeven welke tijdsperiode men op het oog heeft: de pre-romeinse tijd of de vroege middeleeuwen, of de 19e eeuw of wellicht het heden. Elke tijdsperiode heeft zijn inheemse flora - het woord oorspronkelijk heeft daarbij geen betekenis, tenzij men uitgaat van een natuurbeeld waarin de mens ontbreekt" (Heukels' flora van Nederland 22ste druk blz. 19). We moeten zelf aangeven waar we de grens trekken wanneer een een soort een exoot kan worden genoemd. Een soort die door natuurlijke uitbreding van areaal in de Benelux is terecht gekomen, is dat een exoot? Voorbeeld is de Turkse tortel. Roepers 30 jan 2004 11:56 (CET)

Echte exoten vind ik dieren als Amerikaanse, Chinese etc soorten die vanuit gevangenschap verwilderd zijn. De turkse tortel is een cultuurvolger die vanuit de Balkan zijn kans schoon zag. Wat nauw aan dit onderwerp hangt is wat je doet met "vreemd zaad" bomen die hier inheems zijn worden vermengd met zaad uit Italie etc wat tot ander bloeigedrag etc leidt.. Ook potentieel meer winterschade. GerardM 30 jan 2004 17:16 (CET)

volgens de internationaal vastgestelde definitie is een exoot een organisme dat door toedoen van de mens in een ander ecosysteem terecht is gekomen. soorten die uit zichzelf naar een nieuw gebied zijn getrokken worden volgens deze definitie dus niet als exoten beschouwd, hoewel ze vaak wel zo genoemd worden. Beccosnelder 2 okt 2011

@ GerardM 30 jan 2004 11:18 (CET). Ik ben het geheel met Uw stelling eens dat exoot een exoot is. Een boek is een boek, een tafel is een tafel, een telefoon is een telefoon, een horlepiep is een horlepiep. Kijk, dat kan heus wel op een andere manier worden omschreven, maar dan sluipen er altijd foutjes in.

We gaan op Wikipedia gewoon voor de meest neutrale definitie: "een exoot is een exoot". Spreek dit rustig uit, mediteer er een tijdje bij en voila, U zult merken dat U de diepere betekenis des woords uit goddelijke ingeving ontleent. Ecoloog

Edelhert

Van dat edelhert en het bos in Schotland ken ik nog een ander verhaal: het natuurlijke bos is verdwenen omdat Engelsen het hebben gekapt zodat er zij in dit prettige open landschap edelherten konden loslaten en erop jagen. In dat geval is het edelhert niet de oorzaak maar het motief. Het is dan geen goed voorbeeld.

Veel subjectieve info op deze pagina

De huidige pagina over het begrip 'exoot' is bijna geheel vanuit het menselijke standpunt geschreven en levert nauwelijks inhoudelijke info over 'exoot' (wat trouwens een heel slechte term voor dit begrip is). Voor kennis over dit begrip is het totaal niet relevant te weten of een nieuwkomer 'wenselijk' is, of er '(economische) voordelen' zijn, dan wel 'economische schade' geleden wordt, of mensen de nieuwkomer leuk, lelijk of 'schadelijk voor het milieu' vinden. Het is voor een beter begrip van 'exoot' niet interessant om te weten of sommige mensen exoten als fauna/flora vervalsing (Ik gebruik die term zelf ook wel maar eigenlijk is het in dit verband een heel malle term. Vervalsing van wat eigenlijk?) zien of juist als een leuke aanvulling op de invulling van 'ons' landschap. Ik stel voor hier een iets encyclopedischer tekst voor te schrijven. Ik zeg niet dat dat het moet worden maar ik heb op mijn privé website al enkele jaren een pagina aan dit onderwerp gewijd (beperkt tot mollusken want daar gaat mijn website over). Wellicht kunnen daar ideeën uit over genomen worden.--Tom Meijer 1 apr 2007 15:35 (CEST) Ik vergat de URL:

• (nl) IceAge Molluscs: NEDERLANDSE ANTHROPOGENE SOORTEN

Er is niks mis met het weergeven van meerdere meningen vanuit neutraal standpunt. Ik vind je privé website heel interessant, maar a-encyclopedisch en daarom ongeschikt. Door termen te gebruiken als "thuis horen" geef je een normatief oordeel, geen feitelijke vaststelling. Je definitie is wel helder maar niet gangbaar in de niet-wetenschappelijke maatschappij.

Ik besef donders goed de beperkingen van mijn website maar je oordeel is fout. Bovendien heb ik niet voorgesteld om mijn website over te nemen, dat zou mooi worden. De info die ik daar geef is wel encyclopedisch en met 'niet thuishoren' bedoel ik iets anders dan je kennelijk begrepen hebt. Ik betwijfel inderdaad of je het wel goed gelezen hebt. De info die hier gegeven wordt is wel degelijk 'niet neutraal', in feite is de info die op mijn website staat neutraler dan hier. Al vind ik dat een idioot begrip. Het gaat er helemaal niet om of iets neutraal is, het gaat er in principe om of iets juist is. Ik bepaal niet of iets juist is, dat doen de gegevens wel. Die spreken voor zich. Hier tref ik vooral subjectieve info aan. Zou niet moeten en is allebehalve encyclopedisch. Waarom onderteken je trouwens niet? Het is hier al gebruikelijk niet voor je eigen naam uit te willen komen maar niet ondertekenen vind ik nog erger. --Tom Meijer 7 apr 2007 00:01 (CEST)

1) Ik begrijp dat het begrip "exoot" zelf meer aandacht behoeft. Ik heb een begin gemaakt. Vul dat svp aan want je weet blijkbaar meer van dit onderwerp! :-)

2) "Economische schade" is een feit. Meningen van mensen zijn feiten die je neutraal kunt belichten (als ze prominent genoeg zijn... maar weinig artikelen over exoten waardevrij. ) Op die manier kun je feiten en meningen scheiden. Powernoise 7 apr 2007 11:05 (CEST)

Ik bekijk dit begrip met een palaeontologisch oog. Ik vind het stellen van een jaartal, 1492, ronduit absurd en volkomen onnodig. Alsof er daarvoor nooit iets gebeurd is. Mya arenaria (Strandgaper) is toch echt een exoot. Toen we dachten dat deze schelp na Columbus Europa bereikt had viel deze soort onder het begrip 'exoot'. Nu we sinds een jaar of 15 beter weten, nl met de Noormannen meegekomen dus 4 eeuwen eerder, is het geen exoot meer. Allerlei 'mensvolgers' die hier nooit eerder leefden (blijkend uit hun fossiele voorkomen), hadden buiten het mediterrane gebied nooit het Noorden (onze omgeving dus) kunnen bereiken als de mens met de introductie van de landbouw, zo'n, 4 à 5000 jaar geleden niet de voorwaarden had geschapen. Het begrip 'exoot' bestaat al heel lang, zij het onder andere naam (cultuurvolger, 'antropogene soorten', etc.). Nu wordt dit per definitie vage begrip op kunstmatige wijze beperkt tot een heel kleine periode. Op deze wijze valt de echte toename van het verschijnsel niet objectief te bestuderen. Je kijkt alleen maar naar de staart van het 'probleem'.

Economische schade is natuurlijk een feit. Maar ieder (ook ieder hier 'van nature' thuishorend) organisme dat zich in een gebied ophoudt wat wij nu voor onze doeleinden bestemd hebben, zal op één of andere wijze economische schade aanrichten. Ik vind dat voor de beschrijving van een organisme of voor een begrip als waar we het hier over hebben, echt een bijzaak. Het is wel belangrijk en het moet misschien zelfs vermeld worden, maar om een begrip duidelijk te krijgen is het eigenlijk niet relevant.

Wat mij een beetje stoort, is dat er een naar mijn idee ongezonde kijk op 'onze' hele leefwereld bestaat. Men denkt dat die in principe statisch is en dat wat wij als mensen doen daar inbreuk op maakt. Dat is doodgewoon niet waar. Ik zeg hiermee niet dat alles wat mensen met de natuur doen zo fantastisch is, verre van dat. Het is niet goed. Het is echter ook niet slecht. Het is er gewoon. Dat is geen fatalistisch standpunt. Dat is een geologische kijk op de zaak. Veranderingen, ook zeer snelle (sneller dan wat we nu zien), zijn er altijd geweest. Ook zonder menselijk ingrijpen.

Ik weet niet wie de hier genoemde voorwaarden hanteren waaraan een 'exoot' zou moeten voldoen, maar als hieraan wordt vastgehouden dan zijn er maar heel weinig exoten. Veel, zoniet de meeste die ik ken, vallen dan onmiddellijk af omdat zij hier al een veelvoud van het aantal genoemde generaties leven. Het begrip 'exoot' wordt op die wijze een leeg begrip en valt dan mogelijk vrijwel samen met wat men dan een 'invasieve' soort noemt. Ook een term die men anders is gaan gebruiken dan oorspronkelijk de bedoeling was. Er wordt niks anders mee bedoeld dan een soort die hier om één of andere reden binnen zeer korte tijd zeer algemeen wordt. 'Schade' voor de diversiteit zit daar niet bij, dat is er kennelijk later ingebracht.

Hoewel ik door mijn bijdgrage aan deze overlegpagina misschien een andere indruk wek, zal ik niet inhoudelijk aan deze pagina sleutelen. Mijn aandacht wil ik verder op de meer palaeontologische pagina's richten.--Tom Meijer 7 apr 2007 13:30 (CEST)

Begrippen zijn vaker moeilijk te definiëren.... en blijken als je in detail gaat minder hard te zijn(ieder concept is een menselijke constructie). Het begrip "soort" is er ook zo een. Ik zou als geoloog ook niet veel hebben aan een concept als "exoot". Feit is dat het begrip veel wordt gebruikt. Voor mensen die met een niet-geologische bril naar de werkelijkheid kijken, is het een tamelijk nuttig begrip. Powernoise 7 apr 2007 16:45 (CEST)

Veranderingen in betekenis

Ik begrijp dat het ministerie van LNV eindelijk door begint te krijgen wat exoten nu eigenlijk zijn: organismen die een bepaald geografisch gebied, in dit geval dus Nederland, niet op eigen kracht hebben kunnen bereiken maar dat op één of andere wijze met hulp van de mens gedaan hebben (al of niet passief door het betreffende organisme; al of niet opzettelijk door de mens). Dit komt eigenlijk overeen met de definitie die ik als palaeontoloog aan dit begrip toeken (ik niet alleen hoor), nl soorten die hier als fossiel totaal onbekend zijn en dus hier op één of andere wijze met onze aanwezigheid samenhangen en hier 'niet thuis horen'. Dit laatste is geen waarde-oordeel, doch een nuchtere vaststelling. Het heeft ook niets te maken met het feit of een organisme hier nou wel of niet zijn/haar niche gevonden heeft. Als een soort hier vroeger nooit aanwezig was, en nu reeds geruime tijd wel dan blijkt daar domweg uit dat het zijn niche gevonden heeft. Het al of niet hebben van een niche staat los van het al of niet 'exoot' zijn. Afijn, ze lijken het licht gezien te hebben.Tom Meijer^OP 1 feb 2008 22:55 (CET)

Vraagteken

Ik stel de "biologische definitie" ter discussie, Exoot#Biologische_definitie. Voor zo'n essentieel onderdeel van de begripsvorming zou er toch zeker een bron vermeld moeten worden.
Ik zou bijvoorbeeld willen weten wie verzonnen heeft waarom 3 generaties?; wat is er zo belangrijk aan 1492?; hoe zou de mens iets 'indirect' kunnen invoeren? Vooralsnog zie ik hier alleen onzin staan (en dat wekt weer twijfel op bij de andere bijdragen van de plaatser van deze informatie). --VanBuren 11 feb 2009 17:39 (CET)

Geheel mee eens. Een vraag voor Maiella dus. Tom Meijer _MOP 11 feb 2009 17:44 (CET)

Ik heb er niet echt verstand van, maar desondanks kan ik wel reageren. De ratio van 3 generaties kan ik wel inzien. Nl. dat het organisme zich ter plekke kan voortplanten, en dat de volgende generatie ook vruchtbaar is. (Vgl. muilezel en muildier.) Dit heeft als consequentie dat in Nederland ontsnapte schildpadden geen exoot worden genoemd.

De frase direct of indirect vind ik niet bezwaarlijk. Deze frase moet als één geheel worden opgevat. Het refereert aan alle soorten die op de een of andere manier door het handelend optreden van de mens ergens zijn ge-introduceerd, althans meegenomen en ontsnapt, althans zijn meegereisd met de mens of met zijn transportmiddelen, enz. enz. Een opsplitsing wat is direct?/wat is indirect?, lijkt mij in dit verband minder relevant. Overigens geeft het artikel met de Kaspische slijkgarnaal een voorbeeld van wat ik indirect zou noemen.

Het jaartal 1492 slaat op (de ontdekking van) Amerika. Dat maakt de definitie erg Amerika-centrisch. De aanwezigheid van zo´n duidelijk jaartal heeft als voordeel dat in de wetenschappelijk status quo kennelijk overeenstemming bestaat dat de tijdgrens niet ná dit jaartal moet worden gekozen.

en:Invasion biology terminology heeft wél relevante literatuur-verwijzingen maar geeft evenmin een scherpe definitie. De meningen verschillen. Ik heb de indruk dat de definitie van het Nederlandse lemma erg stringent is geformuleerd; het is als het ware een minimum-definitie: als aan deze voorwaarden wordt voldaan, dan is er concensus dat je iets een exoot noemen. Buiten deze voorwaarden (vooral het jaartal) wordt het een vaag gebied waarover de meningen verschillen.

Derhalve kom ik tot de conclusie dat de introductiezin Vaak gaat men ervan uit dat... onjuist is geformuleerd. Maiella 13 feb 2009 17:08 (CET)

Ik heb hierboven al tamelijk uitgebreid mijn mening gegeven. Die heb ik vanuit mijn paleontologische kennis gedaan. Het is duidelijk dat wikipedia niet haar eigen definities moet gaan maken. Ik kan er niet zo goed over oordelen en ik heb ook geen zin om mij erin te verdiepen maar mijn mening is dat 'exoot' geen (puur) biologisch begrip is, maar een politiek correcte term. Een beetje flauwekul concept met kunstmatige grenzen en kenmerken. Mogelijk zijn de achtergrondgegevens wel door biologen aangedragen (dwz niet welke soorten exoot zijn, maar wat onder een exoot zou moeten worden verstaan), maar met permissie dat is dan wel zonder kennis van zaken gegaan. Ik heb alweer enige tijd geleden via de website van het betreffende ministerie een e-mail verstuurd met het beleefde verzoek om enige nadere info, maar men vond het tot nu toe niet nodig om daarop te antwoorden.

Een exoot kan alleen maar een exoot zijn als de voorouders hier niet vandaan kwamen maar uit een ander flora- of faunagebied. Dat is het enige bruikbare en biologisch juiste kriterium. Het is irrelevant of de laatste drie generaties zich succesvol konden handhaven of niet, dat is voor veel organismen een veel te korte tijdspanne. Of een bepaald organisme hier al of niet thuishoort, valt slechts af te leiden uit de fossiele gegevens (en heel veel organismen fossiliseren nooit). Ik heb voorbeelden uit mijn vakgebied (mollusken) waarvan soorten als exoot beschouwd werden (worden?). Zij komen in diverse interglacialen, waaronder het onze, echter gewoon fossiel in Nederland voor. De soort(en) is/zijn hier (en elders in Europa) gewoon over het hoofd gezien. Dat is dus onkunde. Over andere vakgebieden kan ik niet oordelen maar het zal niet veel anders zijn. Het is waarschijnlijk nog veel erger daarmee gesteld vanwege het feit dat daarvan nooit fossielen ontstaan. Hoe kan je dan in's hemelsnaam oordelen? Uit die paar gegevens van de laatste tweehonderd jaar? Dat vind men voldoende? Tamelijk beschamend hoor. Een ander raar kriterium heb ik ook al iets over gezegd, dat is het jaar waarin Columbus Amerika 'ontdekte'. Het is gewoon onwaar dat daarmee de start werd gegeven aan de grote Europees/Amerikaanse uitwisseling. Die is toch echt aantoonbaar begonnen bij de Noormannen rond het jaar 1000. En hoe zit het met alle 'rots-bewoners' die onze dijken bewonen? Van nature zijn hier geen stenige substraten in de getijdenzone. Wij maken ze en er komen planten en dieren die hier nooit geweest zijn. We beschouwen ze als normale bewoners, maar dat zijn ze beslist niet! Het zijn in mijn ogen exoten. En de korenbloem en het blindslakje? Die zijn vanuit het pontokaspische en mediterrane gebied met de verspreiding van de eerste akkerbouw meegetrokken. Fossiel pollen van de korenbloem is voor de komst van de akkerbouw hier en in groete delen van Europa onbekend, het is in feite voor de palynologen een aanwijzing dat de akkerbouw in de buurt van de onderzochte plek is begonnen. Met het blindslakje idem ditto. Dit zijn, hoewel we ze als normale flora- en faunaelementen zien (ik ook hoor), pure exoten. De strandgaper, het konijn, de (gewone) beuk (!), heel veel naaldboomsoorten, ze horen hier niet thuis: allemaal met of door de mens hier gekomen. Ik kan zo nog wel even doorgaan want de voorbeelden zijn echt legio.

Wat moet je hier nu mee? Ik zou het niet weten. Het meest voordehandliggend is in het lemma op één of andere wijze duidelijk maken dat dit een politiek correcte term is (misschien in andere bewoordingen) waar geen diepgaande biologische betekenis achter gezocht moet worden. Ik beschouw het net als de zgn rode lijsten (waar vergelijkbare kritiek op mogelijk is) als een handvat om ambtenaren mee bezig te houden. Vriendelijke groet, Tom Meijer _MOP 13 feb 2009 22:07 (CET)

Hier is een bron voor 1492, [1]. Mvg, Taketa (overleg) 14 feb 2009 14:50 (CET)

Bedankt hiervoor. Ik zal het doornemen als ik daar de tijd voor heb maar op voorhand kan ik al zeggen dat het niets afdoet aan wat ik hierboven zei. Er zullen argumenten voor het hanteren van dit jaartal zijn en die ken ik wel maar het gaat erom dat dat geen goed getal is en de kennis over de geschiedenis van de aanwezigheid van soorten geen recht doet. Daarbij zijn bv kreeftachtigen i.h.a. (er zijn uitzonderingen zoals het zuiderzeekrabbetje en enkele soorten zeepokken) beslist niet te traceren tot 1492, om over ongewervelden maar niet te spreken. Het is domweg het verkeerde criterium. Tom Meijer _MOP 14 feb 2009 15:40 (CET)

Hier is een .pdf-artikel waar iemand verschillende definities becommentarieert: [2]. (PS: google geeft nogal wat variatie: [3].) --VanBuren 14 feb 2009 21:11 (CET)

De eerste definitie in dit laatste document is n.m.m. de meest zinnige. Overigens komt één van de genoemde 'definities' uit Wikipedia en dat leidt tot een merkwaardige cirkelredenering. In ieder geval is het een interessant stuk.

Het eerder genoemde Alterra rapport geeft een andere bruikbare definitie, hierbij is menselijk handelen opgenomen in de definitie.

Beide rapporten leiden inderdaad aan het manco dat geen gebruik wordt gemaakt van de fossiele gegevens. Beide definities leiden, oa door de gehanteerde tijdsfactor, ook aan een ander nadeel: het leidt tot ongelijkheid bij toekenning van de status van exoot. Dat komt gewoon omdat niet van alle soorten de verspreiding in ruimte, maar vooral in tijd (de laatste paar honderd jaar) goed bekend is. Het is heel goed mogelijk een organisme onterecht tot exoot te bestempelen. Het omgekeerde is zeker ook niet ondenkbaar: exoten die hier al enige tijd leven en waarvan biologen de voorgeschiedenis (in onze streken) niet kennen kunnen als inheems worden beschouwd.

Het Alterra rapport bediscussieert veel definities en ook daaraan vastzittende problemen zoals gegevens uit de archeologie, DNA onderzoek, etc., maar kiest toch voor een naar mijn idee vreemde definitie.

Het zal kortom zeer behelpen blijven zonder kennis van de fossiele gegevens. Overigens voordat er misverstanden komen: een fossiel hoeft niet zeer oud te zijn en evenmin versteend. Dat is een uiterst beperkte en eigenlijk achterhaalde visie op dit begrip. Schelpjes die b.v. tevoorschijn komen uit de laag die door de St Elisabethsvloed is afgezet, zijn gewoon fossiel.

Ondanks de beperkingen lijkt het Alterra rapport veel stof voor verbetering van het lemma te bevatten.

@VanBuren. Om nog even terug te komen op één van je eerste vragen, nl. hoe een soort 'indirect' kan zijn ingevoerd. Nu zou ik zelf het woord invoeren hier niet willen gebruiken maar ik beschouw het aanleggen van dijken als het verschaffen van een hard substraat in een omgeving waar dat nooit in die mate geweest is. Daardoor worden organismen indirect door menselijk handelen aangetrokken zich hier ook te vestigen. Een ander beroemd voorbeeld is het Donau-Rijn kanaal. Dit heeft voor veel ellende in de Rijn gezorgd, merkwaardigerwijs omgekeerd veel minder. Andere voorbeelden zijn verplaatsingen met ballastwater van schepen waardoor larven van organismen van het ene gebied naar het andere versleept zijn. Het Suezkanaal is nog een voorbeeld. Er zijn veel mariene organismen tussen de Rode Zee (Indische Oceaan) en de Middellandse Zee, in beide richtingen 'uitgewisseld'. Allemaal verspreiding indirect door menselijk handelen veroorzaakt. Ook hier schenkt trouwens het Alterra rapport aandacht aan. Groet, Tom Meijer _MOP 14 feb 2009 21:56 (CET)

Ik heb de biologische definitie gewijzigd, en bronvermelding toegevoegd. Het criterium van 1492 is alleen op Amerika van toepassing (daar is het ook niet onomstreden), dus niet relevant in een globale context. Het criterium van drie generaties is arbitrair en bij mijn weten niet algemeen aanvaard. Als iemand een betere definitie klaar heeft liggen (met bron uiteraard), dan houd ik me uiteraard aanbevolen. Groeten, Oskar 5 mrt 2009 17:14 (CET)

Voor Amerikaanse soorten die als exoot in Europa binnenkomen is 1492 (al is dat natuurlijk niet het goede jaartal, maar allà) natuurlijk net zo goed een criterium. Tom Meijer _MOP 5 mrt 2009 18:33 (CET)

Maar de verspreiding van exoten beperkt zich niet tot de uitwisseling van soorten tussen Amerika en Eurazië. Denk maar aan Australië waar de Dingo zich bijvoorbeeld al zo'n 5000 jaar geleden vestigde en de kolonisatie door Europeanen pas later op gang kwam, daar is het hanteren van 1492 als criterium volstrekte kul. Groeten, Oskar 5 mrt 2009 18:46 (CET)

Externe links aangepast

Hallo medebewerkers,

Ik heb zojuist 1 externe link(s) gewijzigd op Exoot. Neem even een moment om mijn bewerking te beoordelen. Als u nog vragen heeft of u de bot bepaalde links of pagina's wilt laten negeren, raadpleeg dan deze eenvoudige FaQ voor meer informatie. Ik heb de volgende wijzigingen aangebracht:

• Archief https://web.archive.org/web/20181025150108/https://www.wur.nl/nl/show/Bangladesh-bewijst-potentieel-oesterriffen-voor-kustverdediging-en-voedselproductie-1.htm toegevoegd aan https://www.wur.nl/nl/show/Bangladesh-bewijst-potentieel-oesterriffen-voor-kustverdediging-en-voedselproductie-1.htm

Zie de FAQ voor problemen met de bot of met het oplossen van URLs.

Groet.—InternetArchiveBot (Fouten melden) 18 nov 2019 10:02 (CET)