Pampus (water)
Zie voor het eiland Pampus het artikel Pampus (eiland), zie voor de geplande maar nooit gebouwde Amsterdamse wijk Plan Pampus
| Pampus | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
De geul Pampus in 1628, kaartnoorden rechts
| ||||
| Bron | IJ | |||
| Monding | Zuiderzee | |||
| ||||
Pampus is een met slib verondiepte geul gelegen aan de monding van het IJ aan de voormalige Zuiderzee ten oosten van Amsterdam en ten noorden van Muiden.
De naam Pampus bevat een woord dat in het huidige Nederlandse taalgebied niet meer voorkomt en 'dikke brij' betekende (verg. Duits: Pampe), hetgeen duidt op de slappe consistentie van de ondiepte. Uit geomorfologisch onderzoek komt naar voren dat het Pampus oorspronkelijk geen bank (en zeker geen zandbank) maar een stroomgeul, later vaargeul, was die door aanslibbing in een voor de scheepvaart hinderlijke ondiepte is veranderd.
Scheepvaart
Ten tijde van de koloniale wereldhandel door Nederland, de VOC, konden de schepen, zwaarbeladen door de handelswaar vanuit bijvoorbeeld Nederlands-Indië als ze bijna thuis waren soms die ondiepe vaargeul niet makkelijk passeren. In die tijd was de Zuiderzee een zee met getijdewerking. Tijdens eb kon men vaak niet verder bij de ondiepte van Pampus. Ze moesten dan wachten achter een groot en diepliggend schip dat, om het de vaargeul door te krijgen, met spierkracht (mens en dier) of met scheepskamelen daar bij vloed doorheen werd getrokken.
Aan het wachten is de uitdrukking voor pampus liggen ontleend: dronken zijn; in zwijm liggen (door warmte); niet in staat zijn zich te bewegen (door onmatig eten). Zowel de ondiepte als de zandbank komen voor in verklaringen voor de uitdrukking.[1]
Fort Pampus
Na de Frans-Duitse Oorlog van 1870 was het Nederlands bestuur bevreesd voor een aanval op Amsterdam. Men bouwde rondom Amsterdam een vestingring, de Stelling van Amsterdam en voor de monding van het IJ werd op een kunstmatig eiland op een hoger gelegen gedeelte van het Muiderzand, ten zuiden van de vaargeul, een forteiland gebouwd, het fort aan het Pampus genaamd. De naam van dit forteiland is dus ontleend aan het aangrenzende Pampus.
- ↑ Voor pampus liggen, onzetaal.nl. Geraadpleegd op 21 augustus 2018
