Portaal:Albanië/Geschiedenis/zaterdag
Byllis was in de oudheid een Griekse stad in Illyrië, in het huidige Albanië.
Byllis is, naast Apollonia en Butrint, een van de belangrijkste en grootste (30ha) archeologische sites van de oudheid, gelegen op een heuvelplateau ruim 500 meter boven de brede Vjosa-vallei. Vanwege de moeilijke bereikbaarheid is het gespaard gebleven van een al te grote toeristische belangstelling.
In de oudheid was Byllis de belangrijkste stad van Zuid-Illyrië, gesticht door de Billions (Bylliones in het Latijn), die na de val van Ilion (of Troje, Ἴλιον in het Grieks) omstreeks 1200 vóór Chr. naar de Illyrische kust in ballingschap waren vertrokken om er zich nabij de noordelijke grens met Griekenland in Amantia, Butrint, Nikaia en Phoinike te vestigen. Volgens het stratenplan en de technieken voor de bouw van de oostelijke en westelijke stadsmuren (3,5m dik, 9m hoog en 2.250m lang) kreeg de stad definitieve vorm tussen 370 en 350 vóór Chr. De vier hoofdstraten van elk 8,30 meter breed, liepen 134 meter van elkaar van Noord naar Zuid, en iedere 64m waren er zijstraten van Oost naar West, elk 6,6m breed, zodat huizenblokken (insulae) van acht residenties ontstonden, zoals die trouwens ook in het veel kleinere Zuid-Italiaanse Pompeii werden teruggevonden.
Het belangrijkste monument van Byllis uit de antieke periode is het Theater, met de grote Stoa, het Stadium en het Gymnasium, gelegen naast de Agora (4ha), uit het midden van de 3de eeuw vóór Chr., 16m hoog en een diameter van 78m, zodat het plaats kon bieden aan 7.500 bezoekers. Ten behoeve van de Billions en de omwonende Bylline Illyrians was er vlakbij onder de trappengalerij van 134m aan de noordelijke vleugel van het stadium (190m), een gigantische waterreservoir (50,9 x 4,2 x 7,0m) gebouwd. De talrijke inscripties in de muren van Byllis, Nikaia, Amantia en in de regio van Mallakaster getuigen over de Koinon van de Billions, een politieke, militaire, economische en monetaire organisatie, die zich over een gebied van 20 km², langs weerszijde van de Vjosa-rivier uitstrekte. (Lees Verder)