Portaal:Filosofie/Uitgelicht 39
Heraclitus (Grieks: Herakleitos) is rond 540 v.Chr. geboren in het toen welvarende Efeze in Klein-Azië. Hij wordt gerekend tot de presocratici. Hij was een eenzelvige man. Hij minachtte alle mensen op één na, Teutamus. Deze is bekend om zijn uitspraak dat de meeste mensen slecht zijn. Heraclitus was er van overtuigd dat de mensen alleen onder dwang datgene doen wat goed voor hen is.
Terwijl Thales het water beschouwde als het oer-element, Anaximenes de lucht, en Xenophanes aarde en water, hield Heraclitus het vuur voor het grond-element, waaruit al het andere was voortgekomen. Heraclitus vatte dit vuur waarschijnlijk niet letterlijk op, maar dacht meer aan oer-energie. Dit oervuur omvatte immers zowel het goddelijke als ook de menselijke ziel.
Heraclitus' gedachte dat alles stroomt formuleerde hij met de woorden 'panta rhei' (alles stroomt). Later voegde men er 'kai ouden menei' (en niets blijft) toe, maar dit laatste komt niet van Herakleitos. Hij illustreerde dit door te stellen dat je nooit twee keer in dezelfde rivier kunt stappen, omdat de tweede keer dat je erin stapt, je, door de stroming, in ander water gestapt zult zijn dan de eerste keer. Een ander voorbeeld is de cyclus van het lichaam. Wanneer het lichaam sterft, verteert het en daaruit ontstaat nieuw leven, aldus Heraclitus.