Psalterium
| Psalterium | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Classificatie | ||||
| Gerelateerde instrumenten | ||||
| citer, harp, kanonaki, harpgitaar | ||||
| ||||
Een psalterium (ook wel psalter) is een snaarinstrument uit de familie van de harp of de citer. Het psalterium is een oud muziekinstrument en werd reeds bij de oude Grieken in 800 voor Christus aangetroffen (een Epigonion) als harp-achtig instrument.
Het woord 'psalterium' stamt uit het Oudgriekse ψαλτήριον (psalterion) “snaarinstrument, psalterium, harp” en komt van het woord ψάλλω (psallo) "prikken, plukken, trekken, draaien" en in het geval van de snaren van muziekinstrumenten "het spelen van een snaarinstrument met de vingers, en dus niet met een plectrum".[1]
In de Bijbel wordt het woord "psalterium", en zijn meervoud "psalteria" gebruikt als vertaling van het Hebreeuwse woord keliy (כלי) in Psalm 71:22 en I Kronieken 16:5; nevel (נבל) in I Samuel 10:5; 2 Samuel 6:5; I Koningen 10:12; I Kronieken 13:8; 15:16, 20, 28; 25:1, 6; II Kronieken 5:12; 9:11; 20:28; 29:25; Nehemia 12:27; Psalm 33:2; 57:6; 81:2; 92:3; 108:2; 144:9 en 150:3; en pesanterin (פסנתרין) in Daniel 3:5, 7, 10 en 15.
In het Vroeg-Christelijke tijdperk bestond een psalterium uit een klankkast met enige gestemde snaren, die normaliter getokkeld werden. Men kende het ook onder het woord canon (van het Griekse woord κανών, "kanon" ofwel 'regel', 'principe', 'modus'. Het moderne Griekse volksmuziekinstrument heeft de naam, kanonaki (kleine kanon). Het instrument is doorgaans klein genoeg om te dragen. De vorm en ambitus variëren. Er zijn vele afbeeldingen uit de middeleeuwen van psalteria.
In de 19e eeuw werden diverse vormen populair, met name de gitaar/citer modellen en de kleine harp-achtigen.
In de 20e eeuw komt de strijkstokversie veel voor. Het heeft een driehoekig formaat, waardoor het einde van een snaar ook gestreken kan worden met een strijkstok.
Een bekende reconstructie van een psalterium werd in 1966 Nelly van Ree Bernard gebouwd op basis van een miniatuur uit de 13e eeuw.[2]
Zie ook
Externe links
- (en) Salterio - Franziska Fleischanderl
- (en) Psaltery
- (en) A Simple Psaltery Het bouwen van een psalterium.
- (en) Discussie over psalteria, met plaatjes uit de tentoonstelling Making Musical Instruments: The making of musical instruments in Canada door het Canadese Museum of Civilisation
- (en) Foto van een psalterium
- ↑ Bron: Liddell and Scott, A Greek-English Lexicon
- ↑ Carla van der Stap, Bernard, Nellij (1923-2010), Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland., 9 januari 2017