Derde generatie gedragstherapie: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 28 mei 2013 18:46

Dit artikel komt mogelijk voor verwijdering in aanmerking.
Het overleg hierover wordt gevoerd op deze discussiepagina. Iedereen is welkom daaraan bij te dragen. Zie voor meer informatie: Waarom staat mijn artikel op de beoordelingslijst.
Voel je vrij het artikel te bewerken. Haal de pagina echter niet leeg en verwijder deze boodschap niet voordat de discussie gesloten is.

Derde generatie gedragstherapie is een stroming binnen de gedragstherapie^[1]^[2] die zich richt op het anders leren omgaan met gedachten en gevoelens. De vorige generaties legden het accent op rechtstreekse verandering van gedrag, emoties of gedachten. De derde generatie richt zich op het leren van mindfulnessvaardigheden, acceptatie en het effectiever leren omgaan met emoties en cognities zonder deze te willen veranderen. Hierbij wordt meer dan bij andere stromingen gebruikgemaakt van experiëntiële technieken.^[3]

Geschiedenis

In 2002 vond in Reno (Nevada) een conferentie plaats rond nieuwe stromingen binnen de gedragstherapie. De belangrijkste vertegenwoordigers van die therapievormen gingen op zoek naar wat hun therapie klinisch typeerde en welke gelijkenissen gevonden werden met de andere nieuwe stromingen. Het geheel van deze nieuwe stromingen werd de derde generatie gedragstherapie genoemd. De allereerste publicatie hierover was het boek “Mindfulness and Acceptance, expanding the cognitive-behavioral tradition” uit 2004, in 2006 in het Nederlands vertaald als “Mindfulness en acceptatie. De derde generatie gedragstherapie”. Dit boek betekende de lancering van het begrip derde generatie gedragstherapie.

Generaties

De naam "derde generatie" verwijst naar de chronologische volgorde waarin opeenvolgende grote strekkingen in de gedragstherapie zijn ontstaan:

Eerste generatie: klassieke gedragstherapie uitgevoerd volgens de principes van de leertheorieën, de operante conditionering en klassieke conditionering. Voorbeelden hiervan zijn de systematische desensitisatie, de assertiviteitstraining en het werken met bekrachtiging.
Tweede generatie: cognitieve therapie zoals ontwikkeld door Aaron Beck (CGT) en Albert Ellis (RET, rationeel emotieve therapie), gericht op het veranderen van de inhoud van irrationele of niet werkzame gedachten (cognities). Het uitgangspunt van de cognitieve therapie is dat emoties en gedrag veranderd kunnen worden door het veranderen van onderliggende gedachten, vooral via Socratische dialoog.
Derde generatie: aandachts- en acceptatiegerichte gedragstherapie. De nadruk ligt hier veel minder op het veranderen van (uitwendig) gedrag of van gedachten, maar veel meer op het anders leren hanteren van ongewenste gedachten en gevoelens.

Hoewel deze generaties onderscheiden lijken, zijn er heel wat overlappingen. Zo werd de cognitieve therapie na een aantal jaren cognitieve gedragstherapie genoemd door Beck, omdat er terug meer gedragstherapeutische technieken (eerste generatie) werden in opgenomen. Een mengeling van tweede en derde generatie is de Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT). Elementen uit de eerste generatie worden zowat bij alle vormen opgenomen. Het gaat dan ook meer om accentverschuivingen dan om echt volledig verschillende therapievormen.

Voorbeelden

Acceptance and commitment therapy (ACT): acceptatiegerichte gedragstherapie met een nadruk op het richten van het gedrag op de individuele waarden van cliënten.^[4]
Dialectische gedragstherapie: een mengeling van gedragstherapie met zen-boeddhistische invloeden, specifiek voor borderline problematiek, ook wel borderline-persoonlijkheidsstoornis genoemd.^[5]^[6]
Mindfulness of Aandachtgerichte gedragstherapie: meditatiegerichte gedragstherapie, met name geschikt voor recidiverende en chronische depressie.^[7]
Functioneel analytische psychotherapie (FAP): procesgerichte gedragstherapie met een grote nadruk op het leren van vaardigheden in het hier-en-nu van de therapeutische relatie.^[8]
Metacognitieve therapie: een aangepaste vorm van cognitieve gedragstherapie die richt richt op het veranderen van de wijze hoe mensen denken over het hebben van problemen, zonder zich direct op deze problemen te richten.^[9]

Onderzoek

Hoewel sommige vormen van derde generatie gedragstherapieën nog geen evidence-based status hebben (FAP), hebben andere vormen dit wel (ACT, aandachtsgerichte gedragstherapie) of zijn ze de eerste keus behandeling bij specifieke problematiek (DGT).^[10]

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Hayes, S. C. (2004). Acceptance and Commitment Therapy, Relational Frame Theory, and the third wave of behavior therapy. Behavior Therapy, 35, 639-665.
↑ Hayes, S. C., Follette, V. M., & Linehan, M. M. (Eds.). (2004). Mindfulness and acceptance: Expanding the cognitive-behavioral tradition. New York: Guilford Press.
↑ Ciarrochi, J., Robb, H., & Godsell, C. (2005). Letting a little nonverbal air into the room: Insights from Acceptance and Commitment Therapy: Part 1: Philosophical and theoretical underpinnings. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 23, 79-106.
↑ A-Tjak, J. & De Groot, F. (2008). Acceptance & Commitment Therapy. Een praktische inleiding voor hulpverleners. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Hayes, S. C., Strosahl, K., & Wilson, K. G. (1999). Acceptance and Commitment Therapy: An experiential approach to behavior change. New York: Guilford Press.
↑ Shearin, E.N., Linehan, M.M. (1994). Dialectical behavior therapy for borderline personality disorder: theoretical and empirical foundations. Acta Psychiatr Scand Suppl. 1994;379:61-8.
↑ Marsha M. Linehan, (1996), Borderline persoonlijkheidsstoornis; handleiding voor training en therapie.
↑ Baer, R. A. (Ed.). (2005). Mindfulness-based treatment approaches: Clinician's guide to evidence base and applications. New York: Academic Press.
↑ Hayes, S. C. (1984). Making sense of spirituality. Behaviorism, 12, 99-110.
↑ Wells A, King P. (2006). Metacognitive therapy for generalized anxiety disorder: an open trial. J Behav Ther Exp Psychiatry, 37(3):206-12.
↑ Hayes, S. C., Masuda, A., Bissett, R., Luoma, J. & Guerrero, L. F. (2004). DBT, FAP, and ACT: How empirically oriented are the new behavior therapy technologies? Behavior Therapy, 35, 35-54.

[1] Hayes, S. C. (2004). Acceptance and Commitment Therapy, Relational Frame Theory, and the third wave of behavior therapy. Behavior Therapy, 35, 639-665.

[2] Hayes, S. C., Follette, V. M., & Linehan, M. M. (Eds.). (2004). Mindfulness and acceptance: Expanding the cognitive-behavioral tradition. New York: Guilford Press.

[3] Ciarrochi, J., Robb, H., & Godsell, C. (2005). Letting a little nonverbal air into the room: Insights from Acceptance and Commitment Therapy: Part 1: Philosophical and theoretical underpinnings. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 23, 79-106.

[4] A-Tjak, J. & De Groot, F. (2008). Acceptance & Commitment Therapy. Een praktische inleiding voor hulpverleners. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Hayes, S. C., Strosahl, K., & Wilson, K. G. (1999). Acceptance and Commitment Therapy: An experiential approach to behavior change. New York: Guilford Press.

[5] Shearin, E.N., Linehan, M.M. (1994). Dialectical behavior therapy for borderline personality disorder: theoretical and empirical foundations. Acta Psychiatr Scand Suppl. 1994;379:61-8.

[6] Marsha M. Linehan, (1996), Borderline persoonlijkheidsstoornis; handleiding voor training en therapie.

[7] Baer, R. A. (Ed.). (2005). Mindfulness-based treatment approaches: Clinician's guide to evidence base and applications. New York: Academic Press.

[8] Hayes, S. C. (1984). Making sense of spirituality. Behaviorism, 12, 99-110.

[9] Wells A, King P. (2006). Metacognitive therapy for generalized anxiety disorder: an open trial. J Behav Ther Exp Psychiatry, 37(3):206-12.

[10] Hayes, S. C., Masuda, A., Bissett, R., Luoma, J. & Guerrero, L. F. (2004). DBT, FAP, and ACT: How empirically oriented are the new behavior therapy technologies? Behavior Therapy, 35, 35-54.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

@@ Regel 15: / Regel 15: @@
 == Voorbeelden ==
 * [[Acceptance and commitment therapy]] (ACT): acceptatiegerichte gedragstherapie met een nadruk op het richten van het gedrag op de individuele waarden van cliënten.<ref>A-Tjak, J. & De Groot, F. (2008). Acceptance & Commitment Therapy. Een praktische inleiding voor hulpverleners. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Hayes, S. C., Strosahl, K., & Wilson, K. G. (1999). Acceptance and Commitment Therapy: An experiential approach to behavior change. New York: Guilford Press.</ref>
-* [[Dialectische gedragstherapie]]: een mengeling van gedragstherapie met [[zen-boeddhisme|zen-boeddhistische]] invloeden, specifiek voor [[borderline]] problematiek, ook wel [[borderline-persoonlijkheidsstoornis]] genoemd.<ref>Shearin, E.N., Linehan, M.M. (1994). Dialectical behavior therapy for borderline personality disorder: theoretical and empirical foundations. Acta Psychiatr Scand Suppl. 1994;379:61-8.</ref><ref>Marsha M. Linehan, Borderline persoonlijkheidsstoornis; handleiding voor training en therapie.</ref>
+* [[Dialectische gedragstherapie]]: een mengeling van gedragstherapie met [[zen-boeddhisme|zen-boeddhistische]] invloeden, specifiek voor [[borderline]] problematiek, ook wel [[borderline-persoonlijkheidsstoornis]] genoemd.<ref>Shearin, E.N., Linehan, M.M. (1994). Dialectical behavior therapy for borderline personality disorder: theoretical and empirical foundations. Acta Psychiatr Scand Suppl. 1994;379:61-8.</ref><ref>Marsha M. Linehan, (1996), Borderline persoonlijkheidsstoornis; handleiding voor training en therapie.</ref>
 * [[Mindfulness]] of [[Aandachtgerichte gedragstherapie]]: meditatiegerichte gedragstherapie, met name geschikt voor recidiverende en chronische depressie.<ref>Baer, R. A. (Ed.). (2005). Mindfulness-based treatment approaches: Clinician's guide to evidence base and applications. New York: Academic Press.</ref>
 * [[Functioneel analytische psychotherapie]] (FAP): procesgerichte gedragstherapie met een grote nadruk op het leren van vaardigheden in het hier-en-nu van de therapeutische relatie.<ref>Hayes, S. C. (1984). Making sense of spirituality. Behaviorism, 12, 99-110.</ref>