Heelsum
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie | Gelderland | ||
| Gemeente | Renkum | ||
| Coördinaten | 51° 59′ NB, 5° 45′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners | 3800 | ||
| |||
Heelsum is een dorp dat valt onder de gemeente Renkum in de Nederlandse provincie Gelderland. Het telt ruim 3800 inwoners en is sterk op Renkum georiënteerd.
Geschiedenis
De naam Hellessem komt in de 11e eeuw al voor. De eerstgevonden sporen van bewoning stammen echter uit de 14de eeuw. Niet ver van de kerk heeft men een graf gevonden uit de 6de of 7de eeuw en enkele grafheuvels uit latere tijd. Voordat er een kerk werd gebouwd behoorde Heelsum tot het kerspel Wolfheze. In 1425 stichtte Robertus van Dorenweert echter een kapel aan de Holleweg ten zuiden van de Oude Oosterbeekseweg. De Kapelleboom herinnert hier nog aan. Rond 1517 werd deze kapel een parochiekerk en werd begonnen met de bouw van een kerkje op de heuvel in Heelsum. De heer van Doorwerth hield de kerk, tegen de afspraken in, gesloten voor gereformeerden. Pas na de dood van Prins Willem II ging de kerk open voor de hervormden, waarna men begon met de restauratie van de kerk.
Omstreeks 1600 behoorde het grootste deel van Heelsum dus tot de heerlijkheid Doorwerth. De eerste papiermolen was er al in die tijd. In 1736 waren dat er al acht. De beken werden verbreed en nieuwe vertakkingen uitgegraven. Alle papiermakers kwamen van buitenaf. Zij vormden een afzonderlijke groep in de Heelsumse samenleving. Bekende papiermakers waren Pannekoek en Schut. Heelsum was inmiddels een landelijk industriedorpje en telde begin 1800 ruim 200 inwoners. In 1825 kreeg Doorwerth, en dus ook Heelsum, zijn eerste burgemeester. Het gemeentehuis van Doorwerth stond in Heelsum op de kerkheuvel. Later kwam er een nieuw gemeentehuis, de huidige pastorie. Na 1850 was de bloeitijd van de papierindustrie over en legde Heelsum zich toe op de tabaksteelt. Die verdween dertig jaar later weer. Er waren toen nog maar drie papiermolens over. De laatste papier-watermolen, “De Veentjes” van Schut, brandde in 1895 af. In datzelfde jaar bouwde Schut een machinaal werkende fabriek. Deze bestaat nog steeds.
Begin 1900 verrezen in Heelsum veel villa's, vooral langs de Utrechtseweg en werd Heelsum een rustig villadorp. In 1920 werden er ook arbeiderswoningen gebouwd. Inmiddels staan er ook een aantal serviceflats en verzorgingstehuizen. Qua woningbouw gaan Heelsum en Renkum steeds meer één geheel vormen. In 1923 werden Doorwerth en Heelsum bij de gemeente Renkum gevoegd.
Zie ook
· 
· 
