Stokpaard

Een stokpaard is een nagebootst paardenhoofd op een steel. Aan het eind van de steel zitten soms twee kleine wieltjes. Kinderen "zitten" op het stokpaardje, door de steel tussen de benen door te steken, en het paardenhoofd aan handvatten vast te houden.

Geschiedenis

Toen volwassenen nog veel op paarden reden, werd het stokpaardje door kinderen gebruikt om volwassenen na te spelen, een beetje analoog aan kinderen die tegenwoordig spelen dat ze autorijden.

Spreekwoordelijk

Stokpaardje wordt ook spreekwoordelijk gebruikt: als iemand op zijn stokpaardje zit, wordt bedoeld dat de persoon in kwestie over haar of zijn favoriete onderwerp spreekt, en wel op zo een manier, dat dit gespreksonderwerp altijd weer terugkomt.

Het berijden van een stokpaardje wil zeggen dat iemand spreekt over zijn geliefkoosd onderwerp of denkbeeld; de term is volgens F.A. Stoett ontleend aan het kinderspel. Een jongen zit graag op een stok met een paardenkop er aan, en verbeeldt zich een ruiter te zijn; dat is een van zijn lievelings bezigheden. Zo zit een volwassene op zijn stokpaardje, als hij mag spreken over wat hij aangenaam vindt. Op de oudste vindplaats van dit gezegde is er sprake van een hobbelpaard^[1].

Voorbeelden van het gebruik van hobbelpaard op deze manier zijn:

C. Wildsch. III, 204: De Heer de Groot had ondertusschen zulk een weg op zijn hobbelpaard afgelegd, dat hij niet zien kon dat Keetje geeuwde;
Busken Huet, Rembr.2 199: Elke eeuw heeft hare hobbelpaarden, waaronder edele. Het edel hobbelpaard der 17de was de vereering van het romeinsche [de Romeinse klassieken]

Een andere oude versie van stokpaard is ‘Elck Zot heeft zijn Marot en tijdverdrijf om spelen' (Joost van den Vondel). Dit werd oorspronkelijk gezegd van de nar van de Rederijkerskamers. Bij de plechtige intocht van de rederijkers maakt de nar grappen door tegen zijn "Marot" te spreken. Een Marot of zotskolf is een korte staf met een kop. ^[2].

Dit spreekwoordelijk gebruik van het woord stokpaard lijkt op een oud-Romeins stokpaard van Cato, Ceterum censeo Carthaginem esse delendam. Een opmerking die telkens terugkwam, tot vervelens toe.

Ook in andere talen wordt het stokpaard figuurlijk gebruikt: