Niezijl

**Niezijl**
Plaats in Nederland
	;
Situering
Provincie	Groningen
Gemeente	Zuidhorn
Coördinaten	53° 16′ NB, 6° 20′ OL
Algemeen
Inwoners ; (1 januari 2011)	473
Overig
Postcode	9842
Portaal	Nederland

Niezijl (Gronings: Nijziel), vroeger Bomsterzijl (waarschijnlijk van 'bom'; mogelijk "laag, door water ingesloten stuk land"^[1]) genoemd, is een rustiek dorpje in de gemeente Zuidhorn in het Westerkwartier van de provincie Groningen (Nederland). Het dorp ligt tussen Grijpskerk en Zuidhorn aan de N355, de weg van Leeuwarden naar Groningen. Niezijl heeft 473 inwoners (1 januari 2011). Het dorp wordt doorsneden door twee kanalen, Niezijlsterdiep en Hoerediep, en heeft 5 bruggen.

De naam van Niezijl verwijst naar de nieuwe zijl; een zijl is het Groningse woord voor een sluis. Oorspronkelijk lag iets ten westen van het huidige Niezijl een zeesluis, de Bomsterzijl. Tijdens de Sint-Elisabethsvloed van 1421 bleek al dat deze sluis onvoldoende veiligheid bood. Het duurde daarna echter nog meer dan honderd jaar voordat een nieuwe sluis, Niezijl, werd gebouwd. Tegelijk met de bouw van de sluis werd ook het Niezijlsterdiep gegraven om de afwatering te verbeteren. In de tachtigjarige oorlog vormde de Bomsterschans bij Niezijl een tijdlang het enige steunpunt van de Staatsen in de provincie Groningen. Verschillende Spaanse pogingen om de schans te veroveren (onder andere vanuit Kommerzijl) mislukten.

Ten zuiden van het dorp, aan het Van Starkenborghkanaal staat een gerestaureerde poldermolen, de Zwakkenburgermolen.

Het dorp heeft tot 1996 een eigen school gehad (CBS De Sluis). Deze school werd in 1957 gesticht met 3 klassen en werd in 1978 uitgebreid met een gemeenschapsruimte en een kleuterschool. Na een aantal jaar onder de wettelijke norm van 52 leerlingen te hebben voortbestaan, fuseerde de school in 1996 met CBS De Regenboog uit Grijpskerk.

Kommerzijlsterdiep bij Niezijl
Hoerediep bij Niezijl

Kerkelijk leven

De huidige hervormde kerk van Niezijl dateert uit 1661 en verving een goedkoop gebouw uit 1650 dat al snel te klein bleek. De preekstoel komt uit 17e eeuw; het orgel uit 18e eeuw en werd in 1879 verbouwd door firma Friedrich Leichel en zonen uit Arnhem. In 1791 werd een armenhuis gesticht door de kerkelijke diaconie, dat in 1912 werd vervangen door een gasthuis. Na de afscheiding van 1834 werd in 1851 een gereformeerde kerk gesticht, die naast Niezijl ook Grijpskerk (tot 1901), Kommerzijl (tot 1912), Noordhorner Tolhek en Oldekerk en omgeving (tot 1860) tot haar kerkgemeente had. In 1892 telde de gemeente 1300 leden. Oorspronkelijk had de kerk dan ook twee zijvleugels (afgebroken vóór 1964). Na de vrijmaking van 1944 verkreeg de vrijgemaakte kerk de zeggenschap over het gebouw en werd in 1951 een nieuw gereformeerd kerkgebouw gesticht aan de rand van het dorp. Van de drie kerkgebouwen is alleen het gereformeerde kerkgebouw in gebruik. De anderen zijn of buiten gebruik of worden alleen nog bij speciale bijeenkomsten gebruikt.