Sint-Elisabethsvloed (1421)
Sint-Elisabethsvloed
| ||
![]() | ||
Datum | 18 op 19 november 1421 | |
Regio | Zeeland en Holland | |
Doden | circa 2.000[1] |
De Sint-Elisabethsvloed van 1421 was een watersnoodramp in de graafschappen Zeeland en Holland die plaatsvond op of rond 19 november 1421, de naamdag van Sint-Elisabeth.
De ramp wordt vermeld in de Chronicon Tielense (Tielse Kroniek).
Oorzaak[bewerken | brontekst bewerken]
Vermoedelijk werd de ramp veroorzaakt door een bijzonder zware noordwesterstorm, gevolgd door een zeer hoge stormvloed. Van springvloed (zoals bij de watersnood van 1953) was toen geen sprake, maar het natte weer was er de oorzaak van dat het opperwater afkomstig van de rivieren nog zeer hoog stond. Waarschijnlijk was de vloed zelf niet eens zo hoog, maar door de Hoekse en Kabeljauwse twisten was het dijkonderhoud verwaarloosd. Hierdoor konden de dijken doorbreken, waardoor zowel zeewater uit het westen als rivierwater uit het oosten langzamerhand het land overstroomde. Er ontstond een nat gebied met opgeslibde zandplaten met daartussen kreken en bredere wateren.
Gevolgen[bewerken | brontekst bewerken]
De dijkdoorbraken en overstromingen richtten in Zeeland en Holland grote verwoestingen aan. Het aantal slachtoffers is in de loop van de tijd door mythevorming opgelopen tot 100.000.[1][2] Schattingen geven aan dat mogelijk ongeveer tweeduizend mensen de dood vonden.[1] Verder zijn naar schatting zo'n dertig dorpen door de vloed verwoest waarvan er een paar gedeeltelijk zijn teruggevonden, zoals Houweningen. Sliedrecht, destijds gelegen aan de zuidelijke oever van de Merwede, viel eveneens geheel ten prooi aan de vloed, maar is nadien herbouwd aan de noordelijke kant. Ook de Grote Waard, een gebied dat iets meer dan een eeuw eerder was ingepolderd, werd geheel verzwolgen.[3]
Door deze vloed werden tevens de destijds elkaar bestrijdende steden Geertruidenberg en Dordrecht gescheiden (Hoekse en Kabeljauwse twisten). (zie ook: Het Beleg van Dordrecht (1418) en Beleg van Geertruidenberg (1420)) Een ander vervelend gevolg voor Dordrecht was dat er uiteindelijk vaarwegen rondom Dordrecht ontstonden, waardoor het zogenaamde stapelrecht van Dordrecht, dat bepaalde dat handelswaar eerst moest worden uitgeladen eer men het mocht doorvoeren, omzeild kon worden. Ook werd Dordrecht afgesneden van het zuiden, wat ongunstig was voor de handel. Om herhaling van een dergelijke rampzalige dijkdoorbraak te voorkomen werd het Hoogheemraadschap van de Krimpenerwaard opgericht. Dit duurde echter ten gevolge van de Hoekse en Kabeljauwse twisten negen jaar.
Een hardnekkig misverstand is dat de Biesbosch door deze stormvloed in één nacht is ontstaan. Bij de Sint-Elisabethsvloed braken weliswaar de dijken van de toenmalige Grote Waard, maar het duurde tientallen jaren voor het gehele gebied onder water stond en de Biesbosch met zijn kreken en riet gevormd werd. Hierbij had ook het rivierwater een belangrijke invloed.
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
- De eerste Sint-Elisabethsvloed (1404)
- De derde Sint-Elisabethsvloed (1424)
- Beatrix de Rijke
- Binnenbedijkte Maas
- Maasdam
- Romeins-Middeleeuwse Maas
- Groote of Hollandsche Waard
- Biesbosch
Externe link[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
Voetnoten
Bronnen
|
![]() |
Zie de categorie 1421 flood in the Netherlands van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
Stormvloeden en (rivier)overstromingen in Nederland |
---|
838 · 1014 · 1042 · 1134 · 1163 · 1164 · 1170 · 1196 · 1212 · 1214 · 1219 · 1220 · 1221 · 1248/1249 · 1277 · 1280 · 1282 · 1287 · 1288 (I) · 1288 (II) · 1322 · 1334 · 1362 · 1374 · 1375 · 1377 · 1404 · 1421 · 1424 · 1468 · 1477 · 1509 · 1514 · 1530 · 1532 · 1552 · 1566 · 1570 · 1610 · 1643 · 1651 · 1675 · 1682 · 1686 · 1703 · 1717 · 1809 · 1820 · 1825 · 1855 · 1861 (I) · 1861 (II) · 1877 · 1906 · 1916 · 1926 · 1953 · 1962 · 1993 · 1995 · 2006 |