Tanius

Tanius is een geslacht van plantenetende ornithischische dinosauriërs, behorend tot de groep van de Euornithopoda, dat tijdens het late Krijt voorkwam in het gebied van het huidige China.

Vondst en naamgeving

In 1922 begonnen de Oostenrijkse paleontoloog Otto Zdansky en zijn Chinese collega Tan Xichou opgravingen te verrichten in het oosten van Shandong nabij het dorpje Chang Chün Ting of Ch'ing-kang-kou, tien kilometer ten zuidoosten van Lai Yang. In april 1923 vond Tan het skelet van een dinosauriër en borg dat gedeeltelijk waarna Zdansky in oktober van hetzelfde jaar de opgraving voltooide. Hoewel oorspronkelijk vrijwel compleet, raakte het door de slechte kwaliteit van het botmateriaal erg beschadigd.

In 1929 benoemde en beschreef de Zweed Carl Wiman de typesoort Tanius sinensis. De geslachtsnaam eert Tan. De soortaanduiding verwijst naar China.

Het holotype, PMU R.240, is gevonden in de Wangshiformatie die vermoedelijk dateert uit het Campanien. Het bestaat uit de achterkant van de schedel. Daarnaast zijn andere fragmenten van het skelet bewaardgebleven, waaronder twee ruggenwervels, een staartwervel, ribben, een schouderblad, beide opperarmbeenderen, een darmbeen en beide dijbeenderen. Later zouden nog vele tientallen botten uit het gebied aan Tanius worden toegewezen. Desalniettemin is de kennis over de bouw beperkt.

In 1939 benoemde Anatoli Nikolajewitsj Riabinin een Tanius prynadai. Tegenwoordig wordt deze soort echter ondergebracht bij Bactrosaurus.

In 1950 vonden L-H. Wang en K-Y. Kwan opnieuw botten. In 1951 werd daarom een grotere expeditie opgezet. In 1958 benoemde Yang Zhongjian een Tanius chingkankouensis, gebaseerd op holotype IVPP V 724, een reeks van tien halswervels. Een bekken werd ook toegewezen. In 1976 benoemde Zhen Shuonan een Tanius laiyangensis gebaseerd op een heiligbeen van negen wervels verbonden met een darmbeen. Beide soorten worden tegenwoordig meestal gezien als jongere synoniemen van Tsintaosaurus spinorhinus Young 1958. Een studie uit 2017 concludeerde echter dat Tanius chingkankouensis geldig was, hoewel er een darmbeen foutief aan was toegewezen, en Tanius laiyangensis zou een nomen dubium zijn.

Beschrijving

Tanius is een tweevoetige planteneter met een geschatte lengte van zeven meter en een gewicht van twee ton. Het dijbeen van het holotype was ongeveer een meter lang.

Ondanks het fragmentarische karakter van de resten zijn toch enkele onderscheidende kenmerken vastgesteld. De kop is tamelijk plat en langgerekt met lange bovenste slaapvensters en een nauw jukbeen. De doornuitsteeksels op de wervels zijn hoog. Het opperarmbeen, dat iets korter is dan de onderarm, heeft een robuuste en hoekige deltopectorale kam.

Fylogenie

Wiman plaatste Tanius in de Hadrosauridae. Sommige recente analyses geven de soort daarin een basale positie; andere hebben als uitkomst dat hij zich nog basaler in de ruimere Hadrosauroidea bevindt.

Literatuur

Wiman, C., 1929, "Die Kreide-Dinosaurier aus Shantung", Palaeontologia Sinica, Series C 6(1): 1-67
Riabinin, A.N., 1939, "The Upper Cretaceous vertebrate fauna of South Kazakhstan, Reptilia; Part 1, the Ornithischia", Transactions of the Central Geological and Prospecting Institute, 118: 1-38
Young, C.C., 1958, "The dinosaurian remains of Laiyang, Shantung", Palaeontologica Sinica, New Series C, 16: 53-138
Zhen, S., 1976, "A new species of hadrosaur from Shandong". Vertebrata PalAsiatica, 14(3): 166-169
Buffetaut, E. and Tong-Buffetaut, H., 1993, "Tsintaosaurus spinorhinus YOUNG and Tanius sinensis WIMAN: a preliminary comparative study of two hadrosaurs (Dinosauria) from the Upper Cretaceous of China", C.R. Academy of Science Paris, series 2, 317: 1255-1261
ZHANG Jia-Liang, WANG Qiang, JIANG Shun-Xing, CHENG Xin, LI Ning, QIU Rui, ZHANG Xin-Jun & WANG Xiao-Lin, 2017, "Review of historical and current research on the Late Cretaceous dinosaurs and dinosaur eggs from Laiyang, Shandong", Vertebrata PalAsiatica 55(2): 187-200