Naar inhoud springen

Tove Jansson

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Tove Jansson
Tove Jansson
Tove Jansson
Algemene informatie
Land Finland
Geboortenaam Tove Marika Jansson
Geboortedatum 9 augustus 1914
Geboorteplaats Helsinki
Overlijdensdatum 27 juni 2001
Overlijdensplaats Helsinki
Doodsoorzaak longkanker
Begraafplaats Hietaniemi kerkhof
Wijze van overlijden natuurlijke dood
Werk
Beroep kunstschilder, schrijver, illustrator, jeugdauteur, cartoonist, karikaturist
Werkveld jeugdliteratuur
Werkplaats Helsinki
Bekende werken Mumintrollen, Moomin comic strips, Mumindalen, Muumi
Actieve periode 1933 – 1993
Studie
School/universiteit Academie voor Schone Kunsten Helsinki, Konstfack, Läroverket för gossar och flickor
Kunst
Genre roman
Familie
Echtgenoot Geen waarde
Partner(s) Tuulikki Pietilä, Atos Wirtanen, Vivica Bandler
Vader Viktor Jansson
Moeder Signe Hammarsten-Jansson
Broers en zussen Lars Jansson, Per Olov Jansson
Persoonlijk
Woonplaats Klovaharun, Kaartinkaupunki
Talen Zweeds, Fins
Moedertaal Zweeds
Schrijftaal Zweeds
Diversen
Prijzen en onderscheidingen Selma Lagerlöf prijs (1992),[1] Orde van de Glimlach (1975),[1] Pro Finlandia Medal of the Order of the Lion of Finland (6 december 1976),[2] Hans Christian Andersenprijs (1966),[1] Svenska Akademiens Finlandspris (1972),[1] Tollander Award (1971), Anni Swan Medal (1964), Mårbacka Award (1972), Nils-Holgerson plakkette (1953),[1] Elsa Beskow plaque (1958), Svenska Akademiens stora pris (1994),[1] Längmanska kulturfondens Finlandspris (1965),[1] Will Eisner Hall of Fame (2016),[3] Ducat Prize
graf
graf
handtekening
De informatie in deze infobox is afkomstig van Wikidata.
U kunt die informatie bewerken.

Tove Marika Jansson (uitspraak 'Toewe', Helsinki, 9 augustus 1914 – aldaar, 27 juni 2001) was een Zweedstalige Finse auteur, kunstschilder en illustrator van onder andere kinderboeken en stripverhalen en is de auteur van de series boeken en stripverhalen over de Moemins. Een groot deel van haar werken is vanaf de jaren '70 door Cora Polet (pseudoniem van C.W. Appel, 1930-2016) in het Nederlands vertaald. In 2007 begon de Belgische uitgeverij Clavis opnieuw met de reeks, in een nieuwe vertaling van Maaike Lahaise.

Samen met Astrid Lindgren en Lennart Hellsing wordt Jansson beschouwd als een van de zogeheten 'giganten' van de Zweedstalige kinderliteratuur, die de leefwereld en de fantasie van het kind centraal plaatsten.

Jansson had tijdens haar leven meerdere relaties met vrouwen en wordt tegenwoordig steeds meer als een queer icoon gezien.[4] Jansson baseerde het personage Vifslan uit één van haar eerste Moeminverhalen op haar eerste vrouwelijke partner, toneelregisseur Vivica Bandler. Later ontmoette Jansson in Parijs haar uiteindelijke levenspartner, Tuulikki Pietilä, een in Amerika geboren Finse graficus en professor. Het personage Too-ticki is op Pietilä gebaseerd.[5][6]

Met Pietilä runde Jansson ook jarenlang een galerie in Helsinki, de stad waarin zij in aparte studio's in hetzelfde appartementsgebouw woonden tijdens de winters. Vanaf 1965 bracht het koppel de zomers door op het officieel onbewoonde eiland Klovharu, waar Jansson een huisje mocht bouwen. Jansson schonk de lokale eilandgemeenschapsvereniging van Pellinki in 1995 deze woning.[7] De relatie tussen Jansson en Pietilä was destijds en lange tijd later geheim, omdat Finland pas in 1971 een einde maakte aan het verbod op homoseksualiteit. Ook werd het verbod op de "promotie van homoseksualiteit" pas in 1999 opgeheven.[8] Daarom zijn Pietilä en Jansson pas later erkend als het eerste paar van gelijk geslacht dat op 6 december in 1992 werd uitgenodigd voor de jaarlijkse presidentiële receptie van de Finse Onafhankelijkheidsdag.[9]

Jansson overleed op 27 juni 2001 aan kanker. Ze is gecremeerd en haar as bevindt zich op de begraafplaats Hietaniemi in Helsinki.

Ter gelegenheid van haar 100ste geboortedag werd in 2014 het park aan de kop van het schiereiland Katajanokka, vlak bij haar geboortehuis, omgedoopt tot Tove Janssonpark (Tove Janssonin puisto).

Werk in Nederlandse vertaling

[bewerken | brontekst bewerken]

Kinderboeken (Moemin)

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1970 - Pappa Moemin en de mysteriën van de zee, Bruna
  • 1972 - Moemins toverwinter, Bruna 1975, heruitgave als Het geheim van de winter, Clavis 2008
  • 1973 - Een komeet boven Moeminvallei, Bruna (1979), heruitgave als De komeet komt eraan, Clavis 2007
  • 1975 - De hoed van de tovenaar, Bruna, opnieuw vertaald, Clavis 2007, ook uitgegeven als luisterboek, voorgelezen door Berend Dubbe
  • 1989 - De wilde jaren van Pappa Moemin, Leopold
  • 2009 - Verrassingen in de Moeminvallei, Clavis

Romans

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1976 - Het Zomerboek, Bruna, heruitgave Atlas 2004
  • 2005 - De dochter van de beeldhouwer, Atlas
  • 2018 - Fair play, De Geus

Prentenboeken

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1962 - Moem in het oerwoud, De Volkskrant, stripboek, heruitgave als kleurboek, Het Vaderland 197?
  • 1978 - De gevaarlijke tocht, Bruna
  • 2008 - En toen? Het boek over Miezel, Moem en Kleine Mie, Clavis
  • 2010 - Het kleine cijferboek, Clavis
  • 2010 - Het kleine woordenboek, Clavis
  • 2010 - Verstoppertje, Clavis

Bekroningen

[bewerken | brontekst bewerken]

Referenties

[bewerken | brontekst bewerken]
  1. ↑ a b c d e f g The National Biography of Finland; geraadpleegd op: 26 mei 2023; Kansallisbiografia-identificatiecode: 1395.
  2. ↑ Helsingin Sanomat; pagina('s): 21; datum van uitgave: 6 december 1976.
  3. ↑ https://www.comic-con.org/awards/eisner-award-recipients-2010-present; geraadpleegd op: 3 september 2021.
  4. ↑ (en) Queer Moomin Stories – "Tove Jansson waves a queer flag". Moomin (19 maart 2022). Geraadpleegd op 15 januari 2024.
  5. ↑ (en) The unlikely queer family at the heart of the Moomins. www.penguin.co.uk (17 februari 2021). Geraadpleegd op 15 januari 2024.
  6. ↑ Lillioja, Anna, Waarom spreken de Moemins nog steeds tot de verbeelding? Op zoek naar de oorsprong van deze vredige tekenfiguurtjes in Helsinki (9 april 2019). Geraadpleegd op 15 januari 2024.
  7. ↑ (en) Tove Jansson's Klovharun: watch the reportage on her summer paradise. Moomin (13 april 2020). Geraadpleegd op 15 januari 2024.
  8. ↑ (fi) LGBTI milestones in Finland | Seta ry – English (14 september 2018). Geraadpleegd op 21 januari 2024.
  9. ↑ (fi) Graphic Artist Tuulikki Pietilä Dies at 92. Yle Uutiset (21 maart 2009). Geraadpleegd op 21 januari 2024.
[bewerken | brontekst bewerken]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tove_Jansson&oldid=69131323"