Tunnel 57
| Tunnel 57 | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Locatie van de voormalige tunnel, kijkend richting Bernauer Straße (2011)
| ||||
| Algemene gegevens | ||||
| Locatie | Berlijn | |||
| Coördinaten | 52° 32′ NB, 13° 24′ OL | |||
| Gaat onder | Berlijnse Muur | |||
| Lengte totaal | 145 meter | |||
| Lengte gesloten deel | 145 meter | |||
| Bouw | ||||
| Bouwperiode | 1964 | |||
| Opening | 3 oktober 1964 | |||
| Sluiting | 4 oktober 1964 | |||
| Gebruik | ||||
| Bijzonderheden | Ontsnappingstunnel | |||
  | ||||
| ||||
Tunnel 57 was een geheime tunnel in de toenmalige Oost-Duitse stad Berlijn (meer bepaald in het huidige Berlin-Mitte), onder de Berlijnse Muur, die op 3 en 4 oktober 1964 werd gebruikt voor een massa-ontsnapping van tientallen inwoners van Oost- naar West-Berlijn. De tunnel liep van de kelder van een voormalige bakkerij op Bernauer Straße 97 in West-Berlijn naar een leegstaand gebouwtje op het terrein van Strelitzer Straße 55 in Oost-Berlijn. De tunnel was 12 meter diep en had een lengte van 145 meter. Het was daardoor de langste, diepste en duurste ontsnappingstunnel van Berlijn.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Planning en incident[bewerken | brontekst bewerken]
35 inwoners van West-Berlijn, onder wie vele studenten van de Vrije Universiteit, maar ook Wolfgang Fuchs en de latere astronaut Reinhard Furrer, hielpen om de tunnel te graven. De personen die met het idee kwamen voor de tunnel – zogenaamde koerieren – waren in contact gekomen met 120 personen in Oost-Berlijn en begonnen vanaf daar de vlucht nader uit te werken. De koerieren zouden alle vluchtelingen naar de achterplaats van het appartementsgebouw op Strelitzer Straße 55 brengen, waar Reinhard Furrer ze naar de tunnelingang zou begeleiden. De tunnel werd mede gefinancierd door film- en fotografierechten te verkopen aan verschillende Duitse en internationale media.[1] De West-Duitse Bundesminister für innerdeutsche Beziehungen droeg het meeste bij: 30.000 Duitse mark.
In de eerste nacht wisten 28 mensen te ontsnappen via de tunnel. In de tweede nacht wisten nog eens 29 mensen te vluchten.[2] Onder de vluchtelingen bevond zich echter een Stasi-collaborateur. Rond middernacht op de vierde oktober, tijdens de tweede vlucht, arriveerden twee Stasi-officieren in onopvallende kledij bij de ingang. Een vriend van hen, die wilde meehelpen om de vluchtelingen aan te houden, was eveneens present. Toen de drie aan het andere einde niet terugkeerden met een vluchteling maar met de grensbewaking, schoot een van de koerieren - Christian Zobel - op de bewakers. Bewaker Egon Schultz werd in zijn schouder geraakt en viel neer. Toen hij wilde opstaan werd hij alsnog geraakt door eigen vuur van een van zijn collegae en overleed ter plekke.[3]
Nasleep[bewerken | brontekst bewerken]
_Egon_Schultz.JPG)
De Oost-Berlijnse pers zag kansen om het incident te gebruiken voor propagandadoeleinden en berichtte dat West-Berlijnse terroristen een grensbewaker hadden omgebracht. De SED, de communistische partij die Oost-Duitsland bestuurde, verspreidde het gerucht verder en zette Schultz weg als martelaar. Pas na de Duitse hereniging kon de hele gebeurtenis worden herleid op basis van documenten van de Stasi. Christian Zobel overleed echter voordat dat de documenten werden vrijgegeven en bleef tot aan zijn dood in de jaren 80 onterecht geloven dat hij degene was die Schultz had neergeschoten.[3] Op Strelitzer Straße 55 hangt heden ten dage een plakkaat ter herinnering aan zowel de ontsnapping als het overlijden van Egon Schultz.[4][5]
Tunnel 57 kwam ook onder de aandacht van de Westerse pers. Het Duitse tijdschrift Stern maakte een rapportage van de tunnel, maar nam afstand van de daadwerkelijke gebeurtenissen, ondanks dat het tijdschrift de tunnel gefinancierd had.
De tunnelgravers gingen nadien hun eigen weg en de meesten van hen weerhielden zich van nieuwe riskante vluchtpogingen. Er is slechts van drie personen meer bekend: van Reinhard Furrer is bekend dat hij ging studeren aan de Vrije Universiteit Berlijn en astronaut zou worden; Wolfgang Fuchs en Hasso Herschel bleven actief in het verzet en hielpen meer mensen te ontsnappen.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Tunnel 57 op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- ↑ Arnold, Dietmar (2009). Die Fluchttunnel von Berlin, Sven Felix Kellerhoff, Ungekürzte Ausg., 1. Aufl, Berlin. ISBN 978-3-548-60934-8.
- ↑ (de) Es geschah an der Mauer. Haus am Checkpoint Charlie (1980), p. 64-69. ISBN 9783922484011.
- ↑ a b (de) Knabe, Hubertus (2003). Der diskrete Charme der DDR: Stasi und Westmedien. Ullstein. ISBN 3-548-36389-X.
- ↑ (en) Aguirre, Jessica Camille, The Story of the Most Successful Tunnel Escape in the History of the Berlin Wall. Smithsonian Magazine (7 november 2014). Gearchiveerd op 22 februari 2024. Geraadpleegd op 2 juni 2024.
- ↑ (de) Schultz, Egon. Chronicle of the Wall. Gearchiveerd op 4 november 2021. Geraadpleegd op 2 juni 2024.
