Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Leeuwarden (1888-1918)

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Leeuwarden (1888-1918) geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Leeuwarden in de periode 1888-1918.^[1]

Het kiesdistrict Leeuwarden was al ingesteld in 1848. De indeling van het kiesdistrict werd gewijzigd na de grondwetsherziening van 1887; tevens werd het kiesdistrict toen omgezet in een enkelvoudig district.^[2] Tot het kiesdistrict behoorden vanaf dat moment de volgende gemeenten: Idaarderadeel, Leeuwarden en Leeuwarderadeel.

Legenda

cursief: in de eerste verkiezingsronde geëindigd op de eerste of tweede plaats, en geplaatst voor de tweede ronde;
vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

6 maart 1888[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.^[3]

	6 maart
Kiesgerechtigden	3.241
Opkomst	2.554
Geldige stemmen	2.541
Blanco stemmen	5
Kandidaten
J. Zaaijer^[4]	1.444
W.C. van Munster	702
V. Bruinsma	379

9 juni 1891[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	9 juni
Kiesgerechtigden	3.303
Opkomst	2.459
Geldige stemmen	2.451
Blanco stemmen	5
Kandidaten
J. Zaaijer^[4]	1.350
D. de Clercq	620
P. van Vliet	455

24 januari 1893[bewerken | brontekst bewerken]

Johannes Zaaijer, gekozen bij de verkiezingen van 9 juni 1891, trad op 13 december 1892 af vanwege zijn benoeming als hoofdredacteur van de Nieuwe Rotterdamsche Courant. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	24 januari	7 februari^[5]
Kiesgerechtigden	3.286	3.286
Opkomst	2.195	2.641
Geldige stemmen	2.168	2.611
Blanco stemmen	19	24
Kandidaten
C.V. Gerritsen	689	1.332
J. Troelstra	896	1.279
P. van Vliet	332
G.L. van der Zwaag	231

10 april 1894[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.

	10 april
Kiesgerechtigden	3.246
Opkomst	1.726
Geldige stemmen	1.696
Blanco stemmen	25
Kandidaten
C.V. Gerritsen^[4]	1.136
E.B. Kielstra	536

15 juni 1897[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni	25 juni^[5]
Kiesgerechtigden	5.366	5.366
Opkomst	3.982	3.786
Geldige stemmen	3.950	3675
Blanco stemmen	32	11
Kandidaten
P.J. Troelstra	939	1.872
C.V. Gerritsen^[4]	1.213	1.803
E.B. Kielstra	713
W.C. van Munster	580
J.F.H. Bekhuis	505

27 juli 1897[bewerken | brontekst bewerken]

Pieter Jelles Troelstra was bij de verkiezingen van 15 juni 1897 gekozen in twee kiesdistricten, Leeuwarden en Tietjerksteradeel. Hij opteerde voor Tietjerksteradeel, als gevolg waarvan in Leeuwarden een naverkiezing gehouden werd.

	27 juli	3 augustus^[5]
Kiesgerechtigden	5.366	5.366
Opkomst	3.704	3.663
Geldige stemmen	3.669	3.609
Blanco stemmen	35	54
Kandidaten
H. Pyttersen	1.399	1.941
W. Bax	1.081	1.668
W.C. van Munster	856
Z. Middelkoop	333

14 juni 1901[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	14 juni	27 juni^[5]
Kiesgerechtigden	6.065	6.065
Opkomst	4.766	4.550
Geldige stemmen	4.723	4.519
Blanco stemmen	43	31
Kandidaten
G.W. Melchers	1.705	2.371
H. Pyttersen^[4]	1.439	2.148
T. de Vries	1.121
Z. van den Bergh	458

16 juni 1905[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	16 juni	28 juni^[5]
Kiesgerechtigden	7.553	7.553
Opkomst	6.352	6.503
Geldige stemmen	6.280	6.462
Blanco stemmen	72	41
Kandidaten
L.W.J.K. Thomson	2.228	3.529
F.M. Wibaut	2.270	2.933
T.A. Hettinga	1.439
M.W.F. Treub	343

11 juni 1909[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	11 juni	23 juni^[5]
Kiesgerechtigden	8.026	8.026
Opkomst	6.882	6.455
Geldige stemmen	6.818	6.414
Blanco stemmen	64	41
Kandidaten
L.W.J.K. Thomson^[4]	2.538	3.674
P.J. Troelstra	2.529	2.740
G. Hofstede	1.554
H.D. van Ketwich Verschuur	197

19 juni 1913[bewerken | brontekst bewerken]

Lodewijk Thomson, gekozen bij de verkiezingen van 11 juni 1909, trad op 21 mei 1913 af vanwege zijn bevordering tot majoor.^[6] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.^[7]

	19 juni
Kiesgerechtigden	9.228
Kandidaten
L.W.J.K. Thomson^[4]

Thomson was de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

17 juni 1913[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	17 juni	25 juni^[5]
Kiesgerechtigden	9.228	9.228
Opkomst	8.091	6.900
Geldige stemmen	8.045	6.853
Blanco stemmen	46	47
Kandidaten
P.J. Troelstra	3.738'	3.851
L.W.J.K. Thomson^[4]	2.622	3.002
W. Fransen	1.685

15 juni 1917[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	10.116
Opkomst	4.947
Geldige stemmen	4.880
Blanco stemmen	67
Kandidaten
P.J. Troelstra^[4]	4.266
A.R. de Jong	614

Opheffing[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezing van 1917 was de laatste verkiezing voor het kiesdistrict Leeuwarden. In 1918 werd voor verkiezingen voor de Tweede Kamer overgegaan op een systeem van evenredige vertegenwoordiging met kandidatenlijsten van politieke partijen.

Bronnen

Tweede Kamerverkiezingen kiesdistrict Leeuwarden op www.verkiezingsuitslagen.nl
Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl

Noten

↑ De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.
↑ Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.
↑ Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Leeuwarden.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
↑ De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.
↑ Deze verkiezing was voor de resterende duur van de zittingsperiode 1909-1913; zie ook de verkiezingen op 17 en 25 juni 1913.

[1] De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.

[2] Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.

[3] Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.

[zittend-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Leeuwarden.

[tweede_ronde-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[6] De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.

[7] Deze verkiezing was voor de resterende duur van de zittingsperiode 1909-1913; zie ook de verkiezingen op 17 en 25 juni 1913.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]