Virginie Gameren

Virginie van Gameren (Curaçao, omstreeks 1820 - datum van overlijden onbekend) was een Curaçaose slavin en emancipatiestrijdster. In 1852 werd zij vrijverklaard nadat zij haar vrijheid had opgeëist middels een rechtszaak tegen haar eigenaar. Met de uitspraak wijzigde voorgoed de rechtspositie van zwarte mensen in Nederland.

Biografie

Van Gameren werd in slavernij geboren op Curaçao, vermoedelijk rond 1820. Van haar datum van geboorte en overlijden zijn er geen registraties en over haar ouders is niets bekend. Virginie was bezit en maakte deel uit van de huishouding van Reinier Frederik baron van Raders, gouverneur van kolonie Curaçao (1836-1842) en van Suriname (1845-1852). In 1847 vertrok zij met de dochter van van Raders naar Nederland. Hoewel slavernij niet geïnstitutionaliseerd was in Nederland gold voor meegenomen slaven dat zij onvrij bleven zolang hun eigenaren niet de intentie hadden om hun eigendom te bevrijden, en hun verblijf korter dan zes maanden was, of twaalf maanden bij speciale toestemming van de rechtbank. Het verblijf in Nederland duurde enige jaren, tijdens welke zij kennelijk met toestemming van haar meesteres een privé relatie was begonnen en twee kinderen baarde. Toen zij naar West-Indië terugkeerde en in Suriname terechtkwam ging zij in verzet tegen haar status van "tot slaaf gemaakte" en zette vervolgens een administratieve rechtszaak in gang tegen Gouverneur van Raders. Zij beriep zich op grond van art. 2 BW (1838) een vrij persoon te zijn omdat zij in Nederland was geweest en in het bezit was van een paspoort. Van Raders verweerde zich heftig verwijzend naar het recht van eigendom en argumenteerde dat de status bij het verlaten van het land van herkomst en niet die van het land van aankomst bepalend is voor haar maatschappelijke status. In afwachting van het vonnis werd Virginie elders onder toezicht gesteld als vrije persoon. Dit tussentijds besluit noopte tot het uitvaardigen van een reparatiewet, waarin werd vastgelegd dat slaven niet buiten de grenzen van de kolonie mogen treden zonder een manumissiebrief.. Na intensief overleg over en weer tussen het Ministerie van Koloniën en de Surinaamse autoriteiten over het geschil werd Virginie door het gerechtshof in het gelijk gesteld. Zij en haar dochters werden op 26 oktober 1852 vrijverklaard. Ook voor haar twee in Europa geboren en inmiddels overleden kinderen was aantekening opgeëist dat zij vrij geboren waren. Voor haar vertrek in 1860 naar Nederland diende zij nog een verzoek in voor een achternaam. Vanaf toen heette ze Virginie van Gameren.

In 2019 werd een straat in het nieuwe Centrumeiland in de Amsterdamse wijk IJburg naar Virginie van Gameren vernoemd, de van Gamerenstraat.

Externe links

• G. Oostindie & Emy Maduro, In het land van de overheerser. Antillianen en Surinamers in Nederland 1634/1667-1954, 1987
• Franklin W. Knight & Henry Louis Gates, Jr., Dictionary of Caribbean and Afro-Latin American Biography, Oxford University Press (2016) Bijdrage over Virginie van Gameren door Valika Smeulders.

Bronnen, noten en/of referenties