Palmitoylethanolamide: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Dit kan beter hier |
Aanvulling bronvermeldingen. |
||
| Regel 49: | Regel 49: | ||
Sinds de eerste beschrijving van het molecuul in 1957 zijn er meer dan 350 wetenschappelijke artikelen (per mei 2013) over palmitoylethanolamide in de medische databasis [[Pubmed]] opgenomen. |
Sinds de eerste beschrijving van het molecuul in 1957 zijn er meer dan 350 wetenschappelijke artikelen (per mei 2013) over palmitoylethanolamide in de medische databasis [[Pubmed]] opgenomen. |
||
In de jaren 90 van de vorige eeuw werd de relatie tussen het lichaamseigen [[anandamide]] en PEA voor het eerst beschreven en werd de remmende invloed van PEA op de [[mestcel]] aangetoond door |
In de jaren 90 van de vorige eeuw werd de relatie tussen het lichaamseigen [[anandamide]] en PEA voor het eerst beschreven en werd de remmende invloed van PEA op de [[mestcel]] aangetoond door [[Nobelprijs]]winnares [[Rita Levi-Montalcini]].<ref name="DOI 10.4172/2167-0846.1000114">{{en}}{{Aut|Keppel Hesselink JM.}} Professor Rita Levi-Montalcini on Nerve Growth Factor, mast cells and palmitoylethanolamide, an endogenous anti-inflammatory and analgesic compound. J Pain Relief. 2013;02(01). {{DOI|10.4172/2167-0846.1000114}}. Dit is een [[open access]] artikel, beschikbaar onder de licentie [[Creative Commons#Kenmerken|Creative Commons Naamsvermelding]] (CC-BY).</ref> Haar groep maakte toen aannemelijk dat het werkingsmechanisme van PEA verliep via het remmen van overactieve [[mestcel]]len, onder meer omdat men vond dat met PEA pijngedrag in diermodellen (muizen en ratten) kon worden verminderd op een dosisafhankelijke wijze.<ref name="PMID 7724569">{{en}}{{Aut|Facci LL, Toso RRD, Romanello SS, Buriani AA, Skaper SDS, Leon AA.}} Mast cells express a peripheral cannabinoid receptor with differential sensitivity to anandamide and palmitoylethanolamide. Proc Natl Acad Sci USA. 1995 Apr 10;92(8):3376–80. {{DOI|10.1073/pnas.92.8.3376}}. PMID 7724569. Gratis volledige artikel: URL. Dit artikel is door de uitgever gratis toegankelijk gemaakt. [[PubMed Central]]: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC42169/.</ref><ref name="PMID 8739213">{{en}}{{Aut|Mazzari S, Canella R, Petrelli L, Marcolongo G, Leon A}} N-(2-hydroxyethyl)hexadecanamide is orally active in reducing edema formation and inflammatory hyperalgesia by down-modulating mast cell activation. Eur J Pharmacol. 1996 Apr 11;300(3):227–36. {{DOI|10.1016/0014-2999(96)00015-5}}. PMID 8739213.</ref> Eerder, in 1975, hadden Tsjechische artsen al gemeld — in een ingezonden brief aan de Lancet — dat palmitoylethanolamide een pijnstillende stof was bij gewrichtspijnen, en dat 1.8 gram per dag een werking had vergelijkbaar met die van 3 gram aspirine per dag. |
||
Sinds ongeveer 10 jaar weet men dat de stof door haar bewezen invloed op de kernreceptor die biochemische reacties kan afremmen die leiden tot pijn en ontsteking.<ref name=" |
Sinds ongeveer 10 jaar weet men dat de stof door haar bewezen invloed op de kernreceptor die biochemische reacties kan afremmen die leiden tot pijn en ontsteking.<ref name="PMID 16997973">{{en}}{{Aut|LoVerme J, Russo R, La Rana G, Fu J, Farthing J, Mattace-Raso G, et al.}} Rapid broad-spectrum analgesia through activation of peroxisome proliferator-activated receptor-alpha. J Pharmacol Exp Ther. 2006 Dec;319(3):1051–61. {{DOI|_DOINUMMER}}. PMID 16997973. Dit artikel is door de uitgever gratis toegankelijk gemaakt.</ref><ref name="PMID 21255263">{{en}}{{Aut|Scuderi C, Esposito G, Blasio A, Valenza M, Arietti P, Steardo L, et al. }} Palmitoylethanolamide counteracts reactive astrogliosis induced by β-amyloid peptide. J. Cell. Mol. Med. 2011 Dec;15(12):2664–74. {{DOI|10.1111/j.1582-4934.2011.01267.x}}. PMID 21255263. Dit artikel is door de uitgever gratis toegankelijk gemaakt op http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1582-4934.2011.01267.x/full.</ref><ref name="PMID 9523552">{{en}}{{Aut|Cullingford TE, Bhakoo K, Peuchen S, Dolphin CT, Patel R, Clark JB.}} Distribution of mRNAs encoding the peroxisome proliferator-activated receptor alpha, beta, and gamma and the retinoid X receptor alpha, beta, and gamma in rat central nervous system. J Neurochem. 1998 Apr;70(4):1366–75. PMID 9523552. Gratis volledige artikel: http://www.researchgate.net/publication/8967404_Immunolocalization_of_peroxisome_proliferator-activated_receptors_and_retinoid_X_receptors_in_the_adult_rat_CNS/file/d912f5127638de7434.pdf</ref><ref name="PMID 21639869">{{en}}{{Aut|Xanthos DN, Gaderer S, Drdla R, Nuro E, Abramova A, Ellmeier W, et al.}} Central nervous system mast cells in peripheral inflammatory nociception. Mol Pain. 2011;7:42. {{DOI|10.1186/1744-8069-7-42}}. PMID 21639869. Dit is een [[open access]] artikel, beschikbaar onder de licentie [[Creative Commons#Kenmerken|Creative Commons Naamsvermelding]] (CC-BY; versie 2.0).</ref> De belangstelling van farmacologen en clinici voor de werking van deze endogene modulator neemt toe en in 2012 werd in Napels het eerste internationale congres over PEA<ref>{{en}}[http://www.chronicpaincoalition.com/1/25/583/a-new-natural-painkiller-and-anti-imflammatory-compound-palmitoylethanolamide A new natural painkiller and anti-inflammatory compound palmitoylethanolamide]</ref> georganiseerd, waar meer dan 100 internationale wetenschappers de werking van dit molecuul bespraken.<ref name="PMID 22483302">{{en}}{{Aut|Skaper SD.}} Conference report: 1st workshop on "palmitoylethanolamide: biochemistry, pharmacology and therapeutic use of a pleiotropic anti-inflammatory lipid mediator". CNS Neurol Disord Drug Targets. 2012. p. 191. {{DOI|10.2174/187152712800672427}}. PMID 22483302. Dit artikel is door de uitgever gratis toegankelijk gemaakt.</ref> |
||
== Werkingsmechanisme == |
== Werkingsmechanisme == |
||
Er zijn een groot aantal resultaten gepubliceerd in deze eeuw waaruit blijkt dat palmitoylethanolamide werkt via het beinvloeden en reguleren van een bepaalde receptor in de celkern, de Peroxisome Proliferator-Activated Receptor α. Zowel acute effecten als modulerende effecten die optreden na dagen tot weken worden verklaard vanuit dit werkingsmechanisme.<ref>Khasabova IA, Xiong Y, Coicou LG, Piomelli D, Seybold V. |
Er zijn een groot aantal resultaten gepubliceerd in deze eeuw waaruit blijkt dat palmitoylethanolamide werkt via het beinvloeden en reguleren van een bepaalde receptor in de celkern, de Peroxisome Proliferator-Activated Receptor α. Zowel acute effecten als modulerende effecten die optreden na dagen tot weken worden verklaard vanuit dit werkingsmechanisme.<ref name="PMID 22972997">{{en}}{{Aut|Khasabova IA, Xiong Y, Coicou LG, Piomelli D, Seybold V. }} Peroxisome proliferator-activated receptor α mediates acute effects of palmitoylethanolamide on sensory neurons. Journal of Neuroscience. 2012 Sep 12;32(37):12735–43. {{DOI|10.1523/JNEUROSCI.0130-12.2012}}. PMID 22972997. Dit artikel is door de uitgever gratis toegankelijk gemaakt. [[PubMed Central]]: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3462371/.</ref><ref name="PMID 21554431">{{en}}{{Aut|Raso GM, Esposito E, Vitiello S, Iacono A, Santoro A, D'Agostino G, et al. }} Palmitoylethanolamide stimulation induces allopregnanolone synthesis in C6 Cells and primary astrocytes: involvement of peroxisome-proliferator activated receptor-α. J. Neuroendocrinol. 2011 Jul;23(7):591–600. {{DOI|10.1111/j.1365-2826.2011.02152.x}}. PMID 21554431. Gratis volledige artikel: http://www.researchgate.net/publication/51109651_Palmitoylethanolamide_stimulation_induces_allopregnanolone_synthesis_in_C6_Cells_and_primary_astrocytes_involvement_of_peroxisome-proliferator_activated_receptor-/file/d912f50bc9c5e90486.pdf</ref> Niet alleen de anti-inflammatoire en pijnstillende werking van palmitoylethanolamide wordt via de interactie met deze receptor verklaard, ook de zenuwbeschermende werking, zoals in 2012 gevonden werd in een model voor de ziekte van Alzheimer.<ref name="PMID 22405189">{{en}}{{Aut|Scuderi C, Valenza M, Stecca C, Esposito G, Carratù MR, Steardo L.}} Palmitoylethanolamide exerts neuroprotective effects in mixed neuroglial cultures and organotypic hippocampal slices via peroxisome proliferator-activated receptor-α. Journal of Neuroinflammation. 2012;9:49. {{DOI|10.1186/1742-2094-9-49}}. PMID 22405189. Dit is een [[open access]] artikel, beschikbaar onder de licentie [[Creative Commons#Kenmerken|Creative Commons Naamsvermelding]] (CC-BY; versie 2.0).</ref> Als deze receptor door het lichaamseigen palmitoylethanolamide wordt gestimuleerd, dan heeft dat een remmende invloed op het ontstaan van allerlei ontstekings- en pijnmediatoren. |
||
De laatste jaren groeit het inzicht in het werkingsmechanisme van PEA door dierexperimentele en klinische studies, en er zijn aanwijzingen dat zowel voor huisdieren (katten, honden, paarden) als voor de mens de stof zinvol kan zijn. Recent bleek uit dierstudies dat PEA de schade door reperfusie na shock van de nier kan tegengaan. De zogenaamde shock-nier is een probleem waar in de kliniek nog geen goed antwoord op is gevonden. Behandeling van PEA tijdens shock bleek een positieve invloed te hebben op creatinine, γGT, AST, nucleaire translocatie van de NF-κBp65 factor; nier MPO activity en MDA concentraties, nitrotyrosine, PAR, de expressie van de adhesie-moleculen, de infiltratie en activatie van mestcellen en apoptosis. |
De laatste jaren groeit het inzicht in het werkingsmechanisme van PEA door dierexperimentele en klinische studies, en er zijn aanwijzingen dat zowel voor huisdieren (katten, honden, paarden) als voor de mens de stof zinvol kan zijn. Recent bleek uit dierstudies dat PEA de schade door reperfusie na shock van de nier kan tegengaan. De zogenaamde shock-nier is een probleem waar in de kliniek nog geen goed antwoord op is gevonden. Behandeling van PEA tijdens shock bleek een positieve invloed te hebben op creatinine, γGT, AST, nucleaire translocatie van de NF-κBp65 factor; nier MPO activity en MDA concentraties, nitrotyrosine, PAR, de expressie van de adhesie-moleculen, de infiltratie en activatie van mestcellen en apoptosis. |
||
Inmiddels zijn er vele tientallen studies verricht naar de werkzaamheid en de veiligheid van PEA bij chronische pijnen en ontstekingen. Ook het moleculaire werkingsmechanisme is onderzocht en er zijn een aantal klinische studies gepubliceerd, een deel ervan in Engels, en een deel in het Italiaans, wat de toegang tot deze informatie moeilijk maakt.<ref |
Inmiddels zijn er vele tientallen studies verricht naar de werkzaamheid en de veiligheid van PEA bij chronische pijnen en ontstekingen. Ook het moleculaire werkingsmechanisme is onderzocht en er zijn een aantal klinische studies gepubliceerd, een deel ervan in Engels, en een deel in het Italiaans, wat de toegang tot deze informatie moeilijk maakt.<ref name="DOI 10.2174/1876386301205010012">{{en}}{{Aut|Keppel Hesselink J.}} New targets in pain, non-neuronal cells, and the role of palmitoylethanolamide. Open Pain Journal. 2012;(5):12–23. {{DOI|10.2174/1876386301205010012}}. Dit is een [[open access]] artikel, beschikbaar onder de licentie [[Creative Commons#Kenmerken|Creative Commons Naamsvermelding Niet-commercieel]] (CC-BY-NC; versie 3.0).</ref> Uit klinische studies bij mensen en huisdieren (hond en kat) blijkt PEA een duidelijk pijnstillend en ontstekingsremmend effect te hebben.<ref name="PMID 18181976">{{en}}{{Aut|Eberlein B, Eicke C, Reinhardt HW, Ring J.}} Adjuvant treatment of atopic eczema: assessment of an emollient containing N-palmitoylethanolamine (ATOPA study). J Eur Acad Dermatol Venerol. 2008 Jan;22(1):73–82. {{DOI|10.1111/j.1468-3083.2007.02351.x}}. PMID 18181976.</ref><ref name="PMID 21483401">{{en}}{{Aut|Conigliaro R, Drago V, Foster PS, Schievano C, Di Marzo V.}} Use of palmitoylethanolamide in the entrapment neuropathy of the median in the wrist. Minerva Med. 2011 Apr;102(2):141–7. PMID 21483401.</ref><ref name="PMID 21601500">{{en}}{{Aut|Cerrato S, Brazis P, Valle Della MF, Miolo A, Petrosino S, Di Marzo V, et al.}} Effects of palmitoylethanolamide on the cutaneous allergic inflammatory response in Ascaris hypersensitive Beagle dogs. Vet. J. 2012 Mar;191(3):377–82. {{DOI|10.1016/j.tvjl.2011.04.002}}. PMID 21601500.</ref> Vergelijkbare vetachtige lichaamseigen stoffen zoals anandamide en oleamide blijken met PEA een synergetisch effect te hebben in modellen van chronische en [[Neuropathie|neuropathische pijnen]].<ref name="PMID 9685157">{{en}}{{Aut|Calignano A, La Rana G, Giuffrida A, Piomelli D}} Control of pain initiation by endogenous cannabinoids. Nature. 1998 Jul 16;394(6690):277–81. {{DOI|10.1038/28393}}. PMID 9685157.</ref> |
||
Vergelijkbare vetachtige lichaamseigen stoffen zoals anandamide en oleamide blijken met PEA een synergetisch effect te hebben in modellen van chronische en [[Neuropathie|neuropathische pijnen]].<ref>Calignano, A, La Rana, G, Giuffrida, A, Piomelli, D. "Control of pain initiation by endogenous cannabinoids". Nature 394 (6690): 277–281. doi:10.1038/28393. PMID 9685157</ref> |
|||
== Waarde == |
== Waarde == |
||
Lichaamseigen stoffen uit de groep van palmitoylethalamide hebben belangrijke biologische functies bij een heel scala van levende wezens, niet alleen bij de mens. Dat komt doordat deze stofgroep al vele miljoenen jaren geleden ontwikkeld zijn als modulatoren bij heel primitieve dieren, de zeekomkommers en de zeesterren, voorlopers van de gewervelde dieren. Al vroeg in de embryologische ontwikkeling van deze primitieve wezens worden palmitoylethanolamide-achtige moleculen en hun receptoren aangemaakt.<ref name= |
Lichaamseigen stoffen uit de groep van palmitoylethalamide hebben belangrijke biologische functies bij een heel scala van levende wezens, niet alleen bij de mens. Dat komt doordat deze stofgroep al vele miljoenen jaren geleden ontwikkeld zijn als modulatoren bij heel primitieve dieren, de zeekomkommers en de zeesterren, voorlopers van de gewervelde dieren. Al vroeg in de embryologische ontwikkeling van deze primitieve wezens worden palmitoylethanolamide-achtige moleculen en hun receptoren aangemaakt.<ref name="PMID 19907129">{{en}}{{Aut|Buznikov GA, Nikitina LA, Bezuglov VV, Francisco MEY, Boysen G, Obispo-Peak IN, et al.}} A putative “pre-nervous” endocannabinoid system in early echinoderm development. Dev. Neurosci. 2010 Mar;32(1):1–18. {{DOI|10.1159/000235758}}. PMID 19907129. Dit artikel is door de uitgever gratis toegankelijk gemaakt. [[PubMed Central]]: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2866581/.</ref> |
||
Vervolgens heeft het systeem van deze endogene regulerende moleculen zich in de evolutie geperfectioneerd, zodat het nu een belangrijk sturend systeem is in alle gewervelde dieren, waaronder de zoogdieren en de mens. |
|||
| ⚫ | Dat palmitoylethanolamide voorkomt in vele dieren, waaronder allerlei laboratoriumdieren, zoals ratten, muizen en hamsters, alsmede in honden, katten, paarden en de mens, maakt het begrijpelijk dat er inmiddels voor elk van de genoemde diersoorten studies gepubliceerd zijn, waarbij palmitoylethanolamide in al die dieren een vergelijkbare anti-ontstekingswerking en pijnstillende werking heeft. Daar er van dit lichaamseigen molecuul geen ernstige bijwerkingen bekend zijn, noch storende interacties met andere middelen, kan palmitoylethanolamide een aanwinst worden in het therapeutisch arsenaal van pijnstillers en ontstekingsremmers. Inmiddels is men ook in de VS begonnen dit middel op zijn werking te onderzoeken, door o.a. het voedingsmiddelenconcern [[Nestlé]]. Enkele dubbelblindstudies zijn opgezet om de waarde van PEA als “nutritional factor” of “neutraceutical” te bepalen bij o.a. chronische darmontstekingen.<ref>http://clinicaltrials.gov/ct2/results?term=Palmitoylethanolamide&Search=Search</ref> Vanaf 2010 zijn enkele klinische studies gepubliceerd, alsmede verzamelingen van gevallen (met patiënten), en de verwachting is dat ook resultaten van grotere dubbelblindstudies binnenkort beschikbaar worden.<ref>Marini I, Bartolucci ML, Bortolotti F, Gatto MR, Bonetti GA. |
||
| ⚫ | Dat palmitoylethanolamide voorkomt in vele dieren, waaronder allerlei laboratoriumdieren, zoals ratten, muizen en hamsters, alsmede in honden, katten, paarden en de mens, maakt het begrijpelijk dat er inmiddels voor elk van de genoemde diersoorten studies gepubliceerd zijn, waarbij palmitoylethanolamide in al die dieren een vergelijkbare anti-ontstekingswerking en pijnstillende werking heeft. Daar er van dit lichaamseigen molecuul geen ernstige bijwerkingen bekend zijn, noch storende interacties met andere middelen, kan palmitoylethanolamide een aanwinst worden in het therapeutisch arsenaal van pijnstillers en ontstekingsremmers. Inmiddels is men ook in de VS begonnen dit middel op zijn werking te onderzoeken, door o.a. het voedingsmiddelenconcern [[Nestlé]]. Enkele dubbelblindstudies zijn opgezet om de waarde van PEA als “nutritional factor” of “neutraceutical” te bepalen bij o.a. chronische darmontstekingen.<ref>{{en}}http://clinicaltrials.gov/ct2/results?term=Palmitoylethanolamide&Search=Search</ref> Vanaf 2010 zijn enkele klinische studies gepubliceerd, alsmede verzamelingen van gevallen (met patiënten), en de verwachting is dat ook resultaten van grotere dubbelblindstudies binnenkort beschikbaar worden.<ref name="PMID 22558609">{{en}}{{Aut|Marini I, Bartolucci ML, Bortolotti F, Gatto MR, Bonetti GA.}} Palmitoylethanolamide versus a nonsteroidal anti-inflammatory drug in the treatment of temporomandibular joint inflammatory pain. J Orofac Pain. 2012;26(2):99–104. {{DOI|_DOINUMMER}}. PMID 22558609. Gratis volledige artikel: http://www.researchgate.net/publication/224899836_Palmitoylethanolamide_versus_a_nonsteroidal_anti-inflammatory_drug_in_the_treatment_of_temporomandibular_joint_inflammatory_pain/file/9fcfd503f63fab62a0.pdf</ref><ref name="PMID 22845893">{{en}}{{Aut|Gatti A, Lazzari M, Gianfelice V, Di Paolo A, Sabato E, Sabato AF.}} Palmitoylethanolamide in the treatment of chronic pain caused by different etiopathogenesis. Pain Med. 2012 Sep;13(9):1121–30. {{DOI|10.1111/j.1526-4637.2012.01432.x}}. PMID 22845893.</ref><ref name="PMID 22483302"/><ref name="PMID 21705689">{{en}}{{Aut|Gagliano C, Ortisi E, Pulvirenti L, Reibaldi M, Scollo D, Amato R, et al.}} Ocular hypotensive effect of oral palmitoyl-ethanolamide: a clinical trial. Investigative Ophthalmology & Visual Science. 2011 Aug;52(9):6096–100. {{DOI|10.1167/iovs.10-7057}}. PMID 21705689. Dit artikel is door de uitgever gratis toegankelijk gemaakt via http://www.iovs.org/content/52/9/6096.long</ref><ref name="PMID 22229320">{{en}}{{Aut|Truini A, Biasiotta A, Di Stefano G, La Cesa S, Leone C, Cartoni C, et al.}} Palmitoylethanolamide restores myelinated-fibre function in patients with chemotherapy-induced painful neuropathy. CNS Neurol Disord Drug Targets. 2011 Dec;10(8):916–20.. {{DOI|10.2174/187152711799219307}}. PMID 22229320. Gratis volledige artikel: URL. Dit artikel is door de uitgever gratis toegankelijk gemaakt op http://www.iovs.org/content/52/9/6096.full</ref> Klinische ervaringen met Nederlandse patienten, behandeld met PEA zijn in 2012 gepubliceerd.<ref name="PMID 23166447">{{en}}{{Aut|Keppel Hesselink J, Hekker TA.}} Therapeutic utility of palmitoylethanolamide in the treatment of neuropathic pain associated with various pathological conditions: a case series. J Pain Res. 2012;5:437–42. {{DOI|10.2147/JPR.S32143}}. PMID 23166447. [[PubMed Central]]: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3500919/. Dit is een [[open access]] artikel, vrij beschikbaar voor niet-commercieel gebruik. Bevat video-abstract door Jan Keppel Hesselink</ref> Tenslotte zijn er studies die suggereren dat PEA werkzaam is tegen de griep.<ref name="Hesselink 2013">{{en}}{{Aut|Hesselink J, de Boer T, Duin BE, Witkamp RF}} Palmitoylethanolamide: a natural body-own anti-inflammatory agent, effective and safe against influenza and common cold. International Journal of Inflammation. 2013 Aug. {{DOI|10.1155/2013/151028}}. Gratis volledige artikel: http://www.hindawi.com/journals/iji/2013/151028/. Dit is een [[open access]] artikel, beschikbaar onder de licentie [[Creative Commons#Kenmerken|Creative Commons Naamsvermelding]] (CC-BY).</ref><ref>[http://palmitoylethanolamide4pain.com/2013/04/09/palmitoylethanolamide-against-flu-and-respiratory-infections/ Palmitoylethanolamide against flu and respiratory infections]. Blogpost op website palmitoylethanolamide4pain.com</ref> |
||
Tenslotte zijn er studies die suggereren dat PEA werkzaam is tegen de griep.<ref name="Hesselink 2013">{{en}}{{Aut|Hesselink J, de Boer T, Duin BE, Witkamp RF}} Palmitoylethanolamide: a natural body-own anti-inflammatory agent, effective and safe against influenza and common cold. International Journal of Inflammation. 2013 Aug. {{DOI|10.1155/2013/151028}}. Gratis volledige artikel: http://www.hindawi.com/journals/iji/2013/151028/. Dit is een [[open access]] artikel, beschikbaar onder de licentie [[Creative Commons#Kenmerken|Creative Commons Naamsvermelding]] (CC-BY).</ref><ref>[http://palmitoylethanolamide4pain.com/2013/04/09/palmitoylethanolamide-against-flu-and-respiratory-infections/ Palmitoylethanolamide against flu and respiratory infections]. Blogpost op website palmitoylethanolamide4pain.com</ref> |
|||
{{Appendix|1=|2= |
{{Appendix|1=|2= |
||
Versie van 18 okt 2013 12:43
 |
Mee bezig Aan dit artikel of deze sectie wordt de komende uren of dagen nog druk gewerkt.
Toelichting: Itsme brengt nu (vrijdag 18 oktober 2013) relatief grote wijzigingen aan in het artikel. Ik verwacht tot uiterlijk 13:30 uur bezig te zijn. Om bewerkingsconflicten te voorkomen, bij deze een vriendelijk verzoek om tot dat moment niet aan dit artikel te werken. Mocht genoemde tijd al enige tijd zijn verstreken, dan kan dit sjabloon desgewenst worden verwijderd. Klik op geschiedenis voor de laatste ontwikkelingen. |
| Palmitoylethanolamide | ||||
|---|---|---|---|---|
| Structuurformule en molecuulmodel | ||||
| ||||
| Algemeen | ||||
| IUPAC-naam | N-(2-hydroxyethyl)hexadecanamide | |||
| Andere namen | Palmidrol; N-Palmitoylethanolamine; Palmitamide MEA; Palmitylethanolamide; Hydroxyethylpalmitamide | |||
| Molmassa | 299,49 g/mol | |||
| CAS-nummer | 544-31-0 | |||
| Wikidata | Q2159860 | |||
| Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen | ||||
| Deze stof is niet geclassificeerd als gevaarlijk volgens Richtlijn 67/548/EEG | ||||
| Fysische eigenschappen | ||||
| Aggregatietoestand | vaste stof | |||
| Kleur | wit | |||
| Dichtheid | 0,91 g/cm³ | |||
| Smeltpunt | 59-60 °C | |||
| Kookpunt | 461,5 °C | |||
| Vlampunt | 323,9 °C | |||
| Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar). | ||||
| ||||
Palmitoylethanolamide (PEA), ook wel N-(2-hydroxyethyl)hexadecanamide of palmidrol genaamd, is een lichaamseigen vetzuuramide. Het is een stof die in lichaamscellen geproduceerd wordt en daar fysiologische functies heeft die samenhangen met evenwicht (homeostase), te vergelijken met vitamine D en alfa liponzuur. PEA bindt aan een aantal receptoren, zoals de TRPV1 receptor en de peroxisoomproliferatorgeactiveerde receptoren (PPAR) en werkt daardoor waarschijnlijk pijnstillend en ontstekingsremmend. Het is sinds 1980 nergens meer als geregistreerd geneesmiddel verkrijgbaar. De status van de stof is derhalve gedegradeerd. Sinds 2006 is het in enkele landen als dieetvoeding voor medisch gebruik en elders als voedingssupplement in de handel. In Italië en Spanje gebeurt dat onder de merknamen Normast en Pelvilen. In Nederland werd het in 2012 onder de merknaam PeaPure op de markt gebracht.
Geschiedenis
De geschiedenis van de beschikbaarheid van dit middel startte in Tsjecho-Slowakije, ongeveer een halve eeuw geleden, toen men ontdekte dat palmitoylethanolamide ingezet kon worden bij de behandeling en preventie van griep en verkoudheden. De stof was in die tijd als geneesmiddel bekend onder de handelsnaam Impulsin. Het middel werd onder die naam door de farmaceutische industrie Spofa in de handel gebracht aan het eind van de 60ger jaren. Impulsin verdween echter na ruim 10 jaar van de markt, omdat de grondstofproducent in Tsjecho-Slowakije stopte met de productie.
Sinds de eerste beschrijving van het molecuul in 1957 zijn er meer dan 350 wetenschappelijke artikelen (per mei 2013) over palmitoylethanolamide in de medische databasis Pubmed opgenomen.
In de jaren 90 van de vorige eeuw werd de relatie tussen het lichaamseigen anandamide en PEA voor het eerst beschreven en werd de remmende invloed van PEA op de mestcel aangetoond door Nobelprijswinnares Rita Levi-Montalcini.[1] Haar groep maakte toen aannemelijk dat het werkingsmechanisme van PEA verliep via het remmen van overactieve mestcellen, onder meer omdat men vond dat met PEA pijngedrag in diermodellen (muizen en ratten) kon worden verminderd op een dosisafhankelijke wijze.[2][3] Eerder, in 1975, hadden Tsjechische artsen al gemeld — in een ingezonden brief aan de Lancet — dat palmitoylethanolamide een pijnstillende stof was bij gewrichtspijnen, en dat 1.8 gram per dag een werking had vergelijkbaar met die van 3 gram aspirine per dag.
Sinds ongeveer 10 jaar weet men dat de stof door haar bewezen invloed op de kernreceptor die biochemische reacties kan afremmen die leiden tot pijn en ontsteking.[4][5][6][7] De belangstelling van farmacologen en clinici voor de werking van deze endogene modulator neemt toe en in 2012 werd in Napels het eerste internationale congres over PEA[8] georganiseerd, waar meer dan 100 internationale wetenschappers de werking van dit molecuul bespraken.[9]
Werkingsmechanisme
Er zijn een groot aantal resultaten gepubliceerd in deze eeuw waaruit blijkt dat palmitoylethanolamide werkt via het beinvloeden en reguleren van een bepaalde receptor in de celkern, de Peroxisome Proliferator-Activated Receptor α. Zowel acute effecten als modulerende effecten die optreden na dagen tot weken worden verklaard vanuit dit werkingsmechanisme.[10][11] Niet alleen de anti-inflammatoire en pijnstillende werking van palmitoylethanolamide wordt via de interactie met deze receptor verklaard, ook de zenuwbeschermende werking, zoals in 2012 gevonden werd in een model voor de ziekte van Alzheimer.[12] Als deze receptor door het lichaamseigen palmitoylethanolamide wordt gestimuleerd, dan heeft dat een remmende invloed op het ontstaan van allerlei ontstekings- en pijnmediatoren.
De laatste jaren groeit het inzicht in het werkingsmechanisme van PEA door dierexperimentele en klinische studies, en er zijn aanwijzingen dat zowel voor huisdieren (katten, honden, paarden) als voor de mens de stof zinvol kan zijn. Recent bleek uit dierstudies dat PEA de schade door reperfusie na shock van de nier kan tegengaan. De zogenaamde shock-nier is een probleem waar in de kliniek nog geen goed antwoord op is gevonden. Behandeling van PEA tijdens shock bleek een positieve invloed te hebben op creatinine, γGT, AST, nucleaire translocatie van de NF-κBp65 factor; nier MPO activity en MDA concentraties, nitrotyrosine, PAR, de expressie van de adhesie-moleculen, de infiltratie en activatie van mestcellen en apoptosis.
Inmiddels zijn er vele tientallen studies verricht naar de werkzaamheid en de veiligheid van PEA bij chronische pijnen en ontstekingen. Ook het moleculaire werkingsmechanisme is onderzocht en er zijn een aantal klinische studies gepubliceerd, een deel ervan in Engels, en een deel in het Italiaans, wat de toegang tot deze informatie moeilijk maakt.[13] Uit klinische studies bij mensen en huisdieren (hond en kat) blijkt PEA een duidelijk pijnstillend en ontstekingsremmend effect te hebben.[14][15][16] Vergelijkbare vetachtige lichaamseigen stoffen zoals anandamide en oleamide blijken met PEA een synergetisch effect te hebben in modellen van chronische en neuropathische pijnen.[17]
Waarde
Lichaamseigen stoffen uit de groep van palmitoylethalamide hebben belangrijke biologische functies bij een heel scala van levende wezens, niet alleen bij de mens. Dat komt doordat deze stofgroep al vele miljoenen jaren geleden ontwikkeld zijn als modulatoren bij heel primitieve dieren, de zeekomkommers en de zeesterren, voorlopers van de gewervelde dieren. Al vroeg in de embryologische ontwikkeling van deze primitieve wezens worden palmitoylethanolamide-achtige moleculen en hun receptoren aangemaakt.[18]
Vervolgens heeft het systeem van deze endogene regulerende moleculen zich in de evolutie geperfectioneerd, zodat het nu een belangrijk sturend systeem is in alle gewervelde dieren, waaronder de zoogdieren en de mens.
Dat palmitoylethanolamide voorkomt in vele dieren, waaronder allerlei laboratoriumdieren, zoals ratten, muizen en hamsters, alsmede in honden, katten, paarden en de mens, maakt het begrijpelijk dat er inmiddels voor elk van de genoemde diersoorten studies gepubliceerd zijn, waarbij palmitoylethanolamide in al die dieren een vergelijkbare anti-ontstekingswerking en pijnstillende werking heeft. Daar er van dit lichaamseigen molecuul geen ernstige bijwerkingen bekend zijn, noch storende interacties met andere middelen, kan palmitoylethanolamide een aanwinst worden in het therapeutisch arsenaal van pijnstillers en ontstekingsremmers. Inmiddels is men ook in de VS begonnen dit middel op zijn werking te onderzoeken, door o.a. het voedingsmiddelenconcern Nestlé. Enkele dubbelblindstudies zijn opgezet om de waarde van PEA als “nutritional factor” of “neutraceutical” te bepalen bij o.a. chronische darmontstekingen.[19] Vanaf 2010 zijn enkele klinische studies gepubliceerd, alsmede verzamelingen van gevallen (met patiënten), en de verwachting is dat ook resultaten van grotere dubbelblindstudies binnenkort beschikbaar worden.[20][21][9][22][23] Klinische ervaringen met Nederlandse patienten, behandeld met PEA zijn in 2012 gepubliceerd.[24] Tenslotte zijn er studies die suggereren dat PEA werkzaam is tegen de griep.[25][26]
Noten
|