Zandvliegen

Zandvliegen
Phlebotomus papatasi
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Arthropoda (Geleedpotigen) Klasse: Insecta (Insecten) Onderklasse: Pterygota (Gevleugelde insecten) Infraklasse: Neoptera (Nieuwvleugeligen) Superorde: Endopterygota Orde: Diptera (Tweevleugeligen) Onderorde: Nematocera (Muggen) Infraorde: Psychodomorpha Familie: Psychodidae (Motmuggen)
Onderfamilie
Phlebotominae
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Zandvliegen op Wikispecies
Portaal    Biologie Insecten

Zandvliegen (Phlebotominae) zijn een onderfamilie van bloedetende vliegen. Zandvliegen uit de geslachten Lutzomyia en Phlebotomus zijn de verspreiders van parasieten uit het geslacht Leishmania de verwekker van de infectieziekte leishmaniasis (berglepra). Van de ongeveer 1000 soorten zandvliegen kunnen ongeveer 70 soorten de ziekte overbrengen. Soorten van het geslacht Lutzomyia komen in de (sub-)tropische gebieden van Amerika voor en de soorten van het geslacht Phlebotomus in Afrika, Zuid-Europa en Azië.

Kenmerken

De volwassen insecten zijn ongeveer 2 tot 4 millimeter lang en hebben een geelachtig behaard lichaam.

Levenscyclus

De volwassen dieren houden zich overdag op in koele beschutte plaatsen en worden rond de schemering actief. Zowel de mannetjes als de vrouwtjes voeden zich met plantensappen. De vrouwtjes hebben daarnaast nog bloed van zoogdieren nodig voor de productie van de eitjes. Tijdens deze "bloedmaaltijd" kan een geïnfecteerde zandvlieg parasieten overbrengen op de gastheer.

De eitjes hebben een ovale vorm en zijn 0,3 tot 0,5 millimeter lang en 0,07 tot 0,15 millimeter breed. Ze worden in vochtige en voedselrijke grond gelegd waar de verdere ontwikkeling tot larf en pop plaatsvindt. De larfjes hebben een zwarte kop. Ze ondergaan vier stadia voordat de verpopping plaatsvindt.

Geslachten

• Australophlebotomus Theodor, 1948 (Nieuw-Caledonië)
• Bichromomyia Artemiev, 1991 (Midden- en Zuid-Amerika)
• Brumptomyia França & Parrot, 1921 (Midden- en Zuid-Amerika)
• Chinius Leng, 1987 (China, Thailand, Laos, Filipijnen)
• Dampfomyia Addis, 1945 (Canada, de Verenigde Staten, Midden-Amerika)
• Deanemyia Galati, 1995 (Zuid-Amerika)
• Edentomyia Galati, Andrade-Filho, Silva & Falcão, 2003 (Brazilië)
• Evandromyia Mangabeira, 1941 (Midden- en Zuid-Amerika)
• Expapillata Galati, 1995 (Zuid-Amerika)
• Grassomyia Theodor, 1958 (Centraal-Azië)
• Hertigia Fairchild, 1949 (Costa Rica, Panama)
• Idiophlebotomus Quate & Fairchild, 1961 (Zuidoost-Azië)
• Lutzomyia França, 1924 (Amerika)
• Martinsmyia Galati, 1995 (Zuid-Amerika)
• Micropygomyia Barretto, 1962 (Verenigde Staten, de Caraïben, Midden- en Zuid-Amerika)
• Nyssomyia Barretto, 1962 (Midden- en Zuid-Amerika)
• Oligodontomyia Galati, 1995 (Midden- en Zuid-Amerika)
• Parvidens Theodor & Mesghali, 1964 (Iran, Soedan, Ethiopië, Kenia, Namibië)
• Phlebotomus Rondani & Berté, 1840 (Middellandse Zeegebied, Afrika, Zuidelijk-Azië)
• Pintomyia Costa Lima, 1932 (Midden- en Zuid-Amerika)
• Pressatia Mangabeira, 1942 (Midden- en Zuid-Amerika)
• Psathyromyia Barretto, 1962 (Midden- en Zuid-Amerika)
• Psychodopygus Mangabeira, 1941 (Midden- en Zuid-Amerika)
• Sciopemyia Barretto, 1962 (Midden- en Zuid-Amerika)
• Sergentomyia França & Parrot, 1920 (Middellandse Zeegebied, Afrika, Zuidelijk-Azië)
• Spelaeophlebotomus Theodor, 1948 (tropisch Afrika)
• Spelaeomyia Theodor, 1948 (tropisch Afrika)
• Trichophoromyia Barretto, 1962 (Zuid-Amerika)
• Trichopygomyia Barretto, 1962 (Midden- en Zuid-Amerika)
• Viannamyia Mangabeira, 1941 (Midden- en Zuid-Amerika)
• Warileya Hertig, 1948 (Midden- en Zuid-Amerika)

Bronnen, noten en/of referenties

• Phlebotominae. ScienceDirect. Geraadpleegd op 2 oktober 2022.
• (en) Paloma Helena Fernandes Shimabukuro, Andrey José de Andrade & Eunice Aparecida Bianchi Galati (2017). Checklist of American sand flies (Diptera, Psychodidae, Phlebotominae): genera, species, and their distribution. Zookeys. 2017; (660): 67–106. DOI:10.3897/zookeys.660.10508
• (en) Philippe Rispail & Nicole Léger (1998). Numerical Taxonomy of Old World Phlebotominae (Diptera: Psychodidae). 2. Restatement of Classification upon Subgeneric Morphological Characters. Mem Inst Oswaldo Cruz, Rio de Janeiro, Vol. 93(6): 787-793, Nov./Dec. 1998
• (en) Depaquit, Jerome & Mamatui, Laurianne & Augot, Denis & Kaltenbach, Matthieu. (2019). New data about Australophlebotomus notteghemae Léger & Pesson, 1993 (Diptera, Psychodidae). New Zealand Entomologist. 42. 1-10. DOI:10.1080/00779962.2019.1644774.
• (en) Nicole Léger, Jérôme Depaquit & Frédérick Gay (2012). Description of the sandfly species Chinius samarensis n. sp. (Psychodidae; Diptera) from the Philippines. Pathog Glob Health. 2012 Oct; 106(6): 346–351. DOI:10.1179/2047773212Y.0000000041.
• (en) Nicole Léger, Jérôme Depaquit & Frédérick Gay (2014). Idiophlebotomus padillarum n. sp. (Diptera Psychodidae) a new sand fly species from Palawan (Philippines). Acta Tropica Volume 132, April 2014, Pages 51-56.
• (en) Ian H. Davidson (1982). The taxon Parvidens (Diptera: Psychodidae: Phlebotominae) with description of a new species from Namibia. Journal of the Entomological Society of Southern Africa 1982. Vol. 45, No. 1, pp. lO5-lO8.
• (en) Nil Rahola, Leila Hadj Henni, Judicael Obame, Diego Ayala, Boris Kevin Makanga, Véronique Lehrter, Arezki Izri, Christophe Paupy & Jérôme Depaquit (2016). A molecular study of the genus Spelaeomyia (Diptera: Phlebotominae) with description of the male of Spelaeomyia moucheti. Parasites & Vectors, 9, Article number: 367. DOI:https://doi.org/10.1186/s13071-016-1656-5.