Diksmuide
Sjabloon:Infobox Belgische gemeente
Diksmuide is een stad en gemeente aan de rivier de IJzer in de Westhoek in West-Vlaanderen in België. De stad telt ruim 15.500 inwoners. In de 7e eeuw lag Diksmuide nog aan de Noordzee. In de volksmond wordt van Smude gesproken.
Diksmuide had zwaar te lijden tijdens de Eerste Wereldoorlog en moest volledig worden herbouwd. Een restant uit die periode is de beruchte Dodengang, een van de gevaarlijkste stellingen van het Belgisch leger. De IJzertoren, met zijn eigen bewogen geschiedenis, werd hier gebouwd als herinnering aan het leed van de Vlamingen tijdens die oorlog.
Diksmuide bestaat sinds 1977 uit 15 dorpen te weten: Beerst, Diksmuide, Esen, Kaaskerke, Keiem, Lampernisse, Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo, Woumen.
De middelen van bestaan zijn voornamelijk landbouw en veeteelt, bekend van de Diksmuidse boter.
Bezienswaardigheden
- Het stadhuis op de grote markt: de eerste steen van het stadhuis werd gelegd in 1428. Tussen 1567 en 1572 werden grote verbouwingen uitgevoerd. Op een schilderij van Hacke uit 1716 ziet men ook een binnenkoer en een kapeltorentje. De bouw van het derde neogotische stadhuis vond plaats tussen 1875 en 1880 naar plannen van de Brugse architect Louis de la Censerie, maar tijdens de wederopbouw (1923) na de Eerste Wereldoorlog grepen de architecten terug naar de bouwkundige elementen ontleend aan de regionale Vlaamse renaissancestijl. De nieuwe belforttoren (links op de foto) herrees op de binnenplaats als typisch Vlaams en middeleeuws symbool van de stedelijke vrijheid.
- De Sint-Niklaaskerk, achter het stadhuis, is een gotische kerk. Ze werd verwoest in de Eerste Wereldoorlog maar nadien naar een plan van de 14e-eeuwse vroeggotische versie heropgebouwd. Ook aan de 18e-eeuwse torenspits werd de oorspronkelijke vorm teruggegeven. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep de kerk eveneens schade op.
- Het Begijnhof
- De IJzertoren en de Dodengang zijn herinneringen aan het front tijdens de Eerste Wereldoorlog in Diksmuide. Beide bevinden zich in theorie wel op het grondgebied van de Diksmuidse deelgemeente Kaaskerke.
Overige kernen en buurgemeentes
De stad Diksmuide bestaat uit 15 deelgemeenten en is daarmee in West-Vlaanderen de gemeente met de grootste oppervlakte. Nadat in 1924 de oppervlakte van Diksmuide reeds verdubbelde door de aanhechting van een deel van Esen, werden bij een eerste fusie in 1965 de gemeenten Kaaskerke en Esen bij Diksmuide-centrum gevoegd. De bebouwing van Kaaskerke en Diksmuide vormt een aangesloten geheel, en ook op het grondgebied van Esen spreidt de kern van Diksmuide zelf zich uit. Bij een fusiegolf in 1971 gingen er enkele fusies door in de omliggende gemeenten, die toen echter nog onafhankelijk bleven. Keiem werd bij Beerst gevoegd; Lampernisse, Oostkerke en Stuivekenskerke werden deel van Pervijze en uit Oudekapelle, Nieuwkapelle en Sint-Jacobskapelle werd een nieuwe gemeente met de naam Driekapellen gevormd. Woumen moest de parochie Jonkershove afstaan aan Houthulst. In 1977 tenslotte werden zes tot dan toe onafhankelijke gemeenten opgeheven waarbij de deelgemeenten bij Diksmuide ondergebracht werden. Beerst, Driekapellen, Leke, Vladslo, Woumen en Pervijze werden (met hun deelgemeenten) zo deel van het uitgebreide Diksmuide.
Het stadscentrum van Diksmuide ligt centraal langs de IJzer en is de omvangrijkste kern in de gemeente. De andere dorpen liggen verspreid op het grote grondgebied. De grotere dorpen bestaan uit een kern langs de grootste invalswegen, met daarbij nog lintbebouwing. De kleinere dorpjes liggen midden in de velden en hebben weinig verbindingswegen. Tussen de dorpen in liggen dan nog hoeves verspreid over het vlakke landschap.
| # | Naam | Oppervlakte | Bevolking (2001) |
|---|---|---|---|
| I | Diksmuide | 2,12 | 4.962 |
| II | Esen | 17,53 | 1.941 |
| III | Kaaskerke | 8,73 | 433 |
| IV | Beerst | 11,66 | 1.036 |
| V | Vladslo | 17,33 | 1.259 |
| VI | Leke | 10,73 | 1.078 |
| VII | Keiem | 12,92 | 1.242 |
| VIII | Stuivekenskerke | 7,34 | 157 |
| IX | Pervijze | 12,23 | 883 |
| X | Lampernisse | 13,62 | 182 |
| XI | Oostkerke | 3,77 | 311 |
| XII | Oudekapelle | 6,51 | 152 |
| XIII | Sint-Jacobskapelle | 3,25 | 96 |
| XIV | Nieuwkapelle | 7,85 | 390 |
| XV | Woumen | 13,83 | 1.341 |
De gemeente Diksmuide grenst door zijn landelijke uitgestrektheid aan een groot aantal dorpen:
|
Demografische evolutie
Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; vanaf 1977= inwoneraantal per 1 januari
- 1924: aanhechting van een gebiedsdeel van Esen (+300 inwoners)
- Fusie 1965: aanhechting van Esen en Kaaskerke (+2.423 inwoners)
- Fusie 1977: aanhechting van Beerst, Driekapellen, Leke, Pervijze, Vladslo en Woumen; afstand van een gebiedsdeel van Woumen aan Houthulst (+8.625 inwoners)
Afbeeldingen
-
Sint-Niklaaskerk: piëta -
Stadhuis, Belfort en St-Niklaaskerk
Bodem
De gemeente Diksmuide ligt landschappelijk op een overgang van De Polders in het westen, en het Houtland in het oosten.
De Polders zijn een laag, uitgestrekt en op vlak gebied. Men treft er veengronden aan, laag gelegen vochtiger kleigronden en hogere gelegen droge, zanderige kreekruggen. De vallei van de rivier de IJzer ligt het laagst en zorgt dat de Polders hier iets verder in het binnenland doordringen. Daarnaast liggen in het landschap veel grachten voor de drainage van de grond. Deze laag gelegen polders overstroomden vroeger vaak, deze toestand is in het natuurgebied De Blankaart in Woumen nog enigszens bewaard. Omstreeks de 11de eeuw werd een zeedijk vanaf Oostduinkerke via Driekapellen gebouwd, getuige daarvan is de straat met naam Oude Zeedijk die door de polders loopt. Deze dijk zorgde dat het oostelijke gebied beschermd werd tegen overstremen, dit werden de Oudlandpolders. Het niet-beschermde gebied, de Middellandpolders overstroomden nogmaals, zodat er recentere kleilagen werden afgezet. De uitgestrekte polders worden vooral gebruikt voor graslanden en graangewassen.
Het landschap oostelijke deel van de gemeente Diksmuide daarentegen ziet er anders uit. Het land ligt er iets hoger, boven de 5 meter-lijn, en het reliëf is er minder vlak. In tegenstelling tot de polders zijn hier minder grachten te vinden. Dit oostelijk deel van de gemeente wordt nog in twee verdeeld door de Handzamevaart. Het noordelijk deel, met Leke, Keiem, Beerst en Vladslo, dat tot 20 meter hoogt reikt, ligt in de Vlaamse Zandstreek. Het zuidelijke deel tot 35 meter in de Zandleemstreek. Door de hogere ligging overstroomden deze gebieden niet, zodat de bodem er ouder is. De bodem is er zanderig. Deze bodem was geschikt voor bebossing, maar die is doorheen de eeuwen verdwenen en het land werd in cultuur gebracht. Ook hier komen weides voor, maar worden andere gewassen, zoals maïs geteeld.