Erebegraafplaats Hoge Berg Texel

Erebegraafplaats Hoge Berg Texel
	Grafsteen van luitenant Sjalwa Loladze
Inhuldiging	Juni, 1945
Locatie	Hoge Berg, Texel, Nederland
Totaal begraven	485 personen

De Georgische Erebegraafplaats Loladze is een militaire begraafplaats op de Hoge Berg tussen Den Burg en Oudeschild op het Nederlandse waddeneiland Texel. Hier liggen sinds 1945 militairen begraven die deel uitmaakten van het 822e Georgische bataljon in de Wehrmacht. Het zijn in totaal 485 personen.^[1]

Opstand[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Opstand van de Georgiërs voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De militairen kwamen om nadat ze aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in opstand waren gekomen tegen de Duitsers. Het waren veelal door de Duitsers krijgsgevangen genomen Sovjet-soldaten die in dienst van de Wehrmacht waren getreden. Met hun opstand wilden ze zich rehabiliteren voor dat 'overlopen'.

Het bataljon was op 6 februari 1945 op Texel aangekomen, na eerder 17 maanden in Zandvoort gelegerd te zijn.

De opstand onder leiding van Sjalva Loladze begon op 6 april 1945, toen duidelijk werd dat de oorlogskansen voor de Duitsers slecht waren. De Georgiërs vreesden weer overgeplaatst te worden. De Texelse bevolking steunde in groten getale de opstandelingen. Van de 800 Georgiërs zijn er ongeveer 500 gesneuveld of geëxecuteerd. Aan Duitse zijde zouden ongeveer 600 doden zijn gevallen. Bij de strijd kwamen bijna 100 Texelse burgers om. Toen de Duitsers versterking kregen vanuit Den Helder, moesten de opstandelingen zich terugtrekken naar de vuurtoren aan de noordkant van Texel. Daar moesten de strijders zich overgeven.

Het eiland werd bevrijd op 20 mei, toen twee weken na het einde van de oorlog in de rest van Nederland, Canadese militairen op Texel arriveerden. Na de bevrijding keerden 236 van de Georgiërs, die veelal waren ondergedoken bij de Texelaars, naar hun vaderland terug.

Begraafplaats[bewerken | brontekst bewerken]

Het oorspronkelijke ereveld is aangelegd in juni 1945. Het werd op 4 mei 1953 vervangen door het huidige monument.^[1]

In 2005 woonden de Georgische president Saakasjvili, zijn vrouw Sandra Roelofs en de Patriarch Ilia II van de Georgisch-Orthodoxe Kerk de jaarlijkse herdenkingsplechtigheid op het ereveld bij.

In mei 2023 werd in aanwezigheid van Georgische ambassadeur, de bisschop van het Georgische Patriarchaat en de rabbi van de Georgische Joden een tweede monument op de Georgische Erebegraafplaats Loladze geplaatst. Het monument bestaat uit twee plaquettes waarop alle namen van de slachtoffers zowel in het Georgisch als in het Nederlands zijn gegraveerd. Na jaren van onderzoek door Sulkhan Amiranashvili,^[2] historicus gespecialiseerd in de Georgische opstand op Texel, zijn alle overledenen waaronder ook tien soldaten van Joodse komaf, door hem uit de vergetelheid gehaald. Initiatiefneemster voor dit monument was de Georgische Tika Svanidze Vancko.^[3] Zij is de oprichtster van de stichting voor Georgische cultuur in Nederland.