Gebruiker:Stunteltje/Kladblok/Piskijker

Een piskijker was een geneesheer uit vervlogen tijden, vergelijkbaar met een kwakzalver. In dit geval iemand die uit het ochtendwater kon opmaken welke ziekte de betreffende persoon onder de leden had en advies gaf of medicijnen verstrekte om de ziekte te genezen. Ook kon de man aan de kleur en geur van de urine van een patiënt opmaken of bijvoorbeeld een vrouw zwanger was of niet. De piskijker was eeuwenlang een serieus thema in de schilderkunst.^[1] Te zien is dan hoe een arts bij de patiënt een urinaal omhoog houdt om bij doorvallend licht het water van de zieke te beoordelen.

Het idee er achter is al heel oud. Meer dan 3000 jaar geleden wist men al dat als men simpelweg urine op de grond gooide en er dan insecten op afkwamen, dan kon dat wijzen op iets wat vooral voorkwam bij mensen met steenpuisten. Die ontstaan vaak bij suikerziekte, een aandoening waarbij glucose in de urine terecht komt. Hippocrates van Kos schreef 2400 jaar geleden al dat kleur- en geurveranderingen van urine duidden op koorts. De Perzische arts Ismail van Jurjani schreef rond het jaar 1000 dat er zeven verschillende observaties aan urine gedaan konden worden: de hoeveelheid, de stroperigheid, kleur, geur, transparantie en neerslag- en schuimvorming.^[2]

Het is een beroep dat in de westerse maatschappij nog niet eens zo heel lang geleden nog werd uitgeoefend. Het woord wordt soms nog gebruikt als spottende benaming voor een dokter.^[3] Niet zo vreemd, want op afbeeldingen uit de middeleeuwen en uit latere tijd herkent men de geneesheer aan de pisbokaal in de hand.^[4] Sinds de late middeleeuwen was het urinaal ook te vinden op uithangborden bij een dokterspraktijk.

Overdrachtelijk wordt het woord nog wel eens gebruikt in plaats van azijnpisser.