Grote Waard
De Groote of Hollandsche Waard was een landbouwgebied in Holland aan de grens met Brabant.[1] De waard ontstond in 1283, na afdamming van de Maas bij Heusden en Maasdam, en het aanleggen van een ringdijk.[2] Het was een nat gebied. Ten noorden van de oude Maasbedding lagen kleigronden, ten zuiden ervan veengronden.[2]
De waard had te kampen met diverse storm- en riviervloeden. Tijdens en na de Sint-Elisabethsvloed (1421) ging de gehele Grote Waard ten onder. Delen van het gebied zijn nu gescheiden door water: de Biesbosch, het Eiland van Dordrecht, het oosten van de Hoeksche Waard en delen van Noord-Brabant.
Gebied en begrenzing
Deze paragraaf beschrijft de ligging van de Groote waard op de hedendaagse kaart van Nederland. Hiermee wordt een link gelegd tussen heden en verleden. Daarom worden hier ook hedendaagse benamingen gebruikt, in plaats van historische.
De Groote Waard omvatte de gebieden die tegenwoordig bekendstaan als (van oost naar west)
- het Land van Heusden en Altena
- de Biesbosch
- het Eiland van Dordrecht
- het oostelijk deel van de Hoeksche Waard
- ten zuiden van dit geheel een strook van het huidige Noord-Brabant, ongeveer van Heusden tot Moerdijk.
Het gebied werd globaal begrensd door (vanuit het oosten, tegen de klok in)
- De Afgedamde Maas van Heusden tot Woudrichem
- De Boven- en Beneden-Merwede tot Dordrecht
- De Oude Maas tot Puttershoek
- Dwars door de Hoeksche Waard, globaal langs de lijn Puttershoek - Maasdam - Strijen - Moerdijk
De grensrivieren stromen tegenwoordig nog min of meer op dezelfde plaats. In de Hoeksche Waard ligt nog een stuk dijk, dat ooit deel uitmaakte van de ringdijk van de Groote Waard. De zuidgrens, tegenwoordig op Noord-Brabants grondgebied, is uitermate onscherp.
Het gebied wordt tegenwoordig doorsneden door de Bergsche Maas, de Amer, de Nieuwe Merwede en de Dordtsche Kil.
Plaatsen in de Grote Waard
Naast de steden Dordrecht en Geertruidenberg telde de Grote Waard een groot aantal kerkdorpen. Enkele daarvan bestaan nog steeds.
- Hooge Zwaluwe
- Lage Zwaluwe
- Maasdam
- Strijen (elders herbouwd)
Verdronken dorpen
Enkele verdronken dorpen in de Grote Waard.[3] Van sommige dorpen zijn sporen gevonden bij opgravingen. Van andere is slechts de naam overgeleverd.
- Achthoeven
- Alloysen
- Almonde
- Almstein (kasteel)
- Almsvoet
- Broek
- Crayestein (kasteel of burcht)
- Drimmelen
- Dubbelmonde
- Eemkerk
- Eemsteyn (klooster)
- Erkentrude of Erkentrudekerke
- Giessen
- Giessenmonde
- Gregenmonde
- Herradeskerke
- Heysterbach (klooster)
- Hoekenesse
- Houweningen
- Leerambacht
- Nesse (ambacht & gehucht)
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|