Hemelroosje

Hemelroosje
	Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:	Geavanceerde tweezaadlobbigen
Orde:	Caryophyllales
Familie:	Caryophyllaceae (Anjerfamilie)
Geslacht:	Silene
	Soort
	Silene coeli-rosa; (L.) Godr. (1847); Basioniem; Agrostemma coeli-rosa L. (1753)
	Afbeelding in The Botanical Magazine (1795)
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Hemelroosje op Wikispecies
Portaal	Biologie

Het hemelroosje (Silene coeli-rosa) is een eenjarige plant uit de anjerfamilie (Caryophyllaceae).

Kenmerken[bewerken | brontekst bewerken]

De plant is kruidachtig, 20 tot 40 cm hoog, kaal, aan de voet zonder niet-bloeiende bladrozetten.^[1] De stengels zijn kantig. De bladeren zijn lijnvormig en spits, tegenoverstaand, en kruislings langs de stengel geplaatst. De alleenstaande, tot 4 cm grote, tweeslachtige bloemen zijn paarsachtig tot roze, met vijf aan de top ondiep ingesneden kroonbladen, zonder harde uitsteeksels in de keel.^[1] De vijf kelkbladen zijn vergroeid tot een langwerpige kelkbuis met tien krachtige ribben. De vrucht is een doosvrucht. De bloeitijd is juni tot oktober, met een piek in augustus.

Voorkomen[bewerken | brontekst bewerken]

Het hemelroosje staat op open, zonnige tot licht beschaduwde plaatsen, op droge tot matig droge, goed gedraineerde, neutrale tot zwak basische bodems van zand, zandige leem of klei, maar ook een stenige ondergrond is mogelijk. In gebieden waar de soort van nature voorkomt, groeit ze op droge hellingen en in struwelen. De soort komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied en de Canarische Eilanden, maar is al sinds de 17de eeuw in cultuur in landen daarbuiten.

Naamgeving[bewerken | brontekst bewerken]

Het hemelroosje kreeg van Linnaeus in 1753 in Species plantarum de botanische naam Agrostemma coeli-rosa. "Coeli-rosa" betekent "roos van de hemel".

Synonymie[bewerken | brontekst bewerken]

Agrostemma coeli-rosa L. Species plantarum: 436 (1753) (basioniem)
- Lychnis coeli-rosa (L.) Desr. Encyclopedie Methodique. Botanique 3: 644 (1789)
- Eudianthe coeli-rosa (L.) Fenzl ex Endl. Catalogus Horti Academici Vindobonensis 2: 342 (1842)
- Pontinia coeli-rosa (L.) Fr. Botaniska Notiser 1843: 141 (1843)
- Coronaria coeli-rosa (L.) Fr. ex Heynh. Nomenclator botanicus hortensis 2: 161 (1846)
- Silene coeli-rosa (L.) Godr. Mémoires de la société royale des sciences, lettres et arts de Nancy 1846: 174 (1847)
- Lychnidia coeli-rosa (L.) Pomel Nouveaux Matériaux pour la Flore Atlantique: 207 (1874)
Lychnis clavata Moench Supplementum ad methodum plantas a staminum situ describendi: 307 (1802)
Silene rugosa Pers. Synopsis plantarum 1: 498 (1805)
Lychnis coeli-rosa var. aspera Poir. Encyclopedie Methodique. Botanique Supplement 3: 537 (1814)^{[noot 1]}
- Viscaria aspera (Poir.) Hook. Botanical Magazine 70: t. 4075 (1844)
- Lychnis aspera (Poir.) Hook. Botanical Magazine 70: t. 4075 (1844) pro syn.
- Silene aspera (Poir.) A.Braun ex Asch. Flora der Provinz Brandenburg 1: 85 (1860)
Lychnis coeli-rosa var. laevis Poir. Encyclopedie Methodique. Botanique Supplement 3: 537 (1814)^{[noot 2]}
Lychnis coeli-rosa var. pusilla Poir. Encyclopedie Methodique. Botanique Supplement 3: 537 (1814)^{[noot 2]}
Viscaria oculata Lindl. Edwards's Botanical Register 29: t.53 (1843)
- Lychnis oculata (Lindl.) Backh. Botanical Magazine 70: t. 4075 (1844)
- Eudianthe oculata (Lindl.) A.Braun Delectus seminum in horto botanico Friburgensi collectorum 1849: 2 "Eudyanthe" (1849)
- Silene oculata (Lindl.) Graebn. Synopsis der mitteleuropaischen Flora 5(2): 179 (1921)
Lychnis coelestis St.-Lag. Annales de la Société Botanique de Lyon 7: 70 (1880), nom. illeg.^{[noot 3]}

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Hemelroosje (Silene coeli-rosa) op SoortenBank.nl (gearchiveerd) (gebaseerd op de Heukels²³, dit is de voorlaatste uitgave)
Hemelroosje (Silene coeli-rosa), verspreiding in Nederland, volgens de atlas van Floron.
Silene coeli-rosa (L.) Godr. in Plants Of the World Online

Noten

↑ Door diverse auteurs wordt de naam geciteerd als "Lychnis aspera" Poir. maar Poiret publiceert de naam hier als een variëteit van Lychnis coeli-rosa.
↑ ^a ^b Voor deze naam geldt hetzelfde als voor L. coeli-rosa var. aspera: de naam wordt door diverse auteurs als soortnaam geciteerd, maar werd door Poiret als een variëteit van Lychnis coeli-rosa gepubliceerd.
↑ Saint-Lager stelde hier voor een reeks namen waarvan de soortsaanduiding uit twee woorden bestond (waaronder "Coeli rosa") nieuwe namen voor. Daar was al een andere oplossing voor, namelijk de twee woorden verbinden door een koppelteken, en de voorgestelde namen waren daarmee overbodig.

Bronnen en/of referenties

↑ ^a ^b Duistermaat, H. (2020). Heukels' Flora van Nederland ed. 24: 531

[2] Door diverse auteurs wordt de naam geciteerd als "Lychnis aspera" Poir. maar Poiret publiceert de naam hier als een variëteit van Lychnis coeli-rosa.

[Poiret-3] Voor deze naam geldt hetzelfde als voor L. coeli-rosa var. aspera: de naam wordt door diverse auteurs als soortnaam geciteerd, maar werd door Poiret als een variëteit van Lychnis coeli-rosa gepubliceerd.

[4] Saint-Lager stelde hier voor een reeks namen waarvan de soortsaanduiding uit twee woorden bestond (waaronder "Coeli rosa") nieuwe namen voor. Daar was al een andere oplossing voor, namelijk de twee woorden verbinden door een koppelteken, en de voorgestelde namen waren daarmee overbodig.

[Heukels-1] Duistermaat, H. (2020). Heukels' Flora van Nederland ed. 24: 531

[1]

[noot 1]

[noot 2]

[noot 3]