Mamenchisauridae

Mamenchisaurus sinocanadorum

De Mamenchisauridae zijn een groep plantenetende sauropode dinosauriërs, behorende tot de Eusauropoda.

Naamgeving

In 1972 benoemden Yang Zhongjian en Zhao Xijin een familie Mamenchisauridae om Mamenchisaurus een plaats te geven. De Chinese naam van de familie was in 1965 al door Zhao gebruikt en soms wordt hij daarom als enige naamgever beschouwd.

Een klade Mamenchisauridae werd in 2007 door Darren Naish en David Michael Martill gedefinieerd als de groep die bestaat uit Mamenchisaurus constructus en alle soorten nauwer verwant aan Mamenchisaurus dan aan Saltasaurus loricatus.

Evolutie

De Mamenchisauridae worden meestal beschouwd als een typisch Aziatische groep. Die omvat de vele soorten die in het geslacht Mamenchisaurus benoemd zijn en waarvan de onderlinge verwantschap nog slecht onderzocht is. Andere mogelijke Aziatische geslachten zijn Chuanjiesaurus, Qijianglong, Eomamenchisaurus, Huangshanlong, Klamelisaurus, Omeisaurus, Tienshanosaurus, Yuanmousaurus, Xinjiangtitan, Tonganosaurus en Analong. Van al deze vormen is de positie echter omstreden en Omeisaurus wordt ook wel ondergebracht in een eigen Omeisauridae. Chinese onderzoekers hebben jarenlang mamenchisauriden bij voorkeur bij Mamenchisaurus zelf ondergebracht zodat dit geslacht hoogstwaarschijnlijk parafyletisch is: sommige mamenchisaurussoorten zijn dus nauwer aan andere mamenchisauriden verwant dan aan elkaar. Sommige onderzoekers prefereren sinds 2020 te spreken van CMTs, Core Mamenchisaurus-like Taxa.

In de Jura lag het gebied van China tamelijk geïsoleerd

In 2018 heeft een cladistische analyse de Afrikaanse Wamweracaudia in de Mamenchisauridae gevonden, als enige geslacht buiten Azië. Dit suggereert een radiatie naar het westen tijdens de latere Jura of wellicht een ruime verspreiding reeds in het begin van hun evolutie, voordat Oost-Azië geïsoleerd raakte.

Als Tonganosaurus inderdaad een mamenchisauride is, is de groep tamelijk oud want deze stamt uit het Pliensbachien, de vroege Jura. De benoemde geslachten komen verder uit de middelste en late Jura. Misschien heeft de groep het echter langer uitgehouden. Uit Thailand zijn resten gemeld die aan de Mamenchisauridae zijn toegewezen en die zouden stammen uit het vroege Krijt. In 2019 werd na een nieuwe calibratie van de geologische lagen zelfs gesteld dat het geslacht Mamenchisaurus nog tijdens het Aptien voorkwam, 114 miljoen jaar geleden.

Fylogenie

Ook de externe fylogenie van de groep is omstreden geweest. Yang, en Paul Upchurch in 1998, dachten aan een nauwe verwantschap met de Diplodocoidea gezien de lange nek en de sledevormige chevrons. John Stanton McIntosh zag in 1990 de groep als een Mamenchisaurinae binnen de Diplodocidae. De procoele voorste staartwervels suggereerden ook een overgang naar de Titanosauria via Euhelopus. Tegenwoordig worden deze kenmerken als een geval van convergente evolutie gezien. Moderne analyses plaatsen de Mamenchisauridae basaal in de Eusauropoda, buiten de Neosauropoda.

De typische proporties van een mamenchisauride

Een mogelijke positie in de evolutionaire stamboom toont het volgende kladogram.

Sauropoda	Antetonitrus      Vulcanodon      Spinophorosaurus  Eusauropoda   Shunosaurus      Barapasaurus      Patagosaurus      Mamenchisauridae   Mamenchisaurus  Omeisaurus      Cetiosaurus      Jobaria  Neosauropoda

Bouw en levenswijze

De Mamenchisauridae bestaan uit middelgrote tot reusachtige soorten. Hun nekken zijn zeer lang, soms tot zeventien meter, de langste uit het bekende dierenrijk. Het is omstreden of deze dienden om een groot horizontaal bereik te hebben op de bodem of om hoog in de bomen te reiken, misschien zelfs met een opgericht lichaam dat op de staart steunde, een mogelijke functie voor de sledevormige chevrons. Daarop kan ook het naar achteren geroteerde bekken wijzen. Veel soorten hebben vergroeide achterste ruggenwervels. Misschien vulden de Mamenchisauridae dezelfde ecologische niche als in Noord-Amerika de Diplodocidae die ook lange nekken en een bolle kop met teruggetrokken neusgaten hadden. De Mamenchisauridae verschilden er echter van door spatelvormige in plaats van stiftvormige tanden die ook achter in de kaken stonden, een smallere schedel, langere voorpoten en een kortere staart.

Literatuur

• S. Chao. 1965. "[China’s largest dinosaur—Hehchuan-Mamenxian dragon]". [Bulletin of Biology] 1965(4): 35-37
• Young, C.C. and Zhao, X. 1972. "Mamenchisaurus hochuanensis sp. nov.". Institute of Vertebrate Palaeontology and Palaeoanthropology Monographs Series A 8: 1-30
• Naish D. & Martill D.M. 2007. "Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: basal Dinosauria and Saurischia". Journal of the Geological Society, London 164: 493–510
• Suteethorn, S., Le Loeuff, J., Buffetaut, E., Suteethorn, V., and Wongko, K. 2013. "First evidence of a mamenchisaurid dinosaur from the Upper Jurassic–Lower Cretaceous Phu Kradung Formation of Thailand". Acta Palaeontologica Polonica 58(3): 459–469
• Wang, J.; Norell, M.A.; Pei, R.; Ye, Y. & Chang, S.-C, 2019, "Surprisingly young age for the mamenchisaurid sauropods in South China", Cretaceous Research 104: 104176