Grote Markt (Groningen)

Bestand:Eerelman*.jpg

De Grote Markt in 1920, schilderij van Otto Eerelman

De grote Markt met het Stadhuis, gezien vanaf de Martinitoren

De Grote Markt , historisch ook Breede Merckt, is het middelpunt van de stad Groningen. De Markt wordt gedomineerd door de Kroeg Martinitoren en het stadhuis. Andere prominente gebouwen zijn het Goudkantoor en het nieuwe Waagstraat-complex.

De Grote Markt was voor de oorlog een van de fraaiste pleinen in Nederland. Het schilderij van Otto Eerelman toont de markt in zijn vroegere glorie. Tijdens de bevrijding van de stad, in april 1945, werden grote gedeelten van de West-, Noord- en Oostzijde vernietigd, of althans zwaar beschadigd. Na de oorlog werden hier gebouwen neergezet in de stijl van de wederopbouw. Aan de westzijde werd op de plaats van de vroegere Waagstraat ook een "nieuw stadhuis" van de architect Jo Vegter tegen het bestaande stadhuis uit 1810 aangebouwd. In de jaren negentig werd dit stadhuis weer afgebroken om plaats te maken voor het huidige Waagstraatcomplex, ontworpen door de Italiaanse architect Adolfo Natalini.

Geschiedenis

Aangenomen wordt dat Groningen van origine een esdorp is. Het ligt dan voor de hand om de brink te situeren op de huidige Grote Markt. De essen zijn dan gesitueerd aan de west en oostzijde van de stad, nog te herkennen in de straatnaam Oosterhamrikkade. Anderzijds is ook bekend dat de stad steeds een handelscentrum is geweest bij de Aa en de Hunze. De Grote Markt is, althans voorzover bekend uit bronnen, ook nimmer aangeduid met Brink, wat bijvoorbeeld in Helpman nog wel voorkomt. Voor zover uit archeologisch onderzoek bekend, stond de oudste bebouwing niet aan de Grote Markt, maar aan het Martinikerkhof.

Vanouds komen de belangrijkste straten van de stad uit op de Grote Markt. Vanaf de Martinitoren, met de klok mee, zijn dat de Sint Jansstraat, de Poelestraat, de Oosterstraat, de Gelkingestraat, de Herestraat, de Zwanestraat, de Oude Boteringestraat, de Oude Ebbingestraat en de Kreupelstraat. De Markt, dan nog Brede Merckt zou deze verbindingsfunctie al zeer vroeg, in de achtste eeuw, hebben verkregen.

Rond 1200 zou de Markt voor het eerst bestraat zijn. Dat de Markt dan het middelpunt van de stad is staat wel vast. De eerste kerk van de stad, de Sint Maartenskerk verrijst dan ook aan de Markt. Het idee dat de Sint Walburgkerk de oudste kerk van de stad zou zijn is inmiddels wel achterhaald.

Huidige Grote Markt

Grote Markt ZZ, gezien vanaf de Martinitoren

Tegenwoordig is de markt vooral bekend om zijn concentratie van horecagelegenheden, waarvan een groot deel in handen is van Sjoerd Kooistra. De Grote Markt functioneert ook nog steeds als marktplaats. Het plein is ten slotte ook de plek waar stadjers samenkomen als er een prijs is gewonnen door een van de Groninger sportverenigingen, of als de koningin haar verjaardag in Groningen komt vieren.

Groningen kent een Grote-Marktberaad, waarin wordt overlegd over de toekomst van de Grote Markt. Over die toekomst werd de laatste jaren tweemaal een referendum gehouden. Plannen voor een rigoureuze herstructurering van de Noordzijde en een parkeergarage onder de markt werden in 2001 massaal weggestemd. In 2005 vond een referendum plaats over een ingrijpende aanpak van de Oostzijde van de markt. Deze keer stemde een meerderheid van de kiezers voor, maar doordat de opkomst lager was dan 30% was het referendum ongeldig. Dat impliceerde dat de plannen konden worden doorgezet.

Externe links

• www.grotemarktberaad.nl