Joodse begraafplaats (Schimmert)

De kleine Joodse begraafplaats behorende bij het Nederlandse kerkdorp Schimmert, gemeente Nuth, ligt in het gehucht Groot-Haasdal, op de top van de Kleverberg.

De Joodse begraafplaats in het Ravensbos te Schimmert

Detail van de grafsteen van Jacob Caan: zegenende handen

Detail van de grafsteen van David Caen

Ligging

De begraafplaats, die slechts vier graven telt, ligt in het Ravensbos, verscholen in het groen en niet zichtbaar vanaf de openbare weg. Als men de weg van Valkenburg (de zogenoemde Kleverberg) omhoog rijdt, kan men vlak vóór de bebouwde kom van Groot-Haasdal een U-bocht naar links maken om zo op een hoger gelegen plateau te komen (Kleverstraat). Na ca. 100 meter mag men met de auto niet meer verder rijden. Enkele tientallen meters vanaf dit punt ligt de Joodse begraafplaats van Schimmert aan de linkerkant.

De graven

De hardstenen grafstenen dragen zowel een tekst in het Hebreeuws, als in het Nederlands. Tevens staan de data op de grafstenen zowel als volgens de Joodse kalender als de Gregoriaanse kalender weergegeven.De Hebreeuwse teksten beginnen allen met de tekst ןפ (PN), hetgeen staat voor Po Niqbar (hier is begraven), of met de tekst פט (PT), hetgeen staat voor Po Tamoen (hier is verborgen) en eindigen met הבצנר, (TNSHB) hetgeen staat voor Tijeh Nisjmato Tseroer Bitsoer Hachajim (zijn/ haar ziel gebundeld in de vlecht [der zielen] des levens). Deze teksten zijn vergelijkbaar met het Latijnse r.i.p. (requiescat in pace, oftwel: rust in vrede) op Christelijke grafstenen.

De teksten op de grafstenen zijn met enige moeite nog vrij goed te lezen, maar ze zijn al duidelijk aangetast door een eeuw weer en wind. De stenen zijn erg groot en zo'n twee meter hoog.

Begravenen

De overledenen die hier zijn begraven zijn (op de foto van links naar rechts):

• David Benedik, echtgenoot van Eva Claessen, geboren 10-09-1820 te Schimmert, overleden op 20-07-1898 te Schimmert, 77 jaren oud. Koopman van beroep. Het Nederlandstalige grafschrift luidt: Hier rust David Benedik, echtgenoot van Eva Claessen, overleden in den ouderdom van 78 jaren, 1 av 5658/ 20 juli 1898. In het Hebreeuws staat er verder: Hier rust een oud man, verzadigd van dagen, de ge'eerde David zoon van Efraim Baruch, hij ging naar zijn eeuwigheid op woensdag de eerste dag Av 5658.

• David Caen, echtgenoot van Sophia Soesman, geboren op 11-08-1815 te Schimmert, overleden op 08-01-1903 te Hulsberg, 87 jaren oud. Het Nederlandstalige grafschrift luidt: Hier rust David Caen, echtgenoot van Sophia Soesman, geboren te Haasdal-Schimmert 11 augustus 5575/ 1815, overleden te Hulsberg 8 januari 5663/ 1903. In het Hebreeuws staat er verder: Hier rust een rechtschapen en goed man, hij deed goed voor de armen. Gedurende zijn leven beliefde hij de Tora en deed aan godsdienstelijk werk en deed weldaden. Hij was Tuvia zoon van Pin'has Hacohen. Zijn ziel steeg ten hemel op donderdag 9 Tevet en hij werd begraven op zondag de twaalfde van dezelfde maand 5663.

• Jacob Caan, echtgenoot van Caroline Stiel, geboren 11-08-1815 te Schimmert, overleden 16-11-1882 waarschijnlijk te Hulsberg, 62 jaren oud. Slager en graankoopman van beroep. Het Nederlandstalige grafschrift luidt: Den onvergetelijke echtgenoot en vader , Jacob Caan, overleden in het 63ste levensjaar, den 5e kislev/ 13 november 1882. In het Hebreeuws staat er verder: Grafsteen van een rechtschapen en rechtdoende man, de geeerde heer Jacob Hacohen, zoon van de geeerde heer Pin'has Hacohen zaliger, overleden op dinsdag, 3 Kislev van het jaar 5643, in de leeftijd van drieenzestig jaar.

• Caroline Caan (meisjesnaam: Stiel), echtgenote van Jacob Caan, geboren 23-05-1832 te Eschweiler (Duitsland), overleden op 21-08-1914 te Schimmert, 82 jaren oud. Het Nederlandstalige grafschrift luidt: Den onvergetelijke moeder Caroline Caan, geboren Stiel, in het 83ste levensjaar den 29e av 5674/ 21 augustus 1914. In het Hebreeuws staat er verder: Grafsteen van de bejaarde vrouw, de meest waardevolle der vrouwen, godvrezend, een zegen voor haar man en zonen, gewillig in weldadigheid, Mevrouw Keijlle, dochter van de geeerde Abraham, weduwe van de geeerde Jacob, zoon van de geeerde Pin'has Hacohen, gestorven in goede naam op de vooravond van de heilige sabbat 29 av 5674.

David Caen en Jacob Caan waren broers van elkaar. Uit een gezin van 10 kinderen was David het tweede kind en Jacob het vijfde. Jacob Caen is op 06-11-1854 in Schimmert getrouwd met Caroline Stiel. Het paar had 10 kinderen.

De echtgenote van David Caen, Sophia Soesman, is begraven in Meerssen. De echtgenote van David Benedik, Eva Claessen, is begraven in Valkenburg.

Er is verwantschap met de familienamen Caan en Caen, alsook met Cain, Caanen, Caenen, enz. Deze namen komen allen van de naam naam Cohen. Dit verklaard waarom er op de grafsteen van Jacob Caan een afbeelding staat van zegenende handen.

Merk op dat David Caen en Jacob Caan met zekerheid volbloed broers waren, maar dat hun achternamen toch verschillend zijn gespeld. Waarschijnlijk was dit oorspronkelijk een foutje bij de inschrijving in het bevolkingsregister (vergelijk dit met de schrijfwijze van de bekende achternaam Jansen of Janssen (één of twee s-en).

Overige informatie

Joodse graven worden uit principe niet geruimd en zijn dus 'eeuwig'. Alleen bij zéér dringende redenen kan ertoe besloten worden om graven te verplaatsen. Mensen worden vaak boven elkaar begraven. Immers, als de resten van de overledene die het eerst werd begraven zijn verteerd, ontstaat er vanzelf ruimte voor een nieuw graf.

Er zijn twee soorten Joodse begraafplaatsen, namelijk Sefardische en Asjkenazische. Sefardische begraafplaatsen worden gekenmwerkt door liggende grafstenen, terwijl op Asjkenazische begraafplaatsen de grafstenen rechtop staan. De Joodse begraafplaats in Schimmert is een Asjkenazische begraafplaats.

De Joodse begraafplaats van Schimmert was een privébezit, hetgeen de kleine hoeveelheid begravenen verklaart. Naar de afstammelingen van de begravenen wordt thans genealogisch onderzoek gedaan.

De Joodse gemeenschap van Schimmert omvat slechts enkele leden. Zij zullen niet in Schimmert, maar elders begraven worden, zoals bijvoorbeeld in Maastricht (begraafplaats Tongerseweg), waar een grotere Joodse gemeenschappen is. Onder de Joodse gemeente van Maastricht valt onder andere Schimmert, maar ook omliggende plaatsen zoals Beek, Meerssen en Gulpen.

Enkele jaren geleden is de Joodse begraafplaats van Schimmert opgeknapt en van woekerend groen ontdaan.