Homofobie

Protest tegen homoseksuelen.

Demonstratie tegen homofobie in Parijs, 2005

Homofobie (van de afkorting homo voor "homoseksueel" en fobie, "vrees, angst") is letterlijk de angst voor homoseksualiteit. Het woord is in de twintigste eeuw gevormd, echter met als betekenis: een haat voor of afkeer van homoseksuelen en homoseksualiteit.

Het woorddeel "fobie" moet hier dan ook niet letterlijk worden opgevat: het gaat niet om een psychische aandoening, zoals bij reguliere fobieën.

Agressie

Vele verdedigers van homo- en lesborechten gebruiken de term "homofobie" om uitingen of gedragingen te beschrijven die gemotiveerd zijn door verzet tegen de belangen van homoseksuelen. Het kan daarbij gaan om uiteenlopende manifestaties, variërend van minachtende opmerkingen, roddel en het belachelijk maken van homoseksuele personen tot sterkere verbale of fysieke agressie.

Argument en afkeer

Deze verdedigers stellen dat er geen [rede|rationele kritiek op homoseksualiteit bestaat, en dat bijgevolg ieder argument tegen homoseksualiteit van irrationele aard is.

Wat er dan ten grondslag ligt aan dit afwijzen van homoseksualiteit, is voor discussie vatbaar. Een aantal mogelijkheden zijn geopperd:

• De angst om zelf homoseksueel te worden
• De angst voor verdrongen homoseksuele componenten in de eigen persoonlijkheid (dit wordt wel autohomofobie genoemd)
• Onzekerheid omtrent de eigen (seksuele) identiteit
• Onbegrip voor alles wat anders is, resulterend in afwijzing ervan
• Afgunst tegenover homoseksuelen (al is moeilijk te preciseren waarop die afgunst dan gebaseerd is).
• Het niet normaal vinden dat 2 mensen van het zelfde geslacht een koppel kunnen zijn of zelfs kunnen trouwen. Dit kan een religieuze of culturele grondslag hebben.
• Het huwelijk zien als iets tussen twee mensen van een verschillend geslacht.
• Homoseksualiteit niet normaal vinden.
• Afkeer van homoseksualiteit omdat homoseksuelen geen kinderen kunnen krijgen. Dit kan zowel een persoonlijk oogmerk hebben (de teleurgestelde vader die nu nooit opa zal worden), maar ook een maatschappelijk-nationalistische (een lager geboortecijfer betekent een kleinere nationale bevolking).

Een verouderd idee in de psychiatrie is dat de afkeer tegen homoseksualiteit een "vitale aversie" zou zijn: gedacht werd indertijd dat de afweer tegen gelijkgeslachtelijke voorkeur in de "normale" mens zou zijn "ingeprogrammeerd". Dit denkbeeld is allang verlaten: de "vitale" afkeer bleek allesbehalve universeel te zijn, en enige tijd werd gesproken van een "pseudo-vitale afkeer".

Daarmee zijn de bovengenoemde mogelijke grondslagen voor de afkeer terug te voeren op conditionering: opvoeding en omgeving hebben de homofobe persoon afkerig leren zijn van homoseksualiteit.

Discriminatie

Het begrip homofobie wordt vaak als parallel aan racisme of seksisme gebruikt. Indien de houding zich manifesteert in uitingen of in gedragingen, is dan ook van discriminatie sprake: homoseksuele mensen worden dan immers benadeeld op grond van het feit dat zij tot een bepaalde groep behoren.

Onderzoek

De term homofobie kent inmiddels een uitgebreide onderzoeksgeschiedenis in de sociale wetenschappen. Het onderzoek richt zich op de afkeer van homoseksualiteit, maar ook op het gedrag dat uit die afkeer voortvloeit.

Lesbofobie

Lesbofobie is een term die specifiek refereert aan homofobie gericht tegen vrouwen. Lesbofobie is de angst voor vrouwelijke homoseksualiteit (lesbianisme), met name de angst voor het verschijnsel vrouwelijke homoseksualiteit, de beleefsters hiervan en/of de handelingen en expressievormen die met het voorgaande worden geassocieerd; of de angst om zelf lesbisch te worden; alsmede het gedrag of de houding voortkomend uit deze angst.

De term lesbofobie ontstond om lesbiennes en de vijandigheid tegen hen zichtbaarder te maken. Voorts heeft lesbofobie enkele specifieke kenmerken en oorzaken. Vaak gaat het bijvoorbeeld gepaard met seksisme en machismo.

Mediabestanden

Zie de categorie Homophobia van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.