Nijl

Nijl
Lengte	6695 km
Hoogte (bron)	1134 m
Debiet	2830 m³/s
Stroomgebied	3.400.000 km²
Bron	Blauwe Nijl / Witte Nijl
Monding	Middellandse Zee
Stroomt door	Egypte - Soedan- Zuid-Soedan - Oeganda - Ethiopië
De Nijl in Egypte
Portaal    Geografie

Het stroomgebied van de Nijl.

De Nijl (in het Arabisch النيل an-nīl) is met een lengte van 5499 tot 6695 km (door verschillende manieren van meten) de langste of de op één na langste rivier van de wereld (dit hangt ervan af welke lengte men aan de Amazone toekent; hierover is niet iedereen het eens).

De Nijl ontspringt als Blauwe Nijl in Ethiopië in het Tanameer en als Witte Nijl in het Victoriameer. Het Victoriameer bevindt zich tussen de drie landen Oeganda, Kenia en Tanzania. De Witte Nijl stroomt vervolgens van hieruit via Zuid-Soedan naar Soedan, waar de beide takken bij de hoofdstad Khartoem samenkomen. Daarna stroomt de rivier door Egypte naar het noorden, om ten slotte in een ruime delta uit te monden in de Middellandse Zee.

Bron van de Nijl

De bron van de Nijl is lange tijd onbekend gebleven. In de 19e eeuw werd voor het eerst het Victoriameer, dat op het verloop van de rivier ligt, geïdentificeerd als bron van de Nijl door John Hanning Speke. Maar uit verder onderzoek is gebleken dat het kleinere Tanameer verantwoordelijk is voor meer dan 72% van het water dat door de Nijl stroomt. Voor die tijd hebben diverse expedities getracht de bron te vinden, onder wie David Livingstone en de Nederlandse avonturierster Alexandrine Tinne. Sinds 2005 wordt echter aangenomen dat de bron ligt in het Nationaal park Nyungwe Forest in Rwanda en via de rivier de Rukarara en de rivier Akagera naar het Victoriameer loopt. De nieuwe gegevens maken de rivier 107 km langer dan voorheen geschat.

Het overstromen van de Nijl

De Nijl is een samenvloeiing van de Blauwe Nijl (ontspringt in Ethiopië) en de Witte Nijl (ontspringt in het Victoriameer). De Witte Nijl heeft een basisdebiet. Dit debiet wordt groter door de neerslag (afkomstig van het regenseizoen) die in Oeganda valt, waar de Witte Nijl doorheen stroomt. Hetzelfde gebeurt met de Blauwe Nijl; haar debiet wordt groter door de neerslag die in Ethiopië valt. Het regenseizoen in Oeganda valt echter vroeger dan het regenseizoen in Ethiopië, waardoor de Nijl gedurende een lange periode veel water aangevoerd krijgt. In Soedan stromen deze rivieren samen in de Nijl. Doordat het debiet zo groot is (het basisdebiet van de Witte en de Blauwe Nijl gecombineerd met de regen van de regenseizoenen) overstroomt de Nijl. In de meeste jaren is er genoeg neerslag om dit te doen gebeuren.

De Nijl is van groot belang voor Oeganda. De vlak bij de oorsprong van de rivier bij de stad Jinja aangelegde stuwdam, Speke's dam, is verantwoordelijk voor het grootste deel van de energievoorziening van heel Oeganda. Oeganda voert zelfs elektrische energie uit.

De Nijl was en is van groot belang voor Egypte. Egypte is een vruchtbaar land in de Sahara en dat komt door de bevloeiing door de Nijl. Egypte werd daarom ook wel het geschenk van de Nijl genoemd. De Nijl kon het leven van een Egyptenaar totaal veranderen. Zonder de jaarlijkse overstroming van de Nijl was er geen voedsel, want er was geen irrigatiesysteem. Maar als de Nijl te lang buiten zijn oevers trad verging het gewas en was er te weinig eten.

De Nijl overstroomt niet meer in Egypte sinds de aanleg van de Aswandam in de jaren 60 van de 20e eeuw, waarna het Nassermeer ontstond. In Zuid-Soedan wordt een groot deel van de hoofdstroom van de Nijl via het Jonleikanaal afgeleid, waardoor het Suddmoeras minder water krijgt. Zowel het stuwmeer in Boven-Egypte als het kanaal in Zuid-Soedan zijn te herkennen op de kaart hiernaast.

Stuwdammen

In het zuiden van Egypte ligt in de Nijl de Aswandam, die zorgt voor drinkwater en het opwekken van elektriciteit. De eerste stuwdam in Aswan kwam gereed in 1902, maar ging gebukt onder een grote inefficiëntie, waardoor de sluizen moesten worden opengezet telkens als het in Ethiopië te veel regende. Begin jaren 60 werd de Aswan High Dam gebouwd.

Soedan wil twee nieuwe stuwdammen bouwen op de Nijl, iets wat Egypte met alle middelen wil voorkomen. De Egyptenaren willen hun irrigatieplannen (het grootste is het Toshka-project ter hoogte van Aboe Simbel) niet zien sneuvelen als gevolg van te weinig water. De Soedanezen hebben stroom nodig om hun snel groeiende bevolking van het nodige comfort te voorzien. Een stuwdam bij de 2e en 4e Nijl-cataracten kan voor een forse uitbreiding van het landbouwareaal zorgen. Recentelijk kwam er een lichte toenadering tussen Caïro en Khartoem, waarna de grens in 1998 weer openging. De betere betrekkingen dreigen echter, nu de plannen voor twee nieuwe stuwdammen in het noorden van Soedan concreet zijn geworden, weer te verslechteren.

Zie ook

• Egypte
• Oude Egypte
• Lijst van langste rivieren ter wereld

Mediabestanden

Zie de categorie Nile van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties