Alexine Tinne

Alexandrine Tinne
	Alexandrine Tinne gefotografeerd door Robert Jefferson Bingham
Algemene informatie
Volledige naam	Alexandrine Pieternella Françoise Tinne
Geboren	17 oktober 1835; Den Haag, Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
Overleden	1 augustus 1869; Nabij Ghat (Libië)
Nationaliteit	Nederlands
Beroep	Ontdekkingsreizigster
Bekend van	Eerste westerse vrouw die in Centraal-Afrika doordrong en eerste westerse vrouw die ver in de Sahara reisde

Alexandrine "Alexine" Pieternella Françoise Tinne (Den Haag, 17 oktober 1835 – nabij Ghat (Libië), 1 augustus 1869) was een Nederlandse ontdekkingsreizigster die in 1862 en 1863 als eerste westerse vrouw in Centraal-Afrika doordrong en vervolgens in 1868/69 ook als de eerste westerse vrouw ver in de Sahara reisde.^[1] Ook was ze Nederlands eerste belangrijke fotografe. Van locaties in Den Haag en het interieur van haar huis aan het Lange Voorhout maakte ze in de zomer 1860 en winter 1860/61 een veertigtal foto's van groot formaat. In het World Museum te Liverpool wordt een belangrijke verzameling etnografische voorwerpen uit Centraal- en Noord-Afrika van haar bewaard.

Levensloop

Toen Alexandrine Tinne geboren werd, woonden haar welgestelde ouders op de Herengracht 17 in Den Haag. Ze was de dochter van Philippe Frédéric Tinne (1772-1844) en zijn tweede echtgenote jkvr. Henriette Marie Louise van Capellen (1796-1863), oudste dochter van viceadmiraal jhr. Theodorus Frederik van Capellen (1761-1824).^[2] Ze had twee halfbroers uit haar vaders eerste huwelijk.

Reizen

In 1862 vertrok ze samen met haar moeder met enkele boten uit Caïro om de bovenloop van de Nijl te verkennen. Ook Adrienne Steengracht (zuster van Henriette) en vier bediendes reisden mee. Bij deze tocht verkende ze de Nijl tot in Zuid-Soedan. Op 4 april 1862 arriveerde de groep in Khartoum. Een maand later trokken zij verder zuidwaarts. Henriette en Alexandrine maakten de tocht daarna nog een keer, toen voegde ook de Duitse ontdekkingsreiziger Theodor von Heuglin zich bij het uitgebreide reisgezelschap. Adrienne bleef toen ruim veertien maanden in Khartoum achter. Nadat moeder en dochter terug waren, overleed Henriette. Ze verlieten Khartoum in juli 1864 en keerden naar Caïro terug om een volgende reis voor te bereiden.

In 1869 vertrok ze vanuit Algiers voor een reis door de Sahara. Haar karavaan werd door Toearegs aangevallen, die werden geholpen (en waarschijnlijk ingeschakeld) door Arabieren uit Tinnes eigen gezelschap. Tinne werd vermoord door twee houwen met een zwaard en een geweerschot. Ze stierf door bloedverlies.^[3]^[4]

Haar leven werd in 2007 verfilmd onder de titel Als een vlieg naar de vlam door BarBara Hanlo.

Trivia

In april 2013 werd door PostNL een postzegel uitgebracht van Alexandrine Tinne en vijf andere bijzondere vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, in het kader van het verschijnen van het boek (en de tentoonstelling) 1001 vrouwen.
De afleveringen van 1 en 8 december 2013 van de VPRO-serie O'Hanlons Helden waren gewijd aan Alexandrine Tinne.

Afbeeldingen

Alexine Tinne door Henri d'Ainecy Montpezat (1849). Collectie Haags Historisch Museum
Alexine Tinne in Den Haag (ca. 1860) (Collectie Nationaal Archief)
Alexine Tinne en familie, foto Robert Bingham, ca.1860. (Collectie RKD)
Tournooiveld Den Haag, foto door Alexine Tinne. (Collectie Haags Gemeentearchief)
Kamer in Beiroet, tekening door Alexandrine Tinne. (Familiearchief)

Externe links

Portret in Digitaal Vrouwenlexicon
Spot op... Alexandrine Tinne
Afleveringen 1 en 2 van O'Hanlons Helden over Tinne op Uitzending Gemist.

Zie ook

Lijst van vrouwelijke ontdekkingsreizigers

Literatuur

Robert Joost Willink, Graf 106. Reizen in het spoor van de Tinnes. Delft, 2014, ISBN 9789059728554
Robert Joost Willink, Reis naar het Noodlot. Het Afrikaanse avontuur van Alexine Tinne (1835-1869). Amsterdam, 2012, ISBN 9789089644589
Robert Joost Willink, The Fateful Journey, The Expedition of Alexine Tinne and Theodor von Heuglin in Sudan (1863-1864). A study of their travel accounts and ethnographic collections. Amsterdam, 2011. ISBN 9789089643520
Pauline Vijverberg, Alexine, Roman. Amsterdam, 2010. ISBN 978-90-446-1521-0
Sunny Jasmijn Jansen, Zwerftocht door Afrika, De ontdekkingsreis van Alexandrine Tinne. Amsterdam, 2008. ISBN 978-90-8560-552-2
Kora Bentvelsen, Freule Alexandrine Tinne: pionier in de Sahara. Lelystad, 2008 (AO 2898). ISBN 978-90-8587-078-4
Antje Köhlerschmidt, Alexandrine Tinne (1835-1869) - Afrikareisende des 19. Jahrhunderts. Zur Geschichte des Reisens. Magdeburg, 1994 (phil. Diss.)
Wolf Kielich, Vrouwen op ontdekkingsreis; avonturiersters uit de negentiende eeuw. Amsterdam, 1990 (Rainbow Pockets nr. 90). ISBN 90 6766 090 6
Jan G. Kikkert, Hoe ver we zullen komen, weet ik niet; het avontuurlijke leven van Alexandrine Tinne (1835 - 1869). Bussum, 1980. ISBN 9060104064 [vermeerderde herdruk onder de titel: Een Haagse dame in de Sahara; het avontuurlijke leven van Alexandrine Tinne (1835-1869). Amsterdam, 2005 ISBN 9041705562)]
Clara Eggink, De merkwaardige reizen van Henriëtte en Alexandrine Tinne. Amsterdam, 1960. (Herdruk 1976: ISBN 9025803512)

Voetnoten

↑ Zie haar geboorteakte in het Haags Gemeentearchief (geboorten 1835, akte 1635) voor de juiste schrijfwijze van haar naam.
↑ Het geslacht Van Capellen is opgenomen in Nederland's Adelsboek 81 (1990-1991), pp. 49-55 (52 voor Henriette Marie Louise)
↑ Tinne (1835-1869), Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland, op huygens.knaw.nl. Hierin:"Op 24 juli 1869 streek de karavaan neer bij Wadi Sjergui. Daar werd het kamp op 2 augustus overvallen door Arabieren en Toearegs. Alexine Tinne werd met twee zwaardhouwen en een geweerschot vermoord, het kamp werd geplunderd en slechts enkele overlevenden wisten te vluchten".
↑ Een gedetailleerder bron: "Het was een Arabier die als eerste de hand sloeg aan de weerloze vrouw [...] met een slag van een scherp wapen op haar nek en schouder, maar ze viel daardoor niet op de grond. Pas na een slag op haar voorarm door een bediende van Hadj es-Scheik zakte ze door bloedverlies in elkaar." (Verslag G. Nachtigal in 1869). O.c., in: Robert Joost Willink: Reis naar het noodlot. Amsterdam University Press, 2012, pag. 183. Zelfde pagina: "Twee Arabieren die in Moerzoek in dienst waren genomen, bonden vervolgens een touw om Alexine's enkels, trokken haar aan de kant en begonnen onder 'grove bespottingen' haar van haar kleding te ontdoen. Terwijl ze aan de gang waren 'kreunde ze zachtjes'.

Zie de categorie Alexandrine Tinne van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Zie haar geboorteakte in het Haags Gemeentearchief (geboorten 1835, akte 1635) voor de juiste schrijfwijze van haar naam.

[2] Het geslacht Van Capellen is opgenomen in Nederland's Adelsboek 81 (1990-1991), pp. 49-55 (52 voor Henriette Marie Louise)

[3] Tinne (1835-1869), Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland, op huygens.knaw.nl. Hierin:"Op 24 juli 1869 streek de karavaan neer bij Wadi Sjergui. Daar werd het kamp op 2 augustus overvallen door Arabieren en Toearegs. Alexine Tinne werd met twee zwaardhouwen en een geweerschot vermoord, het kamp werd geplunderd en slechts enkele overlevenden wisten te vluchten".

[4] Een gedetailleerder bron: "Het was een Arabier die als eerste de hand sloeg aan de weerloze vrouw [...] met een slag van een scherp wapen op haar nek en schouder, maar ze viel daardoor niet op de grond. Pas na een slag op haar voorarm door een bediende van Hadj es-Scheik zakte ze door bloedverlies in elkaar." (Verslag G. Nachtigal in 1869). O.c., in: Robert Joost Willink: Reis naar het noodlot. Amsterdam University Press, 2012, pag. 183. Zelfde pagina: "Twee Arabieren die in Moerzoek in dienst waren genomen, bonden vervolgens een touw om Alexine's enkels, trokken haar aan de kant en begonnen onder 'grove bespottingen' haar van haar kleding te ontdoen. Terwijl ze aan de gang waren 'kreunde ze zachtjes'.

[1]

[2]

[3]

[4]