Anne Zernike
Anne Zernike, ook wel Annie genoemd, (Amsterdam, 30 april 1887 – Amersfoort, 6 maart 1972) studeerde als eerste vrouw theologie aan de Universiteit van Amsterdam en het Doopsgezind Seminarie en werd in 1911 de eerste vrouwelijke predikant van Nederland.[1] Haar beide ouders waren wiskundigen.
Biografie
Zernike werd op de ochtend van 5 november 1911 in het ambt aangesteld door de doopsgezinde gemeente in de Friese plaats Bovenknijpe in de buurt van Heerenveen, nadat ze eerder twee keer een beroep om in Baard (Fr) en in Mensingeweer (Gr) predikant te worden had afgewezen. Op haar verzoek werd door de predikant die haar bevestigde, ds. Wartena uit Heerenveen, geen speciale aandacht besteed aan haar vrouw-zijn. De bijbeltekst waarover zij diezelfde middag haar eerste preek hield kwam uit de tweede brief van Paulus aan de christenen te Corinthe, hoofdstuk 1 vers 24: "Niet dat wij heerschappij voeren over uw geloof, neen, wij zijn medewerkers aan uw blijdschap". In de zomer van 1913 leerde ze de kunstschilder Jan Mankes kennen, met wie ze op 30 september 1915 trouwde, waarna ze naar Den Haag verhuisden. Omdat Mankes aan tuberculose leed, besloten ze in 1916 in het Gelderse Eerbeek te gaan wonen, hopende dat de bosrijke omgeving een gunstige uitwerking op Jan zou hebben. In 1918 kregen ze een zoon en kort daarop promoveerde Anne. In 1920 bezweek Jan Mankes echter op 30-jarige leeftijd aan zijn ziekte. Een jaar later werd Anne Mankes-Zernike predikante van de Nederlandse Protestanten Bond (NPB), nu Vrijzinnigen Nederland, in het Rotterdamse Tuindorp Vreewijk. In Hoofddorp, Arnhem, Heerenveen, Eindhoven en Spijkenisse zijn als eerbetoon straten naar haar vernoemd.
Broer en zus
- Haar één jaar jongere broer Frits Zernike ontving in 1953 de Nobelprijs voor de natuurkunde, terwijl haar zuster Elisabeth Zernike een bekend schrijfster werd.
Trivia
- Anne Zernike was in haar jeugd leerlinge van godsdiensonderwijzeres Jacoba Mossel. Zij was de eerste vrouwelijke godsdienstonderwijzer in Nederland en de eerste vrouw die in een dienst voorging (in de Vrije Gemeente van Amsterdam).
- In april 2013 werd door PostNL een postzegel uitgebracht van Anne Zernike en vijf andere bijzondere vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, in het kader van het verschijnen van het boek (en de tentoonstelling) 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis.
Bibliografie
- Over historisch materialistische en sociaal democratische ethiek, 1918
- Jan Mankes, A. Mankes-Zernike en R.N. Roland Holst, 1923
- Opvoedingsproblemen, 1924
- Rainer Maria Rilke: een benadering, 1925
- Het zwaluwenboek, Ernst Toller (vertaald door A. Mankes-Zernike), 1928
- Historische godsdiensten en universeele religie, 1938
- De mensch en zijn godsdienst, 1941
- Een vrouw in het wondere ambt: herinneringen van een predikante, 1956
Externe link
- Anne Zernike (1887-1972), op Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland
- Artikel Leeuwarder Courant 8-11-1911
- Website over het leven en werken van deze eerste vrouwelijke voorganger
- Anne Zernike 'Om it leauwen en de sinnigens' op Vimeo
Bronnen, noten en/of referenties
Voetnoten
|