Dubravka Ugrešić
| Dubravka Ugrešić | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Dubravka Ugrešić (2012)
| ||||
| Algemene informatie | ||||
| Volledige naam | Dubravka Ugrešić | |||
| Geboren | 27 maart 1949 | |||
| Geboorteplaats | Kutina | |||
| Overleden | 17 maart 2023 | |||
| Overlijdensplaats | Amsterdam | |||
| Land |  Kroatië Nederland
| |||
| Beroep | schrijfster | |||
| Werk | ||||
| Jaren actief | 1971-2023 | |||
| Uitgeverij | Nijgh & Van Ditmar | |||
| Dbnl-profiel | ||||
| (en) IMDb-profiel | ||||
| Website | ||||
| ||||
Dubravka Ugrešić (Kutina, 27 maart 1949 – Amsterdam, 17 maart 2023) was een Nederlands schrijfster, essayiste en literatuurwetenschapper van Joegoslavisch-Kroatische afkomst, die sinds 1996 in Amsterdam woonde.[1] Zij had een internationale reputatie en haar boeken werden in 27 talen vertaald.
Levensloop
[bewerken | brontekst bewerken]Ugrešić studeerde aan de Universiteit van Zagreb vergelijkende literatuurwetenschap en Russische taal- en letterkunde, met de bedoeling om parallel een carrière op te bouwen als wetenschapper in de geesteswetenschappen en als auteur.[2] Ze heeft aanstellingen gehad en colleges gegeven bij verschillende Amerikaanse en Europese universiteiten. Ze schreef freelance voor een aantal Europese kranten en literaire tijdschriften.
Nadat in 1991 de Joegoslavische oorlogen uitbraken, koos Ugrešić duidelijk partij tegen de oorlog en nationalistische ideeën. Ze schreef kritisch over het nationalisme (in zowel Kroatië als Servië), en de misdadigheid van de oorlog (zie haar boek Kultura laži – De cultuur van leugens), en werd al gauw het doelwit van de nationalistisch ingestelde media.[3] Ze werd uitgemaakt voor ‘verrader’, ‘een vijand van het volk’ en een ‘heks’. In 1993 verliet ze Kroatië[2] en ze bleef schrijven in het buitenland. Haar manier van schrijven wordt omschreven als toegankelijk, vernieuwend, intelligent en zowel politiek als emotioneel geladen.
Een van haar bekendste romans is Štefica Cvek u raljama života (Steffie Steek in de klauwen van het leven), gepubliceerd in 1981, een ironische, postmodernistische roman die speelt met de clichés en stereotypen van de triviale literatuur en cultuur. Het werd meteen een succes en werd in 1984 verfilmd door Rajko Grlić.
Ugrešić schonk haar archief aan het Allard Pierson.[4][5]
Ze overleed in 2023 op 73-jarige leeftijd in haar woonplaats Amsterdam.[5][6][7]
Vertalingen
[bewerken | brontekst bewerken]Het werk van Ugrešić is vanuit het Kroatisch vertaald in het Nederlands en in het Albanees, Bulgaars, Duits, Engels, Fins, Frans, Grieks, Hebreeuws, Hongaars, Italiaans, Japans, Lets, Litouws, Macedonisch, Noors, Perzisch, Pools, Portugees, Roemeens, Russisch, Sloveens, Slowaaks, Spaans, Tsjechisch, Turks en Zweeds.
In het Nederlands vertaalde werken
[bewerken | brontekst bewerken]| Bibliografie | |||||
| Jaar | Titel | Titel Ned. vertaling | Uitgeverij | ISBN | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|
| 1981 | Stefica Cvek u raljama zivota | Steffie Steek in de klauwen van het leven | Vertaling 1991. | ||
| 1988 | Forsiranje romana-reke | De sleutel-roman ontsloten | Vertaling 1991. | ||
| 1992 | Zivot je bajka | Het leven is een sprookje | |||
| 1993 | Nationaliteit: geen | Nationaliteit: geen | Een bundeling van haar columns in NRC Handelsblad.[8] | ||
| 1995 | Kultura laži | De cultuur van leugens | Kroatische uitgave 1996. Essaybundel; eerst in het Nederlands verschenen, later pas in andere talen.)[8] | ||
| 1997 | Muzej bezuvjetne predaje | Museum van onvoorwaardelijke overgave | Kroatische uitgave 2001. | ||
| 2001 | Verboden te lezen | ||||
| 2002 | Amsterdam, Amsterdam | ||||
| 2004 | Ministarstvo boli | Ministerie van pijn | Vertaling 2005. | ||
| 2007 | Niemand thuis | ||||
| 2008 | Baba Jaga je snijela jaje | Baba Yaga legt een ei | Vertaling 2010. Zie ook: Baba Jaga | ||
| 2015 | Europa in Sepia | ||||
| 2017 | Lisica | De Vos | Vertaling 2017. | ||
| 2019 | Doba kože | Het tijdperk van de huid[3] | |||
Prijzen
[bewerken | brontekst bewerken]Ugrešić ontving vele literaire prijzen en tekenen van internationale erkenning voor haar werk. In voormalig Joegoslavië kreeg ze onder meer de Nin-prijs, de Meša Selimović-prijs en de K.Š. Gjalski-prijs. Ze was in 2009 een van de veertien genomineerden voor de prestigieuze Man Booker International Prize die werd toegekend aan Alice Munro.
Internationale literaire prijzen en blijken van erkenning:
- 2016 Vilenica Prize, Slovenië.
- 2016 Neustadt International Prize for Literature, Verenigde Staten
- 2012: Jean-Améry-Preis für Europaische Essayistik, Oostenrijk/Duitsland.
- 2010 James Tiptree Literary Award, Verenigde Staten.
- 2006 Genomineerd voor de Independent Foreign Fiction Prize (Prijs voor onafhankelijke buitenlandse fictie). Verenigd Koninkrijk.
- 2004 Premio Feronia van de stad Fiano. Italië.
- 2000 Heinrich Mann-Prijs, Akademie Der Kunste (Kunstacademie). Berlijn, Duitsland.
- 1999 Osterreichischen Staatspreis fur Europaische Literatur 1998 (Oostenrijkse staatsprijs voor Europese literatuur). Wenen, Oostenrijk.
- 1998 SWF-Bestenliste Literaturpreis (Literaire prijs voor boeken op de lijst van beste werken van de Zuidwest-Duitse Omroep). Duitsland.
- 1997 Verzetsprijs 1997, Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945. Nederland.
- 1996 Prix Européen de l'Essai Charles Veillon (Europese Charles Veillonprijs voor de beste essaybundel). Zwitserland.
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- Officiële website
- Dubravka Ugrešić bij complete-review.com
- ↑ Nicole Lucas, Nederlands-Kroatische schrijfster Dubravka Ugresic leeft tussen twee werelden. Trouw (25 augustus 2018). Gearchiveerd op 17 maart 2023. Geraadpleegd op 17 maart 2023.
- ↑ a b (en) Maya Jaggi, Novelist Dubravka Ugresic talks about why she fears for Kosovo's future. The Guardian (23 februari 2008). Gearchiveerd op 27 augustus 2018. Geraadpleegd op 26 augustus 2018.
- ↑ a b Michiel Krielaars, Vrienden met wie ik twintig jaar heb samengewerkt keerden zich tegen me. NRC Handelsblad (3 oktober 2019). Gearchiveerd op 5 oktober 2019. Geraadpleegd op 6 oktober 2019.
- ↑ Het Allard Pierson is het museum en kennisinstituut voor de erfgoedcollecties van de Universiteit van Amsterdam. Gearchiveerd op 16 juni 2023.
- ↑ a b Persbericht - Dubravka Ugrešić overleden (1949-2023) (pdf). Nijgh & Van Ditmar (17 maart 2023). Gearchiveerd op 18 maart 2023. Geraadpleegd op 17 maart 2023.
- ↑ (sr) "Preminula Dubravka Ugrešić (Dubravka Ugrešić is overleden)", Danas (krant), 17 maart 2023. Gearchiveerd op 17 maart 2023. Geraadpleegd op 17 maart 2023.
- ↑ Schrijfster Dubravka Ugrešić, bekend van De Vos, overleden op 73-jarige leeftijd. NU.nl (17 maart 2023). Gearchiveerd op 18 maart 2023. Geraadpleegd op 18 maart 2023.
- ↑ a b Reinjan Mulder, De elastische mensheid; Dubravka Ugresic over heksen, mafiosi en haar verloren identiteit (interview). NRC Handelsblad (17 februari 1995). Gearchiveerd op 23 januari 2021. Geraadpleegd op 15 november 2017.