Gebruiker:Oliviervd/Kladblok/MHKA

M HKA
MuHKA, Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen
Het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen
Locatie	Leuvenstraat 32, 2000 Antwerpen
Coördinaten	51° 13′ NB, 2° 23′ OL
Oppervlakte	2.500
Type	Museum voor Hedendaagse Kunst
Thema	Hedendaagse kunst ('60-heden)
Opgericht	September 20, 1985
Openingsdatum	1987
Personen
Directeur	Bart De Baere
Curator	Anders Kreuger, Nav Haq, Lotte Beckwé
Huisvesting
Architect	Axel Vervoordt
Lid van	Vlaamse Gemeenschap
Officiële website
Portaal    Kunst & Cultuur

Het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (kortweg: M HKA; voorheen MuHKA genoemd) is het museum van hedendaagse kunst in Antwerpen. Het Museum opende in 1962 en ligt in de buurt van Antwerpen Zuid nabij het FOMU en het KMSKA, het museumkwartier van Antwerpen. Naast een tentoonstellingsruimte faciliteert het gebouw ook een archief, bibliotheek, Cinema Zuid en sinds 2017 het Centrum Kunstarchieven Vlaanderen. M HKA is een Cultureel-Erfgoedinstelling van de Vlaamse Gemeenschap.

Geschiedenis en collectievorming

Ontstaan

Het idee voor een Hedendaagse Kunstmuseum in Antwerpen valt terug te koppelen tot enkele sleutelmomenten en kernfiguren in de jaren 70. Zo zijn Flor Bex, het Internationaal Cultureel Centrum (I.C.C.) en de Gordon Matta-Clark Foundation niet weg te denken uit de totstandkoming van het museum en hebben ze de fundamenten voor de museumcollectie sterk bepaald. Maar evenzeer de rol van de Vlaamse Gemeenschap (in de vorm van permanente bruiklenen) en de verschillende donerende instanties doorheen de jaren spelen hierin een rol.

I.C.C.

In 1970 werd het Internationaal cultureel centrum als eerste instelling voor Hedendaagse Kunst in Vlaanderen opgericht in het voormalig Koninklijk Paleis op de Antwerpse Meir. Dit onder directeurschap van Ludo Bekkers en met steun van de Vlaamse Gemeenschap. In 1972 trad Ludo Bekkers af en gaf zijn positie als directeur door aan belgisch curator Florent Bex. De instelling bood ruimte voor destijds jonge Belgische kunstenaars zoals Jacques-Louis Nyst, Jacques Lennep, Guy Mees, Leo Copers, Danny Matthys, Jacques Lizène, ...) voor het tonen van (nieuw) werk en stond zo bij voor de verspreiding van belgische avant-garde kunst. Daarnaast organiseerde het ook tal van solo tentoonstellingen van internationale kunstenaars zoals Joseph Kosuth, Gordon Matta-Clark, Vito Acconci, Orlan ea. De instelling legde in zijn werking voornamelijk de nadruk op video en performance kunst. Het I.C.C. werd hierdoor vaak omschreven als één van de belangrijkste plaatsen voor Hedendaagse Kunst in Europa in de jaren '70. Desondanks het niet in zijn aard was en het I.C.C. nooit een museum wou zijn werkte de instelling ook in een institutionele aard en legde het een breed archief aan waarin het alle informatie van zijn voorbije evenementen en activiteiten verzamelde. In 2004 organiseerde het museum de tentoonstelling Dear ICC – Aspecten van de actuele kunst in België 1970-1985 die het belang van deze vroege jaren en werking van het I.C.C. en zijn eigen ontstaansgeschiedenis in het daglicht plaatste.

Gordon Matta-Clark Foundation en Office Baroque

In 1977 werd de Amerikaanse kunstenaar Gordon Matta-Clark voor een tentoonstelling in het I.C.C. uitgenodigd door Flor Bex. In het kader hiervan voerde Matta-Clark de interventie Office Baroque uit op een vrijstaand gebouw aan de Ernest Van Dijckkaai in de voor de kunstenaar typerende stijl die hij als anarchitecture omschreef. Doorheen vijf verdiepingen bracht de kunstenaar lyrical cuttings aan en creëerde zo hiermee zijn op één na grootste werk. Na de dood van Gordon Matta-Clark in 1978 stelde Bex voor het perceel te bewaren en in de panden er naast een museum te bouwen. Het project kreeg steun van de Gordon Matta-Clark Foundation en tal van kunstenaars schonken werken in het kader van het nieuwe museum. Office Baroque werd echter door de stad Antwerpen vernietigd en zo ook de plannen voor het museum. De geschonken werken vormden samen met het hierboven genoemde archief van de I.C.C. de basis voor de collectie van het M HKA. In 1987 organiseerde het M HKA een retrospectieve rond het oeuvre van Gordon Matta-Clark.

Officiële plannen; het M HKA onder Flor Bex

In 1985 werd Florent Bex aangesteld als directeur van het M HKA en werd een locatie door de Vlaamse gemeenschap aangewezen. Het museum opende in 1987 zijn deuren voor het publiek. Flor Bex was overigens ook stichter van het kunsttijdschrift Artefactum dat van 1983 tot 1994 in oplage was. De relatie tussen Flor Bex als museumdirecteur en hoofdredacteur bij Artefactum vormden het hoofdonderwerp bij de tentoonstelling Collectie XXVI: De Artefactum-jaren dat in 2010 door het M HKA georganisseerd werd.

Nieuw directeurschap; Het M HKA onder Bart De Baere

Op 1 februari 2002 nam Bart De Baere het vaandel over van Florent Bex en werd aangesteld als nieuw directeur voor het M HKA. Onder het directeurschap van Bart De Baere wordt meer aandacht gegeven aan de internationale kunsten en verbreed het zijn voorafgaande werking die voornamelijk de nadruk legde op Belgische kunst. Bart De Baere werkte voordien onder Jan Hoet in het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst in Gent (S.M.A.K.).

Collectie

De kerncollectie van het M HKA spreidt zich van de G58 tot het heden. De collectie telt 4.750 werken van 691 kunstenaars en bestaat uit huist daarnaast bijna 40 deelcollecties. De collectie huist enkele grote deelcollecties alsook spilfiguren:

Deelcollecties:

Vrielynck Collectie

Naast kunst beschikt het M HKA over een uitgebreide collectie aan vroeg technisch filmmateriaal. De collectie bestaat uit vroege camera's, projectoren en filmposters en heeft een beeld van de geschiedenis van de film. De verzameling kwam in het M HKA terecht naar aanleiding van het overlijden van Robert Vrielynck (1933-2006) waarna met hulp van de Vlaamse Gemeenschap de gehele collectie werd aangeworven voor Cinema Zuid, welke onderdeel vormt van het M HKA. In 2013 ontving het M HKA het hoederecht over de collectie.

Collectie Vlaamse Gemeenschap

Een deel van de collectie bestaat uit werken afkomstig uit de Vlaamse Kunstcollectie (VKC). Deze werken werden door de Vlaamse Gemeenschap gekocht en bevinden zich onder permanente bruikleen bij het M HKA. Daarnaast financiert de Vlaamse Gemeenschap ook het M HKA. Zo werd bijvoorbeeld in dienst van de collectie de Provo Car (1967) van Panamarenko aangekocht maar evenzeer werk van David Claerbout, Anne-Mie Van Kerckhoven en Francis Alÿs.

Stichting Gordon Matta-Clark

Zoals hierboven reeds vermeld speelde de Stichting Gordo Matta-Clark een belangrijke rol bij de oprichting van het M HKA. Daarnaast bestond bij de opening van het museum in 1987 het merendeel van de werken uit de stichting. Deze deelcollectie bestaat uit een 170-tal werken waaronder werk van Belgische kunstenaars zoals Jacques Lizène, Hugo Heryman, Luc Deleu en Leo Copers. Maar ook buitenlandse kunstenaars zoals d Ruscha, Maurizio Nannucci en James Lee Byars. De deelcollectie schept een goed beeld van de internationale kunstscene in de jaren '70.

SBKM - Stichting Beeldende Kunst Middelburg

In 2015 ontving het M HKA de collectie van SBKM - De Vleeshal in langdurige bruikleen. De collectie bestaat uit werk van ondermeer Jimmie Durham, Nedko Solakov, Suchan Kinoshita, Carmeron Jamie, Pippilotti Rist en Job Koelwijn. De beslissing hiervoor werd genomen op basis van de gelijkenissen tussen beide collecties alsook de banden van Bart De Baere met de SBKM. Sindsdien is er een nauwe samenwerking tussen beide instellingen.

Artist Books & The Book Lovers

Sinds de jaren '80 verzamelt het M HKA naast kunstwerken ook efemere materialen binnen hedendaagse kunstenveld en heeft aandacht voor artist books, artist catalogues, artist magazines, ea. Artist Books is een deelcollectie bestaande uit 2.500 gecatalogeerde items. Met Artist Books wenst het dit project verder te zetten.

The Book Lovers is een onderzoeksproject onder leiding van kunstenaar David maroto en curator Joanna Zielinska. Als centrale vraag behandelt het hoe de novella als literair genre in de visuele kunsten als medium opereert. Book Lovers bestaat uit een verzameling kunstenaarsnovella's (487 titels) en heeft een alternerend programma tussen tentoonstellingen, performances, publicaties en een pop-up book store. The Book Lovers is een samenwerking tussen M HKA en CCA, de Appel, EFA Project Space, Cricoteka, Museum of Modern Art (Warsaw), Printed Matter, Buchhandlung Walther König, Sternberg Press, Febra i Coats, The London Art Book Fair, X Marks the Bökshop en ProQM.

Hoofdfiguren

Panamarenko

In 2006 schenkte de Belgische kunstenaar Panamarenko zijn huis in de Biekorfstraat aan het M HKA en stond in de voor de nodige renovatiewerken. Sindsdien beheert het ook zijn archief en staat het in voor de ontwikkeling van een beeldbank. In 2013 ontving het M HKA het volledige Panamarenko-archief dat in privéhanden was van politierechter Paul Morrens. In oktober 2014 organiseerde het museum in het kader hiervan de overzichtstentoonstelling 'Panamarenko Universum'. Aanvullend ontving het M HKA in 2015 het archief rond Panamarenko van de Antwerpse galerie Ronny Van de Velde.

Jimmie Durham

In het kader van de overzichtstentoonstelling A matter of Life and Death and Singing van Amerikaans kunstenaar Jimmie Durham voerde het M HKA uitvoerig onderzoek naar het oeuvre van de kunstenaar. De titel van de tentoonstelling is ontleend aan de titel van de eerste tentoonstelling van Durham in New York. TIjdens de tentoonstellingen werden meer dan 100 werken getoond verspreid over verschillende periodes binnen zijn oeuvre in de vorm van "ensembles". Hierdoor onderscheidde de tentoonstelling zich van een chronologische presentatie die eigen is aan de klassieke retrospectieve. Het onderzoek resulteerde in een database van al diens teksten en informatie omtrent meer dan 800 van zijn kunstwerken en legt zo de basis voor een digitaal catalogue raisonnée.

Luc Tuymans

Belgisch kunstenaar Luc Tuymans schenkte zijn polaroids aan het M HKA.

Tentoonstellingsprogramma's

Sinds 2017 huist het M HKA op gelijkvloers een permanente vaste collectie tentoonstelling. Deze is gratis toegankelijk voor het publiek. Daarnaast biedt het M HKA ook ruimte voor kleinere projecten onder vorm van Lodgers en INBOX deze vinden plaats op de vijfde verdieping van het museum.

Lodgers & INBOX

Op de vijfde verdieping van het M HKA vind een INBOX plaats. Een ruimte voor interventies en pop-up presentaties. Het M HKA wenst hiermee veelgestelde vragen te beantwoorden en heeft speciale aandacht voor videokunst.

Gebouw

Geschiedenis

1969 - 1987: verbouwingen en opening

In 1987 opende museum zijn deuren in de verbouwde en uitgebreide graansilo uit 1926 aan de Leuvenstraat 32 te Antwerpen.Tot 1969 deed het gebouw dienst als opslagruimte en later als discotheek The Palace. Het gebouw werd grondig verbouwd onder leiding van architect Michel Grandsard maar de ondermeer de trappenhal en de art-deco facade bleven behouden. Bij opening bestond de collectie voornamelijk uit deze van de I.C.C. en de Gordon Matta-Clark Foundation en besloeg het 1.500 vierkante meter tentoonstellingsruimtes. In 1977 ontwierp Michel Grandsard twee extensies aan het gebouw. Hierdoor werd de tentoonstellingsruimte uitgebreid tot 2.500 kubieke meter.

2003 - 2009: eerste renovatiewerken

In 2003 stond het Belgisch architectenbureau Robrecht & Daem in voor de vernieuwing van de inkomhal. Van 28 maart tot en met 9 september 2009 werd het museum verbouwd en was het tijdelijk gesloten. De binnen- en buitenwanden werden na twintig jaar activiteit volledig herschilderd en een wandtextiel van Enrico David werd aangebracht. Na de opening werd ook de afkorting van de naam veranderd naar M HKA. Het nieuwe logo werd herdacht door Christophe Terlinden.

2018: tweede verbouwingen en toekomstplannen

In samenwerking met Belgisch ontwerper Axel Vervoordt en Japanse architect Tatsuro Miki onderging het museumgebouw in 2017 verbouwingswerken en een interne restyling. Sinds 2017 zijn er ook plannen voor het onderbrengen van het museum in een nieuw gebouw.

Faciliteiten

Leeszaal van het M HKA gelegen aan de inkomhal op de gelijkvloers

Bibliotheek / Archief

Het M HKA beheert hedendaagse kunstarchieven zoals deze van het I.C.C., het Panamarenko-archief en de nalatenschap van Hugo Roelandt. Het M HKA bouwde met Ensembles.org daarnaast sinds 2004 een eigen digitale archiefwerking uit als platform voor kunstarchieven. Sinds de renovatiewerken van 2017 heeft het ook een nieuwe leeszaal gepositioneerd aan de inkomhal.

Centrum Kunstarchieven Vlaanderen

Sinds 2017 staat het M HKA in voor de ontwikkeling van het Centrum Kunstarchieven Vlaanderen (CKV) waarvoor het binnenshuis de nodige infrastructuur zal bieden. CKV is in uitvoering van het cultureel-erfgoedbeleid van Sven Gatz. Als expertisecentrum moet het CKV erop voorzien dat Beeldendekunstarchieven en nalatenschappen publiek toegankelijk zijn en hun bewaring gegarandeerd wordt. Daarnaast biedt het centrum ook ondersteuning aan archiefvormers of beheerders van nalatenschappen. Vanaf 2019 zal het centrum autonoom in werking treden.

Cinema Zuid

Cinema Zuid maakt deel uit van het M HKA en is een filmzaal gesitueerd in het Zuid. Jaarlijks organiseert he ook tal van kunst-geralateerde opleidingen.

M HKAFE

Bart De Baere over de restauratie van James Turrells' Skyspace in het M HKA

Het M HKAFE bevindt zich op de hoogste verdieping van het museum en huist twee kunstwerken. In 1987 maakte Amerikaans Street-Art kunstenaar Keith Haring een muurschildering voor het M HKA. Dit gebeurde naar aanleiding van een tentoonstelling bij de Antwerpse galerij 121. Het dakterras huist de enige Skyspace (1988) in België van kunstenaar James Turrell. Het werk onderging in 2013 grondige restauratiewerken.

Meet ME @ M HKA

Mee ME @ M HKA is een samenwerkingsproject tussen het M HKA en de Universiteit Antwerpen en ontving steun van het Museum of Modern Art (MoMA) in New York. Het project richt zich tot mensen met beginnende dementie en nodigt hen samen met hun begeleiders uit om naar het museum te komen. Belgisch kunstenaar Jan Fabre en biologe Christine Van Broeckhoven zijn meter en peter van het project.

Bronnen, noten en/of referenties

• Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen
• Frank.Kunsten.be:M HKA Museum for Contemporary Art

[[Categorie:Museum in Antwerpen (stad)]] [[Categorie:Hedendaagse kunst]] [[Categorie:Bouwwerk in Antwerpen (stad)]] [[Categorie:Kunstmuseum in België]] [[Categorie:Museum voor moderne kunst]]