Naar inhoud springen

Givens-rotatie

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Een givens-rotatie is in de numerieke lineaire algebra een rotatie in het vlak dat wordt gevormd door twee coördinaatassen. Givens-rotaties zijn genoemd naar de Amerikaanse wiskundige Wallace Givens (1910-1993).

Matrixvoorstelling

[bewerken | brontekst bewerken]

De givens-rotatie in wijzerzin van een vector over een hoek van radialen in het vlak van de -de en -de coördinaatassen in een -dimensionele ruimte kan men berekenen uit het product van de givens-matrix met de vector

De givens-matrix is de vierkante -matrix

waarin en voorkomen op de snijpunten van de -de en -de rijen en kolommen. De andere elementen op de hoofddiagonaal zijn gelijk aan 1, en alle andere elementen van een givens-matrix zijn nul. De vier elementen op de plaatsen en vormen de rotatiematrix van rotatie over de hoek .

De givens-rotatie is numeriek stabiel. Givens-rotaties worden in numerieke lineaire algebra gebruikt om nulwaarden in vectoren en matrices te bekomen, bijvoorbeeld in het jacobi-eigenwaardealgoritme of bij de berekening van de QR-decompositie van een matrix.

QR-decompositie

[bewerken | brontekst bewerken]

In de QR-decompositie vermenigvuldigt men de matrix achtereenvolgens links met givens-rotaties zodanig dat de elementen onder de hoofddiagonaal nul worden en de matrix herleid wordt tot een bovendriehoeksmatrix . Elke vermenigvuldiging met een givens-matrix verandert alleen de waarden in de -de en -de rij van de matrix.

De inverse, of equivalent de getransponeerde, van het product van de toegepaste givens-rotaties vormt een orthogonale matrix zodat

Als in de -de kolom van de matrix onder de diagonaal in de -de rij het getal staat, kan dat omgezet worden in 0 door een givens-rotatie met en . Er moet voldaan worden aan:

waarin het element op de diagonaal is. Daaruit volgt dat:

De 3x3-matrix wordt met QR-decompositie herleid tot een bovendriehoeksmatrix met behulp van van givens-rotaties.

Er zijn twee rotaties nodig om de elementen en om te zetten in 0. Noem de givens-matrix die omzet in 0, dan worden

De matrixvermenigvuldiging geeft de volgende getransformeerde matrix:

Noem de givens-matrix waarmee op nul gezet wordt. Daarvoor geldt

met

Met deze waarden levert de matrixvermenigvuldiging de bovendriehoeksmatrix R:

De matrix in de decompositie wordt dan gegeven door:

Dit is in dit voorbeeld de matrix: