Hippasus

Hippasus (Oudgrieks: Ίππασος, Hippasos) was een vroege, pythagoreïsch filosoof die waarschijnlijk actief was rond 450 v.Chr. De bronnen vermelden verschillende geboorteplaatsen, zoals Metapontum in Zuid-Italië. Over hem is weinig bekend, maar hij werd beschouwd als een rebel binnen het pythagorisme, bijvoorbeeld door het pythagoreïsche leiderschap in Croton uit te dagen en door een rol te spelen in de breuk binnen het pythagoreïsche broederschap. De akousmatici focusten op pythagoreïsche leefregels, de mathematici focusten op wiskunde en natuurfilosofie. Hippasus zou de eerste mathematicus zijn geweest.

De neoplatonist Simplicius beschouwde zijn werk als een presocratische kosmogonie, waarin het heelal werd beschreven als uniek, in beweging en begrensd, met het element vuur als aansturende kracht voor de vorming van al het bestaande. Men schreef enkele uitvindingen toe aan Hippasus, namelijk de ontdekking van de muziekintervallen en de dodecaëder, wat ook wordt toegeschreven aan Pythagoras. Volgens een overlevering - waarschijnlijk fictief - werd Hippasus op zee verdronken omdat hij buiten de pythagoreïsche school de constructie van de dodecaëder had verklapt. Volgens een andere overlevering werd hij verdronken omdat hij het bestaan van irrationele getallen ontdekte. Tot dat moment dacht men dat elk getal als breuk geschreven kon worden, maar Hippasus bewees dat √2 niet te schrijven is als breuk. Zijn ontdekking van irrationaliteit wordt in het onderzoek aangenomen, maar soms ook verworpen.

Vuur als oersubstantie voor het natuurgebeuren kan een bron van invloed zijn geweest voor Philolaus' kosmogonie, waar een haard een centrale rol speelt.

Bron

• Barnes, J. Early Greek Philosophy. London: Penguin, 1987, blz. 214-215.