Ismail Kadare
Ismail Kadare (Gjirokastër, 28 januari 1936) is een Albanees schrijver. Hij is sinds de verschijning van zijn roman De generaal van het dode leger in 1963 internationaal de bekendste Albanese schrijver. In 2005 was hij de eerste laureaat van de internationale versie van de Booker Prize, de Man Booker International Prize. In 2009 werd hem opnieuw een prestigieuze prijs toegekend, de Spaanse Prins van Asturiëprijs.[1] Kadare woont afwisselend in Tirana en in Parijs. Zijn werk is buiten Albanië vooral via zijn Franse vertalingen bekend geworden. Van zijn talrijke romans werden er vele in het Nederlands vertaald, in eerste instantie uit het Frans en later direct uit het Albanees.
Kadares werk speelt zich vaak in een historische context af. Centraal in zijn werk staan de legenden en balladen van de Balkan, die van Albanië in het bijzonder, in welke traditie Kadare ook de epossen van Homerus plaatst, waarnaar hij regelmatig verwijst. Motieven die in zijn boeken vaak terugkeren zijn bloedwraak, afgunst en geruchten. Het decor is daarbij meestal winters en kil.
Kadare heeft in een groot aantal van zijn boeken de werking van dictaturen laten zien, waarbij hij als oer-dictatuur vaak het Ottomaanse Rijk als onderwerp koos. Rechtstreekse kritiek op het bewind in eigen land, toen dat nog met de stalinistische leider Enver Hoxha en diens opvolger Ramiz Alia te maken had, leverde hij slechts met mate. Weliswaar werden enkele van zijn boeken in Albanië blootgesteld aan zware kritiek of geheel verboden, Kadare genoot een zekere bescherming van hogerhand en kon zich meer kritiek permitteren dan anderen. Zijn beschermde positie was mede te danken aan zijn bekendheid in het buitenland. Ook wordt vaak gewezen op een speciale band die hij zou hebben gehad met Hoxha, die net als Kadare uit Gjirokastër kwam en die als een van de weinige Oost-Europese leiders van literatuur hield. Kadare heeft Hoxha overigens slechts één keer ontmoet.
Kadare verliet Albanië in 1990 als reactie op het terugdraaien van democratische verworvenheden door Ramiz Alia en kreeg asiel in Frankrijk. In 1999 keerde hij naar Albanië terug, maar hield een woning in Parijs aan.
Selectie van werken[bewerken | brontekst bewerken]
Opgenomen zijn de in het Nederlands vertaalde boeken, in volgorde van hun eerste verschijning in het Nederlands. Tussen haakjes de Albanese titel en het jaar van verschijning van het origineel.
- 1972: De generaal van het dode leger (Gjenerali i ushtrisë së vdekur, 1963)
- 1974: De regentrommen (Kështjella = Het kasteel, 1970)
- 1979: De Bruiloft (Dasma, 1968)
- 1983: De schemering der steppegoden (Muzgu i perëndive të stepës 1978)
- 1985: De brug met drie bogen (Ura me tri harqe, 1978)
- 1990: Kroniek van de stenen stad (Kronikë në gur, 1971)
- 1991: De Nis der Schande (Kamarja e turpit 1978)
- 1991: Albanese lente (Nga një dhjetor në tjetrin 1990),
- 1992: Het Dromenpaleis (Pallati i ëndërrave, 1982)
- 1993: De piramide (Piramida, 1992)
- 1994: Een breuk in april (Prilli i Thyer, 1980)
- 1996: Maannacht (Nata me hënë, 1985)
- 1996: De adelaar (Shkaba, 1995)
- 1997: Wie bracht Doruntina (Kush e solli Doruntinën?, 1980)
- 1999: Drie rouwzangen voor Kosovo (Tre këngë zie për Kosovën, 1998)
- 2000: De versteende bruidsstoet (Krushqit janë të ngrirë, 1981)
- 2000: Dossier H. (Dosja H., 1980)
- 2002: Het donkere jaar (Viti i mbrapshtë, 1980)
- 2002: De feestcommissie (1978), verhalen
- 2004: Koude bloemen in maart (Lulet e ftohta të marsit, 2000)
- 2006: Leven, spel en dood van Florian Mazrek (Jeta, loja dhe vdekja e Lulë Mazrekut, 2002)
- 2007: De dochter van Agamemnon. De Opvolger (Vajza e Agamemnonit, .... Pasardhësi, 2003)
- 2008: Het monster (Përbindëshi, 1991)
- 2010: Het ongeluk (Aksidenti, 2008)
- 2011: Een noodlottig diner (Darka e gabuar, 2008)
- 2013: Het reisverbod. In memoriam Linda B. (E penguara: Rekuiem për Linda B., 2009)
- 2022: Onenigheid aan de top (Kur sunduesit grinden, 2018)
De beide eerste titels verschenen aanvankelijk bij Pegasus, de derde bij Ordeman en de vierde bij Agathon. Later zijn deze boeken opnieuw uitgegeven door Van Gennep, dat ook alle andere titels uitgaf, met uitzondering van de laatste, die bij Querido verscheen.
De meeste vertalingen zijn van de hand van Roel Schuyt.
Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]
- Nicolaas Matsier 1990: Het regiment van de roem. NRC Handelsblad, 6 april.
- Piet de Moor 1996: Een masker voor de macht. Ismail Kadare, schrijver in de dictatuur. Amsterdam: Van Gennep. Tweede, herziene en bijgewerkte druk: 2005.
Referenties[bewerken | brontekst bewerken]
- ↑ "Prins Asturiëprijs voor Albanese schrijver Kadare". De Morgen, donderdag 25 juni 2009, p. 20.
