László Sáry

László Sáry (Győrasszonyfa, 1 januari 1940) is een Hongaars componist, muziekpedagoog en pianist.

Levensloop

Sáry studeerde aan de Ferenc Liszt-Akademie voor muziek (Hongaars: Liszt Ferenc Zeneművészeti Egyetem) in Boedapest onder andere bij Endre Szervánszky. Samen met andere Hongaarse componisten, zoals Zoltán Jeney, László Vidovszky, Péter Eötvös en Albert Simon richtte hij het Új Zenei Stúdió (Studio voor nieuwe muziek) op, waarin hij zelf actief was als componist en musicus.

In 1972 nam hij deel aan de Darmstädter Ferienkurse für Neue Musik en was onder de indruk van de instelling van Christian Wolff. Dat heeft zijn interesse voor nieuwe compositietechnieken en opleidingsmethodes gesterkt. In het midden van de jaren 1970 formuleerde hij een speciale methode, die hij Sáry módszer – Kreatív zenei gyakorlatok (Creatieve muziekactiviteiten) noemde. Deze methode was gebaseerd op fundamentele elementen van zijn nieuwe muzikale gedachten en ideeën, gaf informatie over verschillende bekende compositietechnieken en -stijlen en ontwikkelde vele mogelijkheden van improvisatie en concentratie. Sáry's methode werd ingevoerd bij vele muziekscholen en ook aan de Ferenc Liszt-Akademie voor muziek. Hij gaf verschillende cursussen in Japan, Frankrijk, Italië, België en Estland.

In 1990 werd hij directeur van het József Katona theater en eveneens professor voor muziek aan de Universiteit voor drama en film in Boedapest. In 1994 werd hij actief lid van het MUS-E-project van Yehudi Menuhin voor de opleiding van gehandicapte kinderen in muziek, zang, dans en beweging. In 1996 was hij drie maanden in Tokio op uitnodiging van de Japan Foundation om traditionele Japanse muziek, theater en dans te bestuderen. Sinds 1999 is hij lid van de Széchenyi Literary and Artistic Academy (Hongaarse academie van literatuur en schone kunsten).

Onderscheidingen

1979 Kassák Prijs
1985 Erkel Prijs
1993 Bartók-Pásztory Prijs
1998 3e prijs op het 7e International Postrum of Electroacoustic Music (IREN) voor Steam Engines

Composities

Werken voor orkest

1970 Canzone solenne, voor orkest
1971 Immaginario No.l, voor kamerorkest
1975 Hommage á Kurtág, voor kamerorkest
1977 Music for 24 Strings and 24 Winds
1979 Hommage a Dohnányi, voor kamerorkest
1980 Discussions, voor orkest
1981 Párhuzamos mozások (Parallelle bewegingen), voor kamerorkest
1983 Két tétel kettős vonóskarra (Twee delen voor dubbelstrijkorkest)
1984 Concerto classico, voor kamerorkest
1985-1986 Hyperion sorsdala, voor 24 strijkinstrumenten
1986 Tükörképek (Weerspiegelingen), voor 24 strijkers en 24 blazers
1987-2000 Tánczene, 13 delen voor solo instrumenten en kamerorkest
1992-1993 Concerto obligát szaxofonokra, voor saxofoon, harp, slagwerk en strijkorkest
2004 Tiszavirág II, voor strijkorkest

Werken voor harmonieorkest

1984 In memoriam Igor Stravinsky

Missen, oratoria, cantates en gewijde muziek

1969 Cantata No. 1, voor sopraan solo, kamerkoor en instrumentaal ensemble – tekst: Henri Michaut en Sándor Weöreös
1982 rev.1986 Magnificat, voor sopraan solo en dwarsfluit of 3 dwarsfluiten of klarinet
1990 Mise (Mis), voor gemengd koor
1999 Ave Maria, voor zangstem en instrument
2002 Theomachia – oratórium dráma, oratorium voor vijf vocale solisten en slagwerkers – première: 2002, Boedapest, Bárka Theatre

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1991	In Sol	1 akte	1991	Arany János Színház
1992-1993	Élöképek (Tableaux vivants/levende schilderijen)	1 akte	1997, Herfst Festival Boedapest, Katona J. Theater
1994	Adorjánok és Jenők	1 akte	1995, Magyar Televízió (Hongaars televisie)
2004	Remek hang a futkosásban	1 akte	2004, Boedapest, József Katona Theatre
2004	Négerek (Negros)	1 akte	2004, Boedapest, Bárka Theatre
2006	Ének a kőszívű királyról – (samen met: János Pilinszky)	1 akte	oktober 2006, „Nádor terem“ „Korunk zenéje“
2006	Nomád mese (Nomadische taal)	1 akte	november 2006, French Institute, Ensemble Musicatreize

Balletten

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto	choreografie
1996	Imago Mundi

Werken voor koren

1965 Lamento, voor vijfstemmig koor – tekst: uit Jeremias Klaagliederen
1966 Három madrigál (Drie madrigalen), voor vijfstemmig kamerkoor – tekst: gedichten van Francis Jammes en Gil Vincente
1969 Incanto, voor vijfstemmig koor – tekst: Sándor Weöreös
1975 Dob és tánc (Trom en dans), voor vrouwenkoor – tekst: Sándor Weöreös
1982 Kánon a felkelő Naphoz (Canon van de opgaande zon), voor vier- of zesstemmig unisono koor of instrumentaal ensemble – tekst: Sándor Weöreös
1986 Hexagramm, voor gemengd koor (of: zes zangers en zes blazers)
1992 Most csak egy kutyát (Het is nu en hond), voor 12 zangers en 24 instrumenten
1995 O Salutaris Hostia, voor gemengd koor met 8 of 16 stemmen
1997 12 Haiku, voor gemengd koor

Vocale muziek

1968 Quartetto, voor sopraan, dwarsfluit, viool en cimbalom – tekst: gedicht van Sándor Weöreös
1972 Psalmus, voor sopraan en melodie-instrument – tekst: Psalm 139
1974 Variációk 14 hang fölött (Variations on 14 Pitches), voor sopraan en piano – tekst: John Cage
1975 Lied in Lyd, voor alt solo, bas solo en kamerkoor – tekst: Sándor Weöreös
1980 Socrates utolsó tanítása (Socrates Last Teaching), voor sopraan en piano
1982 Öt melankólikus ének (Vijf melancholische gezangen), voor zangstem en piano – tekst: Georg Trakl
1982 Hold – ének (Lied van de maan), voor sopraan, bas en gemengd koor – tekst: Sándor Weöreös
1988 Az Idő szava (De stem van de tijd), voor twee solo zangers, blazerskwintet, strijkkwintet en piano
1989 Miniatűrök (Miniaturen), voor sopraan, vibrafoon en 4 slagwerkers
1992 A végső utazás – (El viaje definitivo), voor sopraan en drie melodie-instrumenten
2005 Mindig csak az van, ami van, voor zes zangers, piano en harmonium

Kamermuziek

1965 Variazioni, voor klarinet en piano
1967 Fluttuazioni, voor viool en piano
1967 Pezzo concertato, voor dwarsfluit en piano
1969 Incanto, voor saxofoonkwintet
1970 Sonanti No. 2, voor dwarsfluit en slagwerk
1972 Image, voor klarinet, cello en piano
1973 Kerekezés, voor drie of meer spelers
1973 Hangnégyzet No. 1 (Klank plein), voor 8 spelers
1974 Undisturbed, voor kamerensemble
1975 Voices, voor dwarsfluit duet
1975 Csigajáték (slangen spel), voor zes groepen
1975 Gaga, voor klarinet, cello en piano
1975 Cseppre csepp, voor 4 gelijke groepen
1976 Diana búcsúja (Diana's afscheid), voor 8 violen en 8 altviolen
1977 Canon, voor zes instrumenten
1977 For Viola or Cello
1978 Kotyogó kö egy korsóban, voor 4 gelijke instrumenten
1980 Utazás Ixtlan felé (Reis naar Ixtlan), voor zes of acht instrumenten
1982 Tájkép C-ben (Landschap in C), voor kamerensemble
1982 Egy akkordsor forgatókönyve (Scenario van een serie van akkoorden), voor piano's en dwarsfluiten
1982 The Echoing Green – Hommage a William Blake, voor fagot en piano
1984 Tiszavirág I, voor vier violen, dwarsfluit en piano
1985 Az ismétlődö ötös (Vijf herhaald), voor toetsinstrument (orgel, piano) en slagwerk, strijkers en/of blazers
1986 Telihold (Volle maan), voor 3 violen, 3 altviolen, 2 cello's en gong
1986 Omphale rokkája, voor 4 gelijke instrumenten
1986 Variációk vonósnégyesre (Variaties voor strijkkwartet)
1986 ... és a Nap? (... en de zon?), voor strijkkwartet
1988 Tanulmányok két fuvolára (Studies voor twee dwarsfluiten)
1989 Napraforgó (Zonnebloem), voor piano en drie marimba
1990 Tánczene, voor dwarsfluit of viool en piano
1990 Holdkutya, voor vier melodie-instrumenten
1992 Niagara, voor dwarsfluit, met piatti en grote trom
1994 Tánczene, voor Es-klarinet of viool, basklarinet of saxofoon, contrabas en piano
1995 Egérrágta mese, voor saxofoon, gitaar en contrabas
1995 Labyrinth, voor strijkkwartet en twee marimba
1996 Tranquillity, voor twee instrumenten
2000 Ária és Valcer (Aria en wals), voor twee dwarsfluiten
2001 Kettős (duetten), voor 2 dwarsfluiten of 2 klarinetten of 2 trompetten
2002 Kromatikus játék (Chromatisch speel), voor 2 klarinetten en fagot
2003 Hommage á Kassák, voor dwarsfluit en piano
2003 Imitatio in unisono, voor twee klarinetten
2003 Contrapunctus floridus, voor twee klarinetten en fagot
2003 Az ég orgonajátéka (Orgelspel voor de hemel), voor 3 violen, 2 altviolen en 2 cello's
2003 Niagara variációk (Niagara variaties), voor 2 of 4 dwarsfluiten, grote trom en tamtam

Werken voor orgel

1970 Versetti, voor orgel en slagwerk
1971 Versetti nuovi, voor orgel
2005 Singet dem Herrn ein Neues Lied, voor orgel en trompet

Werken voor piano

1967 Catacoustics, voor twee piano's
1973 Az ég virágai (Bloemen voor de hemel), voor kwarttoonpiano's
1974 Collage, voor piano
1981 Prelude, voor vier toetseninstrumenten (orgel, piano, klavecimbel, celesta etc)
1987 Ludus cromaticus, voor piano zeshandig
1987 Tánczene, voor piano
1989 Tánczene, voor piano
1991 Tánczene, voor piano
1995 Kettős végtelen (Double infinity), voor twee piano's
1995 Tánczene, voor piano
1996 Dramatic story
1998 Tánczene, voor piano vierhandig
2006 Körök (cirkel)
2006 Trópus és szekvencia, voor piano en accordeon

Werken voor klavecimbel

1969 Sonanti No. 1

Werken voor cimbalom

1979 Koan bel canto

Werken voor slagwerk

1971 Sonanti No. 3, voor cymbal
1976 Szilánkok (Fragmenten), voor cymbal
1979 Polyrhythmia, voor 100 hand-klokken met 5 spelers
1982 Pentagramm, voor vijf slagwerkgroepen en geprepareerd piano
1998 Rácz-walk, voor vier pauken en sirene

Elektronische muziek

1996 Etüdök gőzmozdonyokra, voor geluidsband
1997 Locomotiv Symphonie, voor geluidsband
1998 Tánczene, voor fagot of contrabas en geluidsband

Filmmuziek

1986 Rejtözködö
1989 Ad Rem
1991 Árnyék a havon (ook bekend als: Shadow on the Snow)
1995 A Homok dala
2000 Vízió (Vision)
2002 Az én kis városom
2002 Pszichoparádé (ook bekend als: Psycho-Parade)

Pedagogische werken

1999 Kreatív zenei gyakorlatok – (Creative Music Activites)
2005 Kreatív Zenei Gyakorlatok II. – (Creative Music Activities II.)

Bibliografie

Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziekencyclopedie, Haarlem: De Haan, (1979)-1984, ISBN 978-90-228-4930-9
James L. Limbacher, H. Stephen Wright: Keeping score : film and television music, 1980-1988 (with additional coverage of 1921-1979), Metuchen, N.J.: Scarecrow Press, 1991, 928 p., ISBN 978-0810824539
Kurtz Myers: Performer Index : Conductors, in: Index to record reviews 1984-1987 : based on material originally published in "Notes", the quarterly journal of the Music Library Association between 1984 AND 1987, Boston, Massachusetts: G.K. Hall, 1989, 639 p., ISBN 978-0816104826
Kurtz Myers: Performer Index : Conductors, in: Index to record reviews, 1978-1983 : based on material originally published in "Notes", the quarterly journal of the Music Library Association, between 1978 and 1983, 1st Suppl., Boston, Massachusetts: G K Hall, December 1985, 873 p., ISBN 978-0816104352
Bálint András Varga: 3 kérdés-82 zeneszerző (3 Questions-82 Composers), Budapest: Zenemukiado, 1986. 419 p., ISBN 963-330-611-6
András Tokaji: Sáry László ket kompozicioja. – Zwei Kompositionen von László Sáry, Magyar zene. 22 (1981), S. 214-220.
Stanley Sadie: The new Grove dictionary of music and musicians, Vol. 1-20, London: Macmillan, 1980. ISBN 1-56159-174-2
Gyula Czigány: Contemporary Hungarian composers (1979), Budapest: Editio Musica, 1979, 219 p., ISBN 963-330-275-7
Gyula Czigány: Contemporary Hungarian composers (1974), Budapest: Editio Musica, 1974, 176 p.
Gyula Czigány: Contemporary Hungarian composers (1970), Budapest: Editio Musica, 1970, 219 p.
Marian V. Reismann, Imre Keszi: Magyar zeneszerzok = Hungarian composers : photos by Marian V. Reismann, Budapest: Editio Musica Budapest, 1975, 39 p., ISBN 963-330-053-3
Gösta Morin, Carl-Allan Moberg, Einar Sundström: Sohlmans musiklexikon – 2. rev. och utvidgade uppl., Stockholm: Sohlman Förlag, 1975-1979, 5 v.
Storm Bull: Index to biographies of contemporary composers, Vol. II, Metuchen, N.J.: Scarecrow Press, 1974, 567 p., ISBN 0-8108-0734-3
Paul Frank, Burchard Bulling, Florian Noetzel, Helmut Rosner: Kurzgefasstes Tonkünstler Lexikon – Zweiter Teil: Ergänzungen und Erweiterungen seit 1937, 15. Aufl., Wilhelmshaven: Heinrichshofen, Band 1: A-K. 1974. ISBN 3-7959-0083-2; Band 2: L-Z. 1976. ISBN 3-7959-0087-5

Externe links